(این نوشته شامل هیچگونه نقدی بر این اجرا نیست و خواندنش احتمالا سودی به حال شما ندارد. پس میتوانید وقت خود را صرف کار ارزشمندتری کنید! این را نوشتم چون حس کردم که باید می نوشتم. با تشکر)

به بهانه ی سیستم گرون هلم

و بعد از ماه ها من دوباره دارم مینویسم! سلام.
میگن عشق اگه واقعی باشه نمیتونی ازش فرار کنی! راست میگن! یه مدت همه چیز و همه کس رو ول کردم، خواستم تئاتر و نوشتن رو واسه همیشه بزارم کنار. نشد! نتونستم! آخه باید احمق باشی که خودتو داوطلبانه از بزرگترین لذت های زندگیت محروم کنی! و من شاید هرچی باشم ولی احمق ... نه!
چند وقتیه که خیلی آروم برگشتم سر تئاتر دیدن، شنبه هم نوبت سیستم گرون هلم بود. آخه واسه ی اجرای قبلی قرار بود برم، بلیطشم گرفته بودم ولی ... دیدن ادامه ›› ... نشد! حس کردم اگه این دفعه هم نرم دیگه خیلی دلم میسوزه!
نمیخوام درباره ی خود نمایش حرف بزنم (راستش هنوز تو حال نقد نوشتن نیستم.) ولی همیشه اعتقاد داشتم که تئاتر دیدن یه پروسه است و چندین مرحله داره : قبل از تئاتر، خود تئاتر، بعد از تئاتر. خب بزارین بگم این پروسه ام چطور بود: :)

قبل از تئاتر:
با دوستم دوتایی قرار بود بریم، آخه خواهرم که همیشه همراهمه اجرای قبلی رو دیده بود (بلیط منو هم به دوستش داده بود و با هم رفته بودن.) در ضمن اون روز هم گرفتار بود و نتونست بیاد.
قرارمون تو مترو بود. دم خونه سوار تاکسی شدم واسه مترو. سرم به فکرای خودم گرم بود که شنیدم مرد مسن راننده داره به خانومی که کنارم نشسته میگه: "خانوم معلومه خیلی خسته ای ها!" آره. خانوم جوونی که کنارم نشسته بود خیلی خسته به نظر میومد. حتما از سر کار برمیگشت و با توجه به مانتوش که چندتا نوار روی آستیناش دوخته شده بود احتمالا توی یه شرکت هواپیمایی کار میکرد. از حرفاش با راننده هم میشد فهمید که از درآمد و اوضاع مالی و زندگیش خیلی راضی نیست و فهمیدم بجز جسمش روحشم خسته است!
برام سخته که آدما رو ناراحت ببینم اما من چیکار میتونستم بکنم؟ فقط یه راه به ذهنم رسید. وقتی رسیدیم به ایستگاه مترو و پیاده شدیم، رفتم کنارش و با نوک انگشت، زدم روی شونه اش، برگشت و گفت: "جانم؟" یه دونه آدامس از توی کیفم درآوردم و دادم بهش. تشکر کرد و منم دویدم و رفتم. همیشه باور داشتم که خوراکی آدما رو خوشحال میکنه! اینم تنها خوراکی ای بود که تو کیفم داشتم! در ضمن، محبت از سمت یه غریبه هم حس خوبی داره، مگه نه؟!
*
با مهسا (دوستم) توی راهروی تئاتر باران وایستادیم تا اجرا شروع بشه و دارم باهاش حرف میزنم که میبینم به کی پشت سرم سلام میکنه. عجیبه! اون که کسی رو اینجا نمیشناسه! قبل از اینکه برگردم، میشنوم که اون آدم جواب سلامشو میده و حس میکنم دیگه احتیاجی به دیدن چهره اش ندارم. نوید محمدزاده صدای مشخصی داره! داره از سالن خارج میشه که منم سلام میکنم. جوابمو میده و بعد تازه منو میبینه و دوباره سلام میکنه. این بار گرمتر! چه حس خوبیه که سلام تو یه کم لحن دوستانه تری نسبت به بقیه داشته باشه! فقط یه خسته نباشید میگم و خیلی زود میره. خدا حفظش کنه.

خود تئاتر:
گفتم نقد نمیکنم پس بذار دلی بگم. دوستش داشتم! منو درگیر کرد. پیچیدگی داشت! معما داشت! (مگه چیزی بهتر از معماهای درگیر کننده هم توی دنیا هست؟!) بالا و پایین داشت، و همینطور، بازیهای خیلی خوب!
شوکه کننده هم بود! البته اون شب بیشتر از هرشب! چون همون اوایل اجرا، یکی از پروژکتورها ترکید! یعنی به معنی واقعی کلمه ترکید! یه صدای وحشتناکی داشت که ما که ردیف اول نشسته بودیم تا چند دقیقه منگ بودیم! بازیگرهای بنده خدا هم چند لحظه موندن! ولی خب خدا رو شکر خیلی زود یه پروژکتور دیگه رو روشن کردن و سمت راست صحنه هم دوباره روشن شد.
وای که جدیدا چقدر جذب بازی امیرحسین رستمی شدم!! البته میدونم چرا. آخه بعد از مدت ها من یه سریال ایرانی از تلویزیون دیدم به اسم "آخرین بازی" اونم به خاطر اینکه مهران ضیغمی عزیز دلم توش بازی میکرد. آخه مهران از همکلاسیامه که جدیدا به خاطر همین درگیریا کمتر دانشگاه میاد و خیلی وقت بود درست ندیده بودمش. و این پسر ماهه! یه دوست فوق العاده که لنگه نداره! هیچوقت یادم نمیرم سر یکی از متنام که میخواستم تو یه جشنواره ای اجرا برم بنده خدا چقدر کمکم کرد و آخرم کارم نشد که نشد!
به هرحال، داشتم میگفتم. آقا ما این سریال رو دیدیم، امیرحسین رستمی هم یه نقشی گرفته بود، دقیقا از همون کاراکترایی که من همیشه تو فیلما جذبشون میشم! یه آدم باهوش که کارای بد میکنه ولی خیلی هم آدم بدی نیست و توی ذاتش یه خوبی هایی داره! از اون کاراکترهایی که توی فیلم معمولا کسی دوستشون نداره ولی من حسابی ازشون خوشم میاد! معمولا خیلی از این مدل کاراکترها توی فیلم و سریال های ایرانی نداریم ولی خب سیاوش رستمی همچین آدمی بود (تقریبا!) و منم ازش خوشم اومد و توی این کاراکترهاست که بازیگر میتونه جولان بده و تازه میفهمی چقدر بازیگره! پس از اون به بعد شد که گفتم دم امیرحسین رستمی گرم!

بعد از تئاتر:
انقدر حس خوبی از اجرا داشتم که میخواستم جبرانش کنم! همیشه دوست دارم خوبی هایی که جهان (یا زندگی) بهم میکنه رو بهش برگردونم! پس خواستم یه جوری برای بازیگرها جبران کنم! ولی نمیدونستم چطوری؟ هیچی نداشتم تا بهشون هدیه بدم و آدامس هم این بار جواب نمیداد!
یادم افتاد که بغل سالن باران یه سوپریه! پس رفتم و چهارتا آب پرتقال خریدم! یادتونه که! خوراکی آدمها رو خوشحال میکنه! تازه، بعد از اجرا باید تشنه هم باشن!
با دوستم وایستادیم دم در و آبمیوه ها رو هرچند به شکل های مختلف، اما بالاخره بهشون دادم. امیرحسین رستمی که از همه زودتر اومد و انقدر عجله داشت که من فقط پریدم جلو و صداش زدم و آبمیوه رو زاارت(!) دادم دستش! بنده خدا تا چند ثانیه مات و متحیر مونده بود و تشکر کرد و رفت. (البته فکر نمیکنم جرات کرده باشه که بخوردش! احتمالا فکر کرده مسمومش کردم!!) :)))
یا الهام پاوه نژاد که آروم و ساکت فقط تشکر کرد.
یا سینا رازانی و رضا مولایی عزیز که خیلی خوشحال شدن و رضا مولایی حتی تو فکر این بود که کاش یه چیزی بود که میتونست یادگاری نگهش داره!!
خیلی حس خوبی بود! اینکه شده واسه چند ثانیه خوشحالشون کردم و باعث شدم لبخند بزنن!
آره، شاید کارم همونطور که خواهرم گفت کار خوبی اما بچگانه بود! ولی چرا محبت کردن ساده و بی منظور، از طریق یه کار بامزه و دوست داشتنی، فقط باید مختص بچه ها باشه؟!
به هرحال، اونا که حس خوبی داشتن، منم که هنوزم حس خوبش توی وجودم مونده! پس بقیه چیزا بی اهمیته!

*
چقدررررررررررررررر من حرف الکی زدم! نمیدونم کلا قصدم از نوشتن اینا چی بود؟! فکر کنم میخواستم شما احساس خوشحالی کنین که من این چند وقت نبودم! :)
کلا عمل نوشتن خوبه دیگه، نه؟! حتی اگه کسی نخونه! اصلا چرا باید کسی وقتشو سر این تلف کنه؟! این همه نوشتم، پس دلم نمیاد پاکش کنم ولی الان میرم اولش یه جمله میزنم که کسی وقتشو تلف نکنه!! آره!
ولی اگه همه ی اینا رو خوندی، لطفا یه نشانی از خودت به جا بزار که بفهمم از منم دیوونه تر پیدا میشه! :))
دوستتون دارم همه ی آدمای دنیا . لطفا شاد باشید، خب؟ :*

خب با سپاس از بازگشت صفحه، حالا چرا امکان خرید نیست و همه ی بلیط ها در ایران کنسرت به فروش گذاشته شده؟؟!!
کلا قضیه عجیب غریبه!!!

سقراط همانگونه که از اسمش برمی آید، نمایشی است که به چند روز آخرِ زندگی فیلسوف شهیر یونانی، سقراط می پردازد. اما اگر انتظار دارید که شاهد تئاتری فلسفی که در آن تمامی عقاید هوشمندانه ی سقراط را در صحنه نشان بدهد باشید، قطعا سرخورده و ناراضی سالن را ترک می کنید.

نمایش سقراط برخلاف اسمش کاری سخت و پیچیده و خاص پسندانه نیست. نه اینکه نعیمی نتوانسته این کار را انجام دهد، بلکه او هرگز قصد نداشته که اینگونه عمل کند! حمیدرضا نعیمی سقراط را کمدی، مفرح و ساده اما همراه با نکاتی هوشمندانه و نه خالی از معنا، به روی صحنه برده. درست همین نکات که باعث رضایت عده ی زیادی از مخاطبین (از عوام و خواص) شده، باعث ناراحتی و نارضایتی عده ای از مخاطبان شده که در جستجوی سفری عرفانی به عمق معنای فلسفه ی سقراط، به تالار وحدت آمده بودند. شاید این مشکل بیشتر به تبلیغات و پوستر اثر بازمی گردد! وقتی در تمامی مصاحبه ها صحبت از این است که تماشاگر با اثری عظیم مواجه است (که البته غلط هم نیست!)، و اسم تئاتر را نام یک فیلسوف کبیر (بدون هیچ پیشوند یا پسوندی) می گذاریم، و همچنین زمانی که پوستری چنان هنرمندانه و عمیق طراحی می کنیم، ناخودآگاه مخاطب را برای دیدن اثری پرمعناتر و ثقیل تر آماده می کنیم اما این توقعات را در اجرای مان برآورده نمی کنیم و چنین مخاطبانِ ناراضی را به وجود می آوریم! پس اینجاست که به اهمیت زمینه سازی، عوامل حاشیه ای و یکدست بودن تمامی عناصر، پی می بریم! اما اگر بخواهیم سقراط را طبق قوانین دنیای خودش بررسی کنیم، تئاتر عظیم، موفق، زیبا و هوشمندانه ایست.

نمایشنامه به زندگی خصوصی سقراط (ارتباطش با همسر و فرزندش)، ارتباط های شخصی اش (با سافو، تئودوته ... دیدن ادامه ›› و شاگردانش)، روابط کاری و اجتماعی اش (با آنیتوس، گرگیاس و دیگر مخالفانش) و همچنین محاکمه و در نهایت، قتل سقراط می پردازد.
زبان نمایشنامه، طنزآمیز و شیرین است و موقعیت های کمدی درستی را ایجاد می کند اما گاهی این طنازی بیش از حدِ لزوم می شود و این تصور را در مخاطبانِ کمتر تئاتری، ایجاد می کند که باید به هرچیزی خندید! و این دقیقا سمِ نمایش است و باعث می شود که تماشاگران، گاه دردناک ترین دیالوگ ها را هم به سخره بگیرند.

دیالوگ های زیبا و پرمعنا در نمایش سقراط کم نیست اما این کاملا به خودِ مخاطب بستگی دارد که چه حد از عمق این معنا را دریابد یا در سطح بماند. البته که این یک منطق کلی درباره ی تمامی اجراهاست اما شاید در اثری، مفاهیم کاملا مشخص و رو بیان شوند و مخاطب حتی اگر معانی آن ها را متوجه نشود، اما بفهمد که مفاهیمی بیان شده که بسیار سخت بوده اند و از درکِ او، خارج! اما در سقراط این مفاهیم در میان لایه ای از طنز (که در لحظاتی بیش از حد ضخامت می یابد!) پنهان شده اند که وجودشان را بر همه کس، عیان نمی کنند. اما آنچه مشخص است این است که حمیدرضا نعیمی، در ابتدا به تحقیق بسیار درباره ی سقراط پرداخته و بعد آگاهانه آن ها را به کناری نهاده و سقراطِ خودش را (بد یا خوب) خلق نموده است.

علی رغم در دسترس نبودن نمایشنامه اما با توجه به کارگردانی متن توسط خودِ نویسنده، می شود اینگونه برداشت کرد که متن در پروسه ی اجرا، چندان دچار تغییرات نشده باشد.

با وجود حضور نداشتن فیزیکی کارگردان بر روی صحنه به عنوان بازیگر، اما می شود گفت که نقش اول را کارگردان ایفا می کند! نمایشی که با لحظه لحظه تماشایش، حضور کارگردانی را (چه دوست داشته باشی، چه نه اما) حس می کنی! کارگردان بیشترین بازی را با زمانِ جاری در اثر انجام داده است. مثلا لباس ها که در دوره های زمانی مختلف وجود دارند. یا در طراحی صحنه که از بطری های نوشابه استفاده شده. یا سیگار کشیدن کاراکترها در یونان باستان؛ بسکتبال بازی کردن پسرِ سقراط؛ رقص های مدرن و امروزی رقصنده های زن در نمایش مده آ و رقصنده های مرد در مهمانی کریتون و ...

ایده های ناب در تمامی اجزای این تئاتر موج می زند! از جمله طراحی لباس، طراحی صحنه، نورپردازی، موسیقی و ...

طراحی لباس ترکیبی است از زمان گذشته و حال! لباس های سقراط، سافو، زانتیپه و تئودوته به سبک یونان قدیم است. لامپروکلس با لباس اسپرت و توپ بسکتبالش کاملا امروزی (و شاید حتی آمریکایی!) به نظر می رسد. رقصنده های مرد و زن لباس هایی مدرن و امروزی به تن دارند. افلاطون و دیگر شاگردان سقراط با لباسی کاملا رسمی و کت و شلوار پوشیده و کروات زده، روی صحنه حاضر می شوند که به طرز عجیبی هم لباس با آنتیوس و دیگر دشمنان سقراط هستند! شاید اشاره ای است به مرز نزدیک بین این دو و یا شاید مرزی است برای جداسازی خودی (سقراط) از غیرخودی (دیگران)! چون در تمامی نمایش، این تنها سقراط است که لباسی چنین فیلسوفانه و ساده و به سبک یونان باستان به تن دارد! (شاید بتوانیم زنان نمایش را فاکتور بگیریم و بگوییم دلیل این شکل لباس هایشان بیشتر مربوط به زیبایی بصری و فرار از ایرادات احتمالیِ سازمان نظارت است!)

طراحی صحنه با قرار دادن کتابخانه های عظیم سرشار از کتاب در سمت راست و ستون های ظاهرا عظیم اما تو خالی و پوچِ آتن در سمت چپ، تضاد میان علم پایدار و فراوان سقراط با پوچی و تزلزلِ سیاستمداران را به رخ می کشد. همچنین استفاده از امکانات صحنه ی تالار وحدت و ایجاد دو طبقه ی اجتماعی (یکی پایین اما مستحکم و فعال؛ و دیگری بالاتر اما بی تحرک و ایستاده در هوا!) در دادگاه سقراط، بسیار درخشان و هوشمندانه است. استفاده از بطری های خالی در صحنه ی دادگاه کمی بی تناسب با کل کار است اما وجود تمامی آن زباله ها بر روی زمین در صحنه ی بعد، هم به نشان دادن کثیفی محیط زندان یاری می رساند و هم دنیای کثیف و آلوده ی پساسقراطی را به تصویر می کشد! استفاده ی گاه مینی مالیستی از اجزای صحنه برای القای یک مکان هم موثر و درست به کار برده می شود. مانند چند شاخه گل که نشان از حیاط خانه ی تئودوته دارد و یک میزِ بزرگ به همراه چند صندلی که مهمانی کریتون را به تصویر می کشد.

نورپردازی، هوشمندانه، مشخص و به رخ کشیده شده است. مخصوصا در صحنه هایی همچون اجرای نمایش در نمایش مده آ و همچنین صحنه ی زانو زدن سقراط در مقابل زانتیپه (که واضحا به زمین آمدن خورشید را نشان می دهد).

موسیقی، بخش اعظمی از لذت تماشای این نمایش را بر عهده دارد. این موضوع را می شود از لحظه ی آغازین نمایش که با دعوای دو خواننده ی اپرا در بالکن (و خارج از صحنه) شروع می شود، دریافت! آوازهای بسیار که در طول نمایش توسط خوانندگان (که گاه روی صحنه هستند و گاه نه) و گاه حتی بازیگران (کتانه افشاری نژاد در نقش سافو) اجرا می شود، به زبان یونانی و لاتین است که باعث ایجاد اتمسفر باستانی در اثر شده است. همچنین موسیقی در اجرای نمایش در نمایش مده آ نقش اصلی را ایفا می کند. در ضمن موسیقی پایانی، نمایش سقراط را به معدود تئاترهایی تبدیل می کند که تیتراژ پایانی دارند!

بازیگران پرتعداد نمایش، همه در جای درست قرار دارند و بازی های درخشانی را ارائه داده اند. اما هرکس که به تماشای سقراط نشسته، امکان ندارد که جلوی بازی درخشان فرهاد آئیش (در نقش سقراط) سر خم نکند! فرهاد آئیش شاید نه آن سقراط تاریخی درون کتاب های فلسفه مان باشد، اما چنان در نقش سقراط باورپذیر و هنرمندانه ظاهر شده که می شود اطمینان داشت که روح سقراطِ واقعی هم از تماشای او در این نقش، راضی است! همچنین بازی کتانه افشاری نژاد، لادن مستوفی، بهناز نازی، یعقوب صباحی و ایوب آقاخانی (که نقش های پررنگ تری نسبت به سایرین داشتند) هم قابل ستایش است.

سقراط را اگر نه تنها به قصد آموختن فلسفه به تماشا بنشینید، نمایشی است که شاید مفهوم های فلسفی بسیاری به شما بیاموزد.

نیلوفر - تابستان 93

(هشدار! خواندن این متن ممکن است باعث فهمیدن داستان نمایش بشود.)


در حال و هوای عشق:

سلام عزیزِ کوچکم. باز برای تو می نویسم، احمقانه! چون میدانم که هرگز نمیخوانی! اما من همیشه می نویسم! شاید برای همین است که من آخر نویسنده می شوم اما تو هرگز خواننده ... دیدن ادامه ›› نمی شوی!! ;)
میدانم از من بُریدی و دیگر نمیخواهی حتی برای لحظه ای چشمت به من بیفتد یا صدایم را بشنوی! اما هنوز امید دارم! آخر چند روز پیش یک تئاتر دیدم! داستان قشنگی داشت و مرا خیلی یاد خودمان انداخت!
مرد از دوست داشتن میگفت و بعد میخندید و میگفت که همه چیز بازی بوده!
خب، اگر تو هم یک روز بیایی و بگویی که تمام این نفرتت فقط یک بازی بوده چی؟! شاید این فقط یک امتحان است، نه؟! میخواهی به من ثابت کنی که چه بازیگر خوبی هستی و چطور "دنیای بازیگری را تغییر خواهی داد"؟
شاید حالِ تو هم خوب نیست. شاید تو هم فکر میکنی که "آدم وحشی ای هستی که کسی را دوست داری اما وانمود میکنی که دوستش نداری"!
شاید یک روز به روی من بخندی و یا نه، حتی با همان لحن سرد و خشن بگویی که "حالا چی؟ هنوزم به نظرت بازیگر خوبی نیستم؟"
پس امیدم (تنها چیزی که دارم) را نگاه میدارم؛ آخر من یک تئاتر دیده ام! :)

نیلوفر :*

آقا، چند وقته این برام سوال شده! نمیشه نپرسم! :))

"چرا یکی زده دوست نداشتم؟!"

حتما الان همه تون میخواین ترورم کنین که "مگه مردم حق ندارن چیزی که تو دوست داری رو دوست نداشته باشن؟!!!"
نه! منظورم این نیست!
میخوام بدونم "چرا؟"

دوست دارم اگه کسی که دوست نداشتم رو زده، داره این پست رو میخونه، یه کوچولو دلیل دوست نداشتنشو توضیح بده. فقط برای ارضا شدن ذهنِ کنجکاوِ من! :))
دوست دارم بتونم عیب های این کار رو از نظر دیگران بدونم.

بازم شرمنده! داشتم از کنجکاوی خفه میشدم!! :)))

دوستان، بلیط دو روز اول این نمایش به قیمت 12000 تومان، هنوز در سایت ایران کنسرت موجوده! گفتم شاید بخواید بدونید ;)

www.iranconcert.com