نمایش›لیرشاه

"لیرشاه خداوندگار ِسرنگون"
برداشت آزاد از آثار شکسپیر ،ظرفیت های جدیدی از متونی کلاسیک را امکان پذیر میسازد که قادرست با درهم ریختن قواعد ِموجود،مناسباتی را پیش بکشد که برای انسان امروز ، راه گشای موارد ارائه شدنی جدید است تا بتواند حس قوی تری از پدیده های معاصر را داشته باشد ..

نمایش لیرشاه از آن جمله ست که با به تصویر کشیدن ِهمان موقعیت رسمی طبقه ی حاکم از سویی وتقابل ِمردم ، بنحو ضد اقتدار با این سیستم در متن اصلی ، از سویی دیگر ، همسویی ِتوده هارا با دال ِقدرت و منفعت طلبی های ِامروزی را (درقالب گروه ِموزیک وخدمه ی همراه) به نمایش میگذارد..
نفوذ ِاندیشه ی انتقادی در نقد هنر و تاتر ، خوانش های پست مدرنیستی را پیش میکشد که مخاطب را بیش از پیش با رخدادهای جهان معاصر مواجه کند واین از نظر نگارنده عنصر بسیار ضروری و قابل پرداختی در اجراهای ِصحنه ایی ِامروزی ست ..و البته نیازمند سطح ِآشنایی با این مفاهیم برای مخاطبان این دست نمایش ها میباشد .
لیرشاه محمد عاقبتی دراین راستا موفق عمل میکند آنچنان که هم در خوانشی پست مدرن حرکت میکند و هم پساساختاری و این تراژدی را بنحوی پیش میبرد ... دیدن ادامه ›› که در نهایت به نتیجه ی امروزی با بینش امروزی منتهی شود واین بزرگترین حسن نمایش ست ..
لیرشاه ، پادشاهی که مناسباتش با دخترانش مورد طرح ست ، اما در مصداقی عمیق تر او نماینده ی هر دال قدرتی ست که سرانجام دست پرورده هایش ، جای اورا میگیرند گویی این رخدادی اجتناب ناپذیرست و دایره ای که درنهایت قدرت، فقط دست به دست می گردد .. از شخص به افراد و گروه و از گروه و حزب ها به دست های پنهانی ، تسلیحات ، اسلحه و در نهایت ناظر کبیری که تنها شکل عوض میکند ..جهان امروزی، در حیطه ی این قدرتمداری که هر چیزی را که سد راه باشد درهم میکشند ،تعریف میشود
نه جاه طلبی های پیش پا افتاده باقی میماند نه عشق ِاز دست رفته ی بدون اقتدار ... جهان در فروپاشی خداوندگاری ست که حتی بندگانش اورا تنها تا زمان ِنیاز و بهره برداری میخواهند و زمانی که از آن اقتدار خلع میشود ایمان و عشق هم قادر به احیای آن نیست ..انسانی که خود میخواهد "خدا" باشد..
لیرشاه ، در فروپاشی ِروانی نه بدلیل ِطرد و ناسپاسی ِفرزندان ، بلکه در از دست دادن قدرتش ، نمود ِتفکرات فلسفه ی معاصری ست که میل به قدرت را منشاء روابط اجتماعی و در نتیجه سلطه جویی میداند آنچنان که اذعان میدارد میان استفاده از زبان و قدرت، نوعی همبستگی وجود دارد، به گونه‌ای که زبان برای قدرتمندان و صاحبان امتیاز ،جنبهٔ ابزاری دارد و در حفظ و حمایت از پایگاه اجتماعی-سیاسی آنها عمل می‌کند آنچنان که آخرین دختر در زمان ِلازم قادرنیست ازاین ابزار بهره گیرد و طرد و از دایره ی قدرت دورمیشود، در بخش پایانی با نظریات فیلسوفان ِپساساختاری مواجهیم که قدرت و مناسبات آن را تنها معطوف به طبقه ی بالای جامعه نمی داند ،بلکه شبکه ی گسترده ای ست که تا اعماق جامعه پیش رفته و همه ی افراد را کم و بیش درگیرمیکند(میشل فوکو)چنانچه در آخرین صحنه، دلقک نماینده ی مردم فرودست با دوربین(ناظر کل) تنها باقی مانده ی آن کشکمش ِقدرتطلبانه ست .
حسن معجونی یکی از تاثیرگذارترین بازی های خودرا ارائه میدهد و با دیالوگ و زبان بدن ، منتقل کننده ی این روند فروپاشی ست ..استفاده از موتور سیکلت پیوند جهان نمایش با دنیای ماشینی ِامروز و دوربین ، بعنوان بخش تحت سلطه ی رسانه و ناظری که در هرجا وهمیشه وجود دارد در خدمت ِمعنارسانی ِمورد نظر نویسنده است ..
لیرشاه اگرچه تاکید میشود برای گروه سنی خاصی درنظر گرفته شده و البته جای بسی خوشوقتی ست که نوجوانان ما با روشنگری ِماهیت ِقدرت و مصداق های آن بیشتر آشنا شوند اما برای سایر مخاطبان نیز اثری درخورد تعمق ، توجه و آگاهمندی ست ..

با آرزوی موفقیت برای کارگردان محترم و گروه اجرایی نمایش ؛ از دیدن آن لذت بردم ..
نیلوفرثانی
28 بهمن 95

"ما ترجیحمون و علاقمندیمون اینه که حداقل بزرگسالان با فرزندانشون، پدربزرگ ها با نوه هاشون بیایند ببیند این نمایش رو"
این توصیۀ صریح و اکید کارگردان محترم در گفتگوی تیوال است که نمایش برای مخاطب خاص نوجوان تهیه شده است.

من به عنوان پدرِ دو نوجوان بالای 13 سال که بطور کامل درگیر رشد و پرورش فرزندانم هستم از شما جناب محمد عاقبتی این سوأل را دارم که چقدر کارشناسی شده است روی این مخاطبِ خاص شناسی شما؟ و چقدر از مشورت متخصصین این گروه سنی بهره برده اید در بازنویسی این متن سترگ و تولیدِ اثر در این فرم؟

در گفتگو با خانم مهشاد حجتی فرموده اید "طرح نمایش را ساده تر کرده اید" و دوست داشته اید از دل لیرشاه "یک درام خانوادگی یک خطی از یک پدر و فرزندانش" را نگه دارید و "داستان های حاشیه ای و لحظات فلسفی و موقعیتهای فلسفی و استعاری را کمتر کرده اید"
بله من هم موافقم که متأسفانه این فرمایشات شما عمیقاً صحت دارد و موثق است. حال ببینیم از آن شیر ِ بی یال و دم و اشکم چه مانده است؟
نگاهی ... دیدن ادامه ›› به نمایشی که سالن سمندریان میزبانی اش را بعهده گرفته نشان می دهد از متن اصلی فقط یک پدر باقیمانده است که از دخترانش مجیزگویی، نوازش کلامی و هدیۀ تولد طلب می کند. سه دختر را به صحنه کشیده اید: اولی به ظاهر کمالگرا، دومی عاشق پیشه و سومی صادق، در نقطۀ مقابل یک پسر دلقک که بی شباهت به فرزند ذکور خانواده نیست. دو دختر اول از عهدۀ توقعات پدر بر می آیند و هنگامیکه دختر کوچکتر انتظارات پدر را اجابت نمی کند از خانواده طرد و از ارث محروم می شود. اما سرنوشت همگی شان، پدر و هر سه دختر ختم به مرگ می شود و پسرک دلقک در انتها قهرمانانه با اجساد ایشان عکس یادگاری می گیرد.
لطفاً بفرمایید این درام یک خطی شما چه دیدگاهِ نو؟ چه پیام یا آموزۀ تأمل برانگیز؟ چه پیشنهاد سازنده؟ چه الگوی جایگزین؟ چه افق امیدبخش؟ چه ایده آل یا آرمانی؟ و چه معنای شخصیت پروری برای فرزندان من به ارمغان می آورد؟ چه انتخابی برایشان باقی گذاشته اید؟ در مواجهه با یک ستمکار کدامیک از این شخصیت های پست، رذل یا شوریده بخت باشند خوب است؟ گزینۀ شما طبق آنچه تصویر کرده اید فقط دلقکی است که تا انتها از کاسه لیسی دست بردار نیست! هنگامیکه ارزش و ضدارزش را کنار یکدیگر درازکش می کنید آیا پیروزی یا حفظ بقاء در گروی پسر بودن و دلقک بودن است؟
هنرمند عزیز صرفنظر از لزوم معاصرسازی این قصه بدون افزودن هیچ سویۀ جدیدی که نزد چون منی مورد سوآل و تردید فراوان است، من فکر نمی کنم اینکه سه کلاه بوقی بر سر سه دختر بگذارید و با برف شادی صورت پسرک را سفید کنید و از افکت های دیداری و شنیداری بهرۀ فراوان ببرید، برای اینکه یک اثر مخصوص و درخور ِ نوجوان و جوان ارائه دهید کافی باشد. به نظر من این نمایش فاقد شناخت صحیح و دقیقی از مخاطب ِخاص خود است که از بانوی سالخورده، پوزه چرمی، سقراط، هزار شلاق، ترور، فهرست، گالیله و ... لذت می برد و به فکر فرو می رود. از این رو به گواه کیفیت نازل اجراهای نخست که نشانی جز عدم تمرین و آمادگی لازم نیست، در محتوا نیز تلاش جدی ای جهت تدارک تحفه ای شایسته بعمل نیامده است.

ضمن احترام به عوامل عزیز لیرشاه که جملگی از هنرمندان محبوب من هستند و در پروژه های بسیاری ایشان را ستوده ام، برخلاف پیشنهاد کارگردان، من از مادران و پدران هنردوست تقاضا می کنم قبل از آنکه فرزندانشان را با خود همراه سازند یک بار خود به تماشای این نمایش بنشینند و اگر آنرا در راستای فرزندپروری، عامل رشد، مشوق یا بازدارنده و منطبق بر اشل و توصیه های علمی کارشناسان حوزۀ تربیت در مقولۀ سلامت روان یافتند، آنگاه جگرگوشه هایی که در تب و تابِ چالش با جهان بیرون، انتخاب و شناختِ خود، حساس ترین و تأثیرپذیرترین برهۀ زندگی خود را سپری می کنند، با خود همراه نمایند.