نمایش›شاپرک خانوم

نمایشنامه شاپرک خانم توسط بیژن مفید در سال۱۳۵۰ نوشته شده است که در طی این سالها طراوت و تازگی خود را هم چنان حفظ کرده است.
این اثر مانند خیلی از نمایشنامه ها و فیلم های دوران خود حتی تا امروز به بهانه کودکان ولی در مورد بچه ها ساخته شده است.
این نمایش دارای دو لایه معنایی مهم می باشد بستر اول این نمایش این است که در فضای تاریک زیرزمین حشراتی زندگی می کنند. عنکبوتی که در مسیر خروج از این فضا تار تنیده است شرط رهایی شاپرک را از چنگال خودش گول زدن بقیه حشرات و به دام انداختن آنها قرار می دهد. اما شاپرک پس از قبولی این پیش شرط در مواجه با دیگر حشرات مانند مورچه سوسک ملخ زنبور کفشدوزک آنها را وسوسه و گول بزند تا به دام عنکبوت بیافتند.
سرانجام شاپرک نزد عنکبوت باز می گردد و می گوید که مرا بخور. عنکبوت که رفتار مهربانانه و ایثارگونه شاپرک را می بیند او را می بخشد و از خوردن او صرف نظرکرده و راه رهایی از زیرزمین را به او نشان می دهد.
لایه دوم این اثر که در پس ظاهر داستان نهفته است به این موضوع می پردازد که تمامی حشرات داخل آن فضا که به شکلی ناخواسته زندانی شده اند اصولا جرعت و شجاعت ترک آن محیط را ندارند و با شرایط و مخاطرات زندگی در آن کنار آمده اند و حتی گاه و بیگاه شاپرک را از خواسته درونی اش که همانا‌رهایی از‌این فضا خفه و دیدن دوباره باغ و گیاهان و آفتاب می باشد دلسرد و نهی می کنند. آنان از فضای زیرزمین ناراضی نیستند بلکه به شرایط آن خو گرفته اند و در برابر این پرسش شاپرک که چرا آن جا را ترک نمی کنند می گویند که این جا چندان هم بد نیست و هرکدام خودشان را با وضع موجود وفق داده و به اندک روزی که در آن جا پیدا ... دیدن ادامه ›› می کنند قانع اند و اگر احیانا دلشان هوای محیط خوب و سرخوش بیرون را کرد به نمایش کرم شب تاب رفته و عکس و بدل زیبایی و نور را به آنها با شهرفرنگش نشان می دهد.
هیچ کدام از حشرات حاضر نیستند از شرایط موجود رهایی پیدا کرده و خطر رهایی از آن فضا را به جان بخرند به زبان چیزکی در اعتراض به وضع موجود می گویند اما حاضر نیستند کوچکترین اقدام عملی و تغییر در وضع موجود برنمی دارند. این حشرات در برابر مهربانی شاپرک به آنها سوء استفاده کرده و هر کدام قسمتی اندام شاپرک را به تاراج می برند و زیبایی او را خراب کرده و از یک جهت او را استعمار می کنند.
نمایش شاپرک خانم در وجه محتوای مرا به یاد ماهی سیاه کوچولو و هم چنین فیلم داگویل انداخت که در آن جامردم شهر در ازای پناهی که دختر به آنها برده نهایت سوء استفاده را می نمایند و هر کدام از ساکنین شهر یک جور و به یک شکل به استعمار او‌دست می زنند.
اجرای این نمایش که ظاهرا با بچه های دانش آموخته تاترپردیس تهران صورت گرفته بسیار قابل قبول و واجد ستایش و قدردانی است. بازیها بسیار زنده و ملموس می باشد تقریبا تمامی بازیگرهای نمایش از اجرای نقش خود موفق بیرون آمده اند. کارگردانی این نمایش که توسط خانم ندا کاظمی صورت گرفته از القا متن نمایش و بازی گیری و فضاسازی نمایشنامه سربلند بیرون آمده است. اجرای ساده دکور و لباس بازیگرها از نقاط مثبت این اثر می باشد. تنها چند مورد کوچک مانند ویلون زدن کفشدوزک و یا اپرای مگس و راه رفتن ریتمیک مورچه ها با یک آهنگ خارجی برایم قابل قبول نبود اما بقیه اجرا از هماهنگی لازم برخوردار بود.
در آخر این که در این آشفته بازار نمایش سالم و خوب برای کودکان از نمایش شاپرک خانم به آسانی نمی توان عبور کرد.
مهداد ادیب زاده
۹۸/۵/۲۴