فرجام طوبی


اگر گونه ادبی نمایش " فرجام سفر طولانی طوبی" را تراژدی قلمداد کنیم، آیا احساس و عواطف تماشاگر در انتهای اجرا با مشخص شدن سرنوست قهرمان نمایش درگیر تمامی ابعاد یک اثر تراژیک یعنی هراس آوری، ستایشگری، ترحم و تالم انگیزی خواهد شد؟ شخصیت پردازی طوبی در نمایشنامه اگرچه مدام در موقعیت های تقابل با تضادها و تعصبات اجتماعی خود قرار میگیرد، ولی هیچگاه قهرمانی یگانه نمیشود و این شاید بر میگردد به تقدیر وی که حتی نگون بختی اش پیام آور دانایی نیست. فرجام او حتی با از سر راه برداشتن موانع باعت تعالی او نمیشود. نمایشنامه با توجه به پردازش شرایط زندگی در یک جغرافیائی خاص نوآور میباشد ولی برای اوائل دهه هفتاد و قصه نمایش حتی در نقطه اوج و گره گشایش ( مرگ ) نه اوج میگیرد و نه میتواند با حربه غافلگیری، مجذوب و متاثر کننده باشد. کارگردان توانسته است بن اندیشه نمایشنامه را به تماشاگر انتقال دهد ولی با ضرباهنگ کند.
کارکتر طوبی با ایفای نقش زکیه بهبهانی شاید به دلیل عدم ارتباط صحیح وی با موضوع و شخصیت نمایش در هر بار پا به صحنه گذاشتنش چه به صورت رئالیستی و چه به صورت نمادین، متعالی و پربار نمیشود. برعکس میتوان به بازی انرژیک الهام سادات رسولی در نقش سکینه اشاره داشت که بسیار پرانرژیک ظاهر میگردد و ... دیدن ادامه ›› تماشاگر از دیدن بازیگری مغناطیس گونه او محظوظ میشود. اما نکته عطف نمایشنامه که اجرا میخواهد به آن ببالد، شناساندن و معرفی فرهنگ اهالی یک روستا با استفاده از لهجه آن منطقه است که لحظاتی ممکن است نقطه ضعف و انحطاط نمایش شود. بیان های تمامی بازیگران نقش روستایی در ادای لحن و لهجه و حتی در زمان های مختلف یکدست نمیباشد. بعضی از کارکترها در لحظاتی صدایشان کنترل شده نیست و بعضی دیگر رسا. تماشاگر تمامی سعی خود را میکند که سختی دیالوگ های لهجه نزدیک قمی بازیگران را بشنود و بفهمد، ولی به دلیل عدم شمردگی و وضوح در بیان بازیگران از اجرا عقب می افتد و بعضی از جملات به دلیل همین نقصیه درک نمیشود.
فضا و اتمسفر روستایی نور ملایم میطلبد که این موضوع بیش از اندازه در اجرا رعایت شده است و تابش این نور عمومی مدام تماشاگر را در حالت دیدن کلیت صحنه هایی مینماید که باعث از دست رفتن غنای تصویری طراحی صحنه و میزانسن های یکنواخت شده است. میشد که دقایقی از نمایش را با به کار بستن نور موضعی و نه نور رنگی ( صحنه مستی ارباب، صحنه نماز خواندن عباس و ... ) از حالت تداعی گری به حالت تاکید بخشی مبدل کرد و کاش به جای استفاده چند باره از حجاب چادر مشکی زنان آبادی برای خلق میزانس های مختلف که به تکرار می افتد و زیبایی بصری خود را از دست میدهد از طراحی نور کمک گرفته میشد. قاب تصویری ارائه شده در زمان تشییع جنازه که با حرکت آهسته بازیگران و به نوعی اسلو موشن همراه است، ارائه گر تابلو نقاشی های بینظری در ترسیم سوگواری است.
میتوان یک ایراد از دریافت کننده دیپلم افتخار و تندیس طراحی صحنه سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر گرفت و آن جبر دکوری است که بواسطه آن باعث عدم در نظر گرفتن مساله اشراف تماشاگر بر وقایع رخداده بخش جلویی صحنه یا همان آوانسن ( به عنوان مثال مکالمه طوبی با دایی های خود ) میشود، که در طول اجرا برای تماشاگران ردیف های چهار به بعد سالن چهارسو دیدن و شنیدن آنچه برای صحنه میگذرد با اشکال و زحمت همراه میباشد. استفاده استعاره گونه از درپوش مستطیلی شکل، هم به عنوان درب خانه کارکتر نابینای نمایش و هم به عنوان سنگ قبر بسیار پرمفهوم و زیباشناسانه جلوه میکند. زن چراغ خانه است!
خسته نباشید به گروه محترم و زحمتشان در به جان خریدن ریسک یک نمایشنامه محدود به دوره و بومیت خاص.
" چه عاقل زنی هست طوبی، که زندگی اش رو توی یک لال فرو کرد."