"مرز میان خیال و واقعیت،آنقدر باریک است که گاهی شوخی هایی از جانب روزگار واقعیت را به خیال بدل میکند"
(برگرفته از متن بروشور نمایش به قلم نادر برهانی مرندو فرهاد امینی)

آنچه پیش از هر چیز در این نمایش هوشمندانه جلوه میکند انتخاب برداشت آزاد از داستان مسخ کافکا است. به نظر من سعی در اجرای نمایشی دقیقا منطبق بر داستان کار مشکلی است و به احتمال زیاد راه به بیراهه میبرد. دلیل اول فضای غیرواقعی و سوررئال داستان است که برای یک اجرای مو به مو سخت راه میدهد و احتمالا نتیجه هم خوب از آب در نخواهد آمد. دیگر اینکه انتخاب برداشت آزاد دست را برای جستجو در لایه های مختلف این اثر که پیچیده هم هستند باز میگذارد تا با تکیه بر امکانات نمایشی و متنی بتواند حداقل به بخشی از این لایه ها دسترسی مقبولی داشته باشد تا اینکه فقط یک فتورمان زنده باشد!
از این لحاظ کار خوب شروع میشود. اما آیا نمایش از این امکانات که گفتم خوب استفاده کرده است؟ به عقیده ی من بله و نمره کاملا خوبی میگیرد. فضای داستان یک فضای وهمی و کابوس گونه و غیرواقعی است. استفاده از ماسکها بیشتر از هر چیز به ایجاد این فضای غیرواقعی و توهمی کمک کرده است. در وهله ی بعد طراحی اغراق آمیز لباسها هم المان دیگری است که به ایجاد این فضا کمک میکند. و در نهایت استفاده از ساند افکتهای بسیار هوشمندانه، چیزی که ما در عالم واقع نمیشنویم و با شنیدنشان در اینجا و روی هر حرکت بیش از پیش وارد یک دنیای سوررئال میشویم و کارگردان با این مصالح به خوبی دنیای مورد نظرش را بنا میکند.
اما ... دیدن ادامه ›› کارکرد ماسکها در همین حد ختم نمیشود. وجود این ماسکها بر چهره خانواده و دیگران و الکن بودنشان یا نوع حرف زدن عجیب و مسخره ی مستاجر به نوعی خودش آدمهایی مسخ شده را نشان میدهد که از هیبت انسانی دور هستند. این نشان میدهد که شاید این آدمها بیشتر و پیشتر از گرگور مسخ شده اند اما مسخ گرگور همراه با خودآگاهی است و در مورد اینها خیر!! در واقع ما تنها در مورد همان گرگور که سوژه ی مسخ است یک هیبت انسانی همراه را به عنوان بعد انسانی اش میبینیم و این خود بیشتر این ظن و گمان را تقویت میکند. گرگور یک مسخ شده ی تنها نیست بلکه یک مسخ شده ی خودآگاه در بین جامعه ی مسخ شده است! کسانی که کافیست کمی در فشار شرایط قرار بگیرند تا رفتاری غیرانسانی را به نمایش بگذارند!
داستان اصلی فوق العاده تلخ است. اضافه کردن چاشنی طنز و کمدی توانسته این فضا را مقداری تعدیل کند ولی این کمدی فقط وقتی به کار لطمه نمیزند که خودش هم سیاه و تلخ باشد و در این حال چیزی جز کمدی گروتسک نمیتواند باشد که کارگردان به خوبی آن را طراحی کرده و به مقدار مناسب وارد اثر کرده است. وجود المانی مثل چرتکه دارای قابلیت کشیدن کارت هوشمند هم یک طنز تلخ ایجاد و هم فضای کار را امروزی کرده و به عامتر شدن زمانیه داستان کمک زیادی میکند. یا استفاده از سر دوم برای مستاجر هم بسیار بانمک از کار درآمده و هم طراحی جالب صورت سر دوم کاملا خصوصیات یک مغز حسابگر رذل را که در نهاد همه ی ما کم و بیش حضور دارد به خوبی به نمایش گذاشته است! یا شوخیهایی که با مفهوم پدر آسمانی و معجزه میشود که در نهایت خط فکری کافکا را برای تماشاگر پر رنگتر میکند اما در قالبی شیرین تر از بیان خود داستان! مجموعه این ترفندها بدون اینکه به جوهر داستان لطمه بزند و یا کار را لوس و لوده کند کمک کرده تا فضای تلخ، خشک و عبوس کافکایی کار یک مقدار تعدیل شود و اگر نخواهیم نگاه نخبه گرای خشک داشته باشیم این برای ارتباط برقرار کردن با کل تماشاگران کار بجایی است.( در صحنه ای گرگور انسانی،کتاب جویده شده مسخ کافکا را در دست گرفته و قسمتی از رمان را میخواند که گرت از حضور برادر حشره وارش به ستوه آمده،با خنده ای تلخ میگوید: حالا خوب است مسخ کافکا نیست!)

رویکرد به اثری غنی مثل مسخ میتواند به فرمهای بسیار متنوعی انجام شود. نمایش خوشبختیهای کوچک سوسک شدن یک کار زیبا و روان است که بدون بزرگ گویی و پیچیده گویی به جهان اثری نزدیک میشود که ذاتا بزرگ و پیچیده است و این موفقیت کمی نیست.

از تمامی عوامل اجرایی،از نویسندگان و کارگردان و بازیگران گرفته تا عوامل پشت صحنه ،برای شب خوبی که برایمان ساختند سپاسگزارم