یادداشت ندا الماسیان طهرانی درباره فیلم جاده قدیم

یازده سال پس از ساخته شدن فیلم سه زن، سومین فیلم منیزه حکمت که بیشتر به عنوان تهیه کننده در سینمای ایران شناخته می شود تا کارگردان در جشنواره سی و ششم به روی پرده امده است. جاده قدیم البته بر خلاف لایه ظاهریش که فیلمی است در حوزه درام اجتماعی و تا اندکی روانشناسانه ، دارای زیر متن و لایه پنهانی است که تلاش می کند تا به شکل کاملا غیر مستقیم و البته هوشمندانه برخی مضامین و موضوعات سیاسی را در درون خود بگنجاند و شاید همین هوشمندی و دغدغه زیاد کارگردان و نویسنده فیلمنامه در جای گذاری این شعارها در متن قصه سبب شده تا وی از تمرکز بر روی قصه اصلی منحرف شده و در نتیجه تعداد زیادی ادم با تعداد زیادی داستان و داستانک در فیلم داشته باشیم بدون اینکه چرایی برای حضور و وجودشان و برای مطرح ساختنشان در فیلمنامه وجود داشته باشد. قصه البته می توانست به یک درام اجتماعی آسیب شناسانه بدل شود و یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی جامعه کنونی ما را روایت کند: زورگیری و تجاوز به زنان! اما همانگونه که در سطور بالا ذکر شد، ظاهرا این خط و تم اصلی و ساده که می توانست با ساختاری جذاب تماشاچی را جلب و جذب کند اسیر برخی دیگر از ذهنیت های منیزه حکمت شده و به گونه ای او مسیر را اشتباه پیموده است. تقابل سه نسل سنتی، میانه و جدید متشکل از آقا بزرگ و بهرام و خسرو و شیدا و دیگران، وجود ادمههای فرعی بیش از اندازه لازم در داستان، قصه کارخانه بهرام، عروسی خسرو، مسایل شیدا، مادرجون و مهرو و قصه بانکی که مینو مدیرش است و بسیار قصه های دیگر موازی با قصه اصلی و صد البته آدمهای آفریده شده کوچک و بزرگ مرتبط با این قصه ها سبب شده تا به نوعی کار از دست نویسنده رها شده و به همین دلیل در ده پانزده دقیقه پایانی فیلم به ناگاه مینو تمام آسیب های روانی ناشی از تجاوز و زورگیری را به راحتی به فراموشی مس پارد و دوباره تبدیل به همان زن قدرتمند مدیر و مدبر می وشد و بر می گردد و همه کارها و امور را راست و ریست می کند و در انتها نیز اعتراف می کند که مورد تعرض قرار گرفته و تمام.
ساختار نیز متاثر از متن به شکلی آشفته است و البته باید ذکر کرد که آشفتگی فیلم به مشکلات فیلمنامه، چند پارگی آن، عدم شخصیت پردازی مناسب کاراکترهای اصلی و فرعی و در نهایت به مشکلات ناشی از فضای ذهنی شعار زده سیاسی منیژه حکمت باز می گردد. فیلم اگرچه از یک دوجین چهره های سرشناس سینما و تئاتر بهره می برد که شاید می توانستند فروش فیلم را تضمین کنند اما با توجه به فیلمنامه و ساختار فعلی جاده قدیم، احتمالا منیژه حکمت نباید به فروش خوب آن دلخوش باشد. مگر اینکه قدرت فیلمیران در اکران به کمک فیلم بیاید و جاده قدیم بتواند به هر ضرب و زوری از این کارزار رها شود.