نقد تئاتر, نمایش
نوشتاری بر نمایش عکس سفید اثر میلاد اخگر / منتقد هنرنت: نیلوفر ثانی
عکس سفید، موجودیت از دست رفته
نمایش عکس سفید با سوژه ای امروزی و دغدغه مند بسیاری از جوانانی ست که در رشد فکری و رفتاری ومواجهه با تغییرات روز ،به امکان انتخاب هایی بجز آنچه فرهنگ مسلط و عرف رایج، تحمیل میکند ، رسیده اند .
ازدواج رسمی ،ساختاری که اگرچه بدلایل زیاد ، تاکید و تایید میشود اما مملو از مخاطراتی ست که با تقیدهای قانونی ، رابطه ی دونفر را تحت تاثیر قرار میدهد بنابراین، ایجاد مدل ها و شکل های دیگری برای داشتن امنیت ِرابطه و ثبات پیوند و احساس فی مابین ، ضروری به نظر میرسد . که به تناسب نوع رابطه ، شرایط خودش
... دیدن ادامه ››
را دارد ..
این الگوها سالهاست در جوامع سکولار ، و پیشرفته، بعنوان آزادی های فردی وحقیقی ، محترم ومجاز شناخته شده اند اما در جوامعی با فرهنگ های سنتی ِقوی و وجود نفوذ پررنگ مذهب و ارزش های اخلاقی ، مردود و حتی جرم محسوب میشود .. ارتباط دونفر وهمزیستی نزدیک، بدون تایید وعقد شرعی،از نظر چنین اجتماعی چنان ناپسند شمرده میشود که حتی افراد آن رابطه را ،فاقد هرگونه صلاحدید اخلاقی و مستحق ِحدود وجزا میدانند .
این درحالی ست که این جوامع برای معضلات بسیار ِناشی از ازدواج های سنتی و بندهای قانونی ،هیچ راه حل مناسبی ندارد ،وبدین صورت همچنان آمارنزولی ازدواج ها و صعودی طلاق ها ،حاکی از اِشکالاتی ست که دراین نوع همزیستی و زوجیت وجود دارد
از سویی اگر افرادی ،چنانکه در “عکس سفید ” روایت میشود ،بخواهند خارج از این عرف و قاعده، رابطه ای دلخواه را انتخاب کنند، با قدرت ِمسلط و مردسالار چنین جامعه ای ، سرکوب و فشارهایی دریافت میکنند که اجازه ی ادامه ی آن شکل از رابطه را با مشکل روبرو میکند
قدرت برساخته با روشهای تاثیرگذار بر جنسیت ها نفوذ میکند تا کنترل افراد را بر طبق قوانین و تاییدات خود پیش ببرد.. و اجازه ی راحتی و مزایای آن، فراگیرنشود .
برای زنان ، باتحریک حس مادری و زنانگی ِتعریف شده و ضربات ناشی از پنهانکاری های خانوادگی وتعصبات قومی ، وبرای مردان ، خدشه دار شدن غیرت مردانگی در برابر وجوه برابری های جنسیتی ، و اختیارات مساوی فردی در یک رابطه ی آزاد بدون افسار ِقوانین شرعی که زنان را به تک همسری و تمکین ،و مردان را به چند همسری وخودمختاری مجاب ومجاز میداند، ملالیتی ایجاد میکند که از آن به ” ناشاد بودن ” از زبان کارکترها ابراز میشود .
“عکس سفید” توانسته است با مطرح کردن سوژه ای با موضوعیت روز درباره ی ” زوج بودن” که ازمهمترین و اصلی ترین جنبه های اجتماعی انسانی ست ، در برابر این شکل از رابطه، واقع بینی را نمایش دهد که موجب ایجاد تفکر و بینش در مخاطبی ست که نیازمند شناخت بیشتر از وضعیتی ست که با آن دراین موارد روبرو خواهد شد .هرچند شاید از نگاه برخی مخاطبان به نظر برسد که سوق و دیدگاه نویسنده تاکید بر منفی بودن شکل های رابطه بدون ازدواج ست اما درحقیقت آنچه بعنوان مضرات این دست روابط مطرح میشود، اغلب عوامل بیرونی و خارج دایره ی دونفرست …ونه اختلاف نظرها و عدم تفاهم و نابرابری حقوق جنسیتی که در ازدواج های سنتی ،بالاترین فاکتور متارکه ست .
عکس سفید ، داستان زن ومردی ست که 15 سال ست یکدیگر را می شناسند و بتازگی تصمیم گرفته اند زوجیت و همزیستی دریک خانه ی مشترک را بدون ثبت قانونی تجربه کنند ، اما آنچه مسیر ذهنی و روانی آنهارا تحت تاثیر قرار میدهد ، فشارهای خارجی بیرونی است که سنگ بنای ارزشهای اخلاقی اش را بر سنتی بنا نهاده که فراروی از آن، بامقاومت ،طرد و انگ های متعدد خواهد بود وتنها رابطه ای را موّجه میداند که در چهارچوب ازدواج رسمی و قانونی وشرعی باشد .وبجز این منفور و طرد شده است
وجود تختخوابی دونفره در طراحی صحنه هوشمندی کارگردانی ست که میخواهد به یکی از مهمترین دلایل زوجیت ، و ارتباط دونفره ،بعنوان نیازی که مشروعیت آن لازم نیست الزاما در چهارچوب قانونی و ازدواج رسمی باشد، بلکه بعنوان یکی از اصلی ترین عوامل ثبات یک رابطه ،وجود بسترهای مناسب و مورد تایید دونفر ست …
اگرچه به نظر میرسد فروکاستن کل رابطه ی زوجیت به این محدوده که تمام جریانات بروی تخت ویا درحول وحوش آن در نمایش رخ میدهد ، نادیده گرفتن سایر جنبه های رابطه است و وجود سایر اشیاء در صحنه میتوانست دال بر آن جنبه های دیگر باشد ..که فقدان آنها ،احساس میشود .
هرچند حتی اگر دیدگاهی بر مینیمالیستی دکور وجود دارد ، استفاده از خطوط مرزبندی ،برای تفکیک این محدوده از محل کار یا نشیمن یا …،قادربود هویت مندی ِعمیق تری به استفاده ی کارکردی طراحی صحنه ،بدهد که با وجوه مختلف یک رابطه ی دونفره منطبق تر است ..
استفاده از کارکتری غایب و تنها صدای او، انتخابی ویژه ای ست که میتواند نماینده ی افکار عمومی و نگاه مسلط جامعه که اگرچه ناپیدا اما “متنفذ” و “حاضر”ست باشد که تلنگرهای موثری در تمایلات روانی افراد و ناخودآگاهاشان، به همان روند سنتی وبومی و نقش های القاء شده ی سیستم حاکم ، وارد کند تا انقیاد افراد همچنان تحت سلطه باشد
عکس سفید، بازی های خوبی ارائه میدهد بخصوص بهاره کاتوزیان ، مانند همیشه نقش را از آن خود میکند اما به نظرشخصی نگارنده ،انتخاب امیرحسین طاهری ،نقطه ضعفی ست که توازن نقش هارا برهم میزند و نمیتواند پا به پای کاتوزیان، وحتی ترکیب ِمناسب ِمفاهیم و تجسم عینی پیش برود حتی بارها درطول اجرا، فاصله ی زیادی از سطح متوازن بازیها میگیرد ..
اگر چه در کلیت داستان ، به نظر میرسد ، دافعه و نهیبی از سوی نویسنده برای روشنگری ِمشکلات چنین ارتباط هایی وجود دارد اما ، دروجهی دیگر ، نقدی ست بر افرادی که هنوز در سیطره ی تفکرات سنتی و عرفی جامعه ی بسته و معتقد به پنهانکاری هستند اما روش های مدرن و امروزی و کاملا درجهت مخالف عموم را برمیگزینند و پیش از آنکه به آگاهی و تفکری بن دار ، رسیده باشند ، به انجام واجرای آن اقدام میکنند .. واین نااگاهی در شکلی از یک تجربه ی ِهیجانی تا آنجا پیش میرود که حتی هنوز ،نمیدانند نسبت و نوع رابطه ی دونفره اشان چگونه ست و در برابر این پرسش ِپیش پاافتاده ی “تو کی ِمن هستی ” قرار میگیرند که عملا انعکاس حماقت ذهنی و ناآگاهی اصولی به این شکل از رابطه است …به شدت از دل رفتار و برخورد کارکترها ،به این نکته میتوان رسید که پیش از افدام به هرحرکت ِآوانگارد و پیشرویی در جوامع بسته،بلوغ فکری و پذیرش مسئولیت از عواقب آن بی هیچ مخفی کاری و قبول تمام قد مناسب بودن این شکل از رابطه برای دونفر ،از ضروریاتی ست که نیازمند گفتگو و روشنگری و ارائه ی منطق و ایستادگی برآن، حتی به دیگران ست … نمیتوان فردی سنتی ونیمه سنتی بود اما روش های مدرن را برگزید … واز هراس قضاوت های خطی و ناآگاهانه خانوادگی و اجتماعی ، مدام در سایه ی “زندگی یواشکی” ماند.
عکس سفید متن و نمایشی با امر ِمعاصرشدگی ست که انتخاب درستی برای اجرای ِصحنه ای ست . باتقدیر از میلاد اخگر نویسنده وکارگردان این اثر که موجب تفکر و بینشی برای مخاطبی میشود که نیازمند تئاتر فکور و آگاهی دهنده است ..
با آرزوی موفقیت های بسیار برای گروه این نمایش و کارهای آتی بیشتر با همین نگاه و تلاش
نیلوفرثانی
31 فروردین97
تالار وحدت
تئاترشهر تهران
تماشاخانه ایرانشهر
پردیس تئاتر شهرزاد
تماشاخانه ملک
عمارت نوفل لوشاتو
تئاتر هامون
خانه نمایش دا
تالار مولوی
تالار حافظ
تماشاخانه سنگلج
تالار هنر
