نمایش›هامون بازها

نقد کارشناسان
امیرحسین سیادت درباره ی نمایش "هامون بازها"
«هاون‌بازها»ی محمد رحمانیان بسیار تماشایی‌ست. می‌شود آن‌ را نقطه‌ی تلاقیِ آثارِ قدیمی‌ترِ رحمانیان با تجربه‌های سال‌های اخیرِ وی (از «ترانه‌های قدیمی» به بعد) دانست. ساختارِ اپیزودیک و بخش‌بندی‌شده‌ای که هر قسمتش با یک فیلم («سوته‌دلان»، «گوزن‌ها»، «ضیافت»، «مرثیه» و ...) نشانه‌گذاری شده و نقشِ چشمگیرِ موسیقیِ زنده، آثارِ متاخّرِ او را به یاد می‌آورد امّا مضمون آشکارا «فنز» را تداعی می‌کند. کسانی که به خاطرِ وجهِ نوستالژیک نمایش‌های اخیرِ رحمانیان از او دور شده بودند می‌توانند با خیالِ راحت به تماشای «هامون‌بازها» بروند چرا که این یکی سراپا ضدّ نوستالژی‌‌ست. رحمانیان انگشت بر جنبه‌ی تخدیری و آیینیِ نهفته در عملِ «تکرار» گذاشته؛ عملی که هامون‌بازها به آن مفتخرند؛ آن‌ها با هم کورسِ «هامون»بینی گذاشته‌اند. نیازمندِ آن‌اند که طی مناسکی خاص مدام دورِ هم جمع شوند و دیالوگ‌های فیلم را طوطی‌وار تکرار کنند. هامون‌بازی بدل به فرقه‌ای شده و رهروانی دارد که بی آن که بکوشند با هر بار دیدنِ فیلم مواجهه‌‌ی نقادانه‌تری با آن داشته باشند، بیشتر در آن ذوب می‌شوند و برایش یقه می‌درانند؛ درست مثلِ عشاقِ سینه‌چاکِ منچستر یونایتد در «فنز». نتیجه این که کُنش مدرن و روشنفکرانه‌ی نقد رسماً مرخص می‌شود و جای خود را به آدابِ پیشامدرنِ قبیله‌ای می‌دهد. این‌جا دیگر استادیوم عملاً تفاوتی ماهوی با سینما ندارد. آدم‌ها می‌توانند حتّی به خاطرِ «هامون» دزدی کنند و دست به اسلحه ببرند (ارتباطِ نمایش با «هفتِ» فینچر که در آغاز بر آن تأکید می‌شود از همین‌جاست، و رخدادهای جاری در هر صحنه‌ی «هامون‌بازها» چه نسبتِ مستحکم و معناداری با فیلم‌های پس‌زمینه دارند). قلمروِ اسطوره‌زی‌ها آن قدر گَل و گشاد هست که ساکنانِ رنگارنگش هر کدام به نوعی حمید هامون را آینه‌ی خود بپندارند امّا از طرفی به همان اندازه تاریک است؛ تاریک تا حدّی که کورمال رفتن‌های همان‌ ساکنین، ... دیدن ادامه ›› تمایز و تفکیک را برایشان عملاً ناممکن کرده. آن‌ها با جهانِ «ضیافت» خویشاوندترند تا «هامون». «هامون‌بازها»ی رحمانیان مسأله‌ای به شدّت چالش‌بر‌انگیز را به بحث و تحلیل گذاشته. می‌شود تا مدّت‌ها درباره‌اش گفت و نوشت؛ نمایشی بازیگوش، هجوآمیز و رندانه که در کُنه عمیقاً تلخ است امّا خوب خنده می‌گیرد، حتّی از خودِ هامون‌بازها. --

همیاری عزیز تیوال متاسفانه نتونستم این نقد را در دسته بندی نقد کارشناسال قرار بدهم در قسمت انتخاب دسته نگارش، این قسمت فعال نبود.