نمایش›در انتظار گودو

تغییر بازیگران از چهار مرد و یک پسر به پنج خانم، تغییر به سزایی بود.
پیارسال که برای اولین بار صفحه نمایش سوتفاهمِ ایمان فتاحی رو دیدم، شگفت زده شدم که نمایش از سه بازیگر زن و دو مرد بدل شده بود به چهار مرد و یک زن. اما نتیجه ای که دیدم بی نظیر بود. البته در اون نمایش مردها، نقش زن ها رو بازی می کردند:
https://www.tiwall.com/p/soetafahom9
https://www.tiwall.com/wall/post/203598
https://www.tiwall.com/wall/post/203670
نمایشی که چندان دیده نشد و هم ... دیدن ادامه ›› انصاف نبود.

برابری جنسیتی موضوع روز خیلی از مجامع عمومی و فرهنگیه. و این نمایش از این بعد قابل بررسیه.
نحوه ی بیان و ادبیات این نمایش، به نوعی وراجی محسوبه که جذاب و واقعی از طرف بازیگران ارائه میشه. این طبیعی بودن بیان، باعث فاصله گرفتن از ادبیات بکت میشه و به فضای ذهنی کوهستانی نزدیک. فضایی شبیه به یک دورهمی خومونی با چند مهمان سرزده.

واژه گودو در زبان آلمانی معادل “Oh God” و “خدایا” یا حتی “خدا”ست. هر چند بکت زیرکانه هرگز این موضوع رو تایید یا تکذیب نکرد. و گفت: “هر جور میخواید فکر کنید”. در متن بکت اشاره میشه که گودو یه مرده اما در این نمایش گفته میشه: “میتونه زن باشه.” این نگاهی نو به اثر بکته.
نگاهی فارغ از جنسیت به موضعی جنسیت زده. نگاهی که باید بست داده بشه. به همه ی مسائلی که می دانیم جنسیت زده هستند یا نمی دانیم ولی جنسیت زده هستند. و از اون هم بالاتر، همانطور که هستند پذیرفتیمشون ولی جنسیت زده هستند.

میشه برداشت کرد که نمایش خواسته یا ناخواسته اشاره ای به ضربه هایی که خود جامعه زنان به موضوع برابری جنسیتی میزنند هم داره. خانم پوتزویی که لاکی رو استثمار میکنه یا با نگاهی از بالا با گوگو و دیدی برخورد میکنه و سعی در تحقیر و پایین نگه داشتنشون داره. یا وقتی که از شرایطی که براش پیش آوردن ابراز رضایت میکنه: “میتونست بدتر باشه” یا “اونا میدونن چیکار کنن” یا “می دونن چیو از کی بگیرن” طعنه ای به پذیرفتن و اشاعه محدودیت ها داره. گرفتن چشم، زبان، پا یا داغ کردن افراد...
خانم پوتزویی که حتی قصد فریب فرستاده گودو رو داره تا کار خودش رو پیش ببره.

نکات ریز و درشت دیگه ای هم هست.
مثل اینکه دقیقا همون “دیدی” سعی میکنه جای لاکی رو برای خانم پوتزو بگیره که مدام در تلاشه قرار با گودو رو حفظ کنه و وجودش رو اثبات کنه.

و در نهایت همون یه جمله بعد از دیدن نمایش:
اگر بکت ایرلندی نبود و ایرانی بود. اگر در انتظار گودو رو در 1953 نمی نوشت و در ۱۳۹۹ می نوشت. می شد این...

در انتظار گودویی‌دیگر
در انتظار گودوی کوهستانی
در انتظار گودوی بکت بخش عمده ای از تمرکزش رو روی ماهیت نیاز محور روابط بین انسانها گذاشته. روابطی که از سر ناچاری و برای فرار از تنهایی و رفع نیاز شکل گرفته. روابطی که معنای عمیقی نداره. روابط ابزورد. روابط تهی.
در انتظار گودوی بکت در دهه پنجاه میلادی و از نگاه یک ایرلندی نوشته شده. حالا آقای کوهستانی اون دانش رو جذب کرده و به سال ۹۹ ایران آورده. روابطی که از سر ناچاری بوجود اومده و بخش عمده ی ماهیتش رو رفع نیاز و فرار از سکوت و تنهایی تشکیل داده. تخلیه خشم، نیاز به تحسین شدن، پوز دادن و...
کوهستانی بسیار خوب این روند رو پیش میبره.
لحن محاوره ای و دور از فضای اصلی اثر مثل یک شمشیر دولبه عمل می کنه. از طرفی فضای ایرانی نمایش رو پوشش میده و از طرفی ابزورد موجود در اثر رو به سمت کمدی سطحی سوق میده و بار نمایش رو ... دیدن ادامه ›› زمین میذاره.
نمایش تا قیل از حضور مجدد پوتزو و لاکی به فضای متن بکت وفادار میمونه. اما با ورود مجدد این دو از اون فضا فاصله میگیره و به نظرم به سمت درددل ها و نگاه کارگردان به زندگی میل میکنه.
جنس ذهن شخصیت های بکت، در “پذیرش از سر ناتوانی” میگذره اما مونولوگ پوتزو از جنس “رضایت از سر ناتوانی” روایت میشه. اینجا وفاداری اجرا به متن اصلی از بین میره.

بازی ها ساده اما تاثیر گذار بود. تپق ها بطور توجه برانگیزی مشابه هم بودند. هم از لحاظ جاشون در کلمات و هم از لحاظ نحوه ی تصحیح شدنشون. جالب بود. فکر کردم برنامه ریزی شده و کنترل شده باشه و سعی کردم در ذهنم حذفشون کنم. به نظرم این تپق ها برای اجرا مثل داستان اون پادشاه و دختری که براش شربت درست میکنه با خرده ی نیشکر بود. ترجیح دادم اینطور ببینم و تاکیدی به واقعی بودن این نگاه ندارم.

استفاده از وال تاثیر گذار بود. البته یک ناامیدی هم بهم داد. نمایش به اشتباه در ذهنم از صبح شروع میشد اما وال قبل از غروب رو تصویر می کنه. اول خیلی خوشحال شدم‌که اینطور داره فضا رو ترسیم میکنه و انتظار داشتم خورشید در طول نمایش یک تایم لپس از صبح تا غروب و شب رو نمایش بده اما به کل مایوس شدم.

این اجرا سعی کرده تا متنی سنگین رو برای طیف گسترده مخاطب، ساده و به روز کنه اما در این راه‌موفقیت چندانی حاصل نمیکنه. چهره خسته و سردرگم تماشاچیان این رو نشون میداد.

در انتظار گودوی کوهستانی، تجربه ای نو و ارزشمند از اثر بکت رو نصیبم کرد. دست مریزاد