تقصیر آن است که حرف زد...
تقصیر آن است که سکوت کرد...
ولی ما هیچ یک نمی دانستیم....
این دیالوگ بخشی از نمایش دوپرده ای «چهارصندوق» نوشته بهرام بیضایی در سال ۱۳۴۶ است که در آخرین روز از هفتمین جشنواره مردمی دانشجویی تئاتر ثمر به کارگردانی مرتضی ظفر و حمیدرضا قدیانی نمایش ساعت ۱۲:۳۰ به روی صحنه رفت و استقبال خوبی از این نمایش صورت گرفت و در پایان مورد تشویق حضار و محمدرضا ژیان قرار گرفت.
با وجود آنکه «چهارصندوق» درون مایه سیاسی و اجتماعی دارد، اما ظفر معتقد است که این تئاتری سیاسی نیست و صرفا بیان کننده وضع و آرای موجود در جامعه است چرا که به قشری توهین نشده است!
«چهارصندوق» نمایشنامهای دو پرده ای از استاد بیضایی است که روایتگر چهار فرد نمادین از طبقات بازاری، روشنفکر، مذهبی و توده مردم میباشند که مترسکی را برای محافظت از خود به قدرت می رسانند ولی بعد از مدتی مترسکی که به قدرت رساندند بر آنها مسلط می شود و استبداد را بر آنان حاکم می کند.
سبک نمایش رئال است و ۵ شخصیت اصلی دارد؛ چهار تن پوش با رنگ خاص و یک مترسک.
تن پوش قرمز با بازی آوین محمدی نماینده اقشار بازاری و سودجو است که در برابر قدرت زانو میزند.
تن پوش سبز با بازی آقای وحید قربانی نماینده اقشار مذهبی ریاکار و بی عملی است که دین را دکان خود ساخته است.
تن پوش رنگ زرد با بازی رژان سلیم بیگی نماینده قشر اندیشمند و روشنفکر بی عمل جامعه ایران است.
تن پوش رنگ سیاه با بازی آقای حمیدرضا قدیانی زبان گویای اقشار محروم و فرودست جامعه است که در ظاهر احمق و ساده لوح است اما خوب میداند کجا و چگونه حرف بزند.
و مترسک با بازی آقای سعید ساعدی نماد قدرت و استبداد حکومت جامعه که اعتقادش این است: «در عظمت باید تک بود.»
با دیدن صحنه نمایش صفحه بازی منچ در ذهن تداعی میشود و تاس انداختن و انتخاب یک تصمیم برای تعیین سرنوشت یک جامعه.
گزارش مردمی حاکی از آن است که نمایشنامه قوی و خوب بود اما نمایش تمپو لازم را نداشت و قدری خسته کننده است. هر چند که ظفر به خوبی بیان کرد کارهای بیضایی عام پسند نیست.....
حمیدرضا قدیانی: دلم میخواهد مخاطبان این نمایش را برای جا و مکان خاصی نبینند
حمیدرضا قدیانی یکی از کارگردانان این اثر که سومین بار بود که در جشنواره حضور داشت وسابقه دریافت جوایز را نیز داشت,در پاسخ به این سوال که علت انتخاب این نمایش نامه از استاد بیضایی چه بود؟ گفت: این نمایشنامه به ما معرفی شده بود و بعد از خواندن آن به این نتیجه رسیدیم که نمایشنامه جالبی ست,وقتی هم تحقیق کردیم به این نتیجه رسیدیم اصلا این نمایش نامه تا به حال اجرا نشده, هر وقت هم که اجرا شده یک شب یا دو شب اجرا شده و چون در "ثمر"این فرصت برای ما فراهم است ترجیح دادیم ریسک کنیم و این نمایشنامه را اجرا کنیم.
وی درباره موضوع این نمایش این گونه گفت: دلم میخواهد مخاطبان این نمایش را برای جا و مکان خاصی نبینند, داستان این نمایش برای کل دنیاست,یعنی جهان شمول است و نمایش نامه شخص, دین یا ملیتی خاصی را زیر سوال نمی برد و روی سخن داستان کلی است, نمایش تنها نشان می داد که این توده مردم هستند که قربانی به قدرت رسیدن قدرت طلبان می شوند.
خانم آوین محمدی: ما اصلا قصد کمدی شدن نمایش را نداشتیم
در طول نمایش گاهی لغاتی که توسط بازیگران بیان میشد با معنای درستشان بر روی پرده به نمایش در میآمد. خانم آوین محمدی بازیگر نقش قشر کاسب جامعه در رابطه با این موضوع گفت: متن نمایش «چهارصندوق» متن جناب آقای بهرام بیضایی بود و ما هیچوقت جسارت به تغییر متن نمیکردیم اما بعضی از کلمات قدیمی بود و عملا منسوخ شده بود و فکر میکردیم شاید تماشاگران با آنها آشنایی نداشته باشند.
خانم محمدی در پاسخ به سوال اینکه آیا تداوم در جشنواره ثمر را برای بچه های تئاتر مثبت میدانید یا خیر گفت: بله صد در صد مثبت است، زیرا کلاسهای آموزشی ثمر به بچه ها تجربه صحنه میدهد ولی هر کارگاه آموزشی این تجربه را در اختیار آنها قرار نمیدهد که بر روی صحنه بیایند و اجرای عمومی داشته باشند.
وی افزود: در این نمایش ما اصلا قصد طنز شدن کارمان را نداشتیم و عینا دیالوگ های کتاب چهار صندوق را به اجرا در آوردیم و حتی در تمرین های گروهیمان هرگز به دیالوگ های خود نخندیده بودیم اما شخصا خنده و استقبال تماشاگران از دیالوگ ها برایم بسیار جالب بود.
جناب آقای وحید قربانی یکی دیگر از بازیگران نمایش«چهارصندوق» بازیگری بود که لحن دیالوگ گویی اش تماشاگران را به خنده وا میداشت.
وی به این سوال که آیا وضعیت طنز گونه شما از پیش تعیین شده بود یا خیر پاسخ داد و گفت : خیر، در متن نمایشنامه هیچ گونه طنزی وجود ندارد، مگر اینکه بازیگر بخواهد بخشهایی را به عنوان طنز به آن اضافه کند. زیرا این متن کار فاخر جناب آقای بیضایی است و واقعا نمیتوان با آن شوخی کرد.اما خودم در حین تمرین در حد چند کلمه به عنوان طنز به آن اضافه کردم.
آوین محمدی بازیگر نقش نماینده قشر بازاری و کاسب جامعه که در عین زدن حرف های بی منطق در موضع قدرت قرار داشت، یک ثمری بود و نخستین بار بود که در جشنواره ثمر شرکت میکرد.
وی اظهار داشت :در تمرین ها خیلی بهتر بودم و فکر میکردم که خیلی بهتر از این بازی کنم ولی نسبتا از اجرای خودم راضی بودم.
سبک نمایش "چهار صندوق" سوررئال بود و حاصل دو ماه تلاش این گروه هفت نفره بود.
آقای ظفر در موزیک این تئاتر از قطعه مشهور جان کیج به اسم سکوت استفاده کرد و همچنین اینکه وی تئاتر ثمر را کاملا خوب و مفید دانست و چشم انداز ثمر را کاملا خوب و در حد بین المللی دانست.
در پایان نمایش نیز یک کار زنده و زیبا به اجرا در آمد که از استقبال خوبی از سوی تماشاگران برخوردار شد.
سرکار خانم شقایق دلشاد نیز مهمان ویژه این نمایش بودند که متن این نمایش را با قاطعیت جذاب اعلام نمودند.