نمایش›بی خوابی

«بی خوابی»، اثری شریف با بازی های خوب

پرداختن به مسأله ای نظیر اعتیاد به روانگردان ها، چندسالی است که مستقیم یا غیر مستقیم دستمایه ساخت بسیاری از آثار هنری شده است. هرچند کثرت آن در سینما بیشتر به چشم می آید، لیکن، تئاتر هم از این قاعده مستثنا نبوده است.
بی خوابی با پرداختن به یک کاراکتر زن درگیر با روانگردان ها، اثری استواقع گرا که این روزها در سالن سایه مجموعه تئاترشهر به روی صحنه رفته است. هرچند که درونمایه این اثر شک می باشد؛ شکی که به جان همه شخصیت های نمایش می افتد و آنها را درگیر کشمش و قضاوت می کند. در بی خوابی همه وقایع حول محور اعتیاد شخصیت زن اصلی کار می گردد.
حادثه ای که قبل از آغاز نمایش اتفاق افتاده، سرنخ همه گره های دراماتیک موجود در نمایش است. خرده پیرنگهایی نظیر خیانت، عشق، سواستفاده و…، همگی در مضمون اعتیاد به روانگردان ها حل می شود.
سبک اجرایی کار، همراه با مدیا است و بخشهایی از وقایع نمایش، به صورت تصاویر از قبل ضبط شده بر پرده ای که جزئی از صحنه است، نمایش داده می ... دیدن ادامه ›› شود و در این زمینه خلاقیت طراحی صحنه بسیار جذاب و چشم نواز است.
بازی ها در مجموع قابل قبول است اما گاهی از کاراکتر بیرون می زند یا شعار گونه جلوه می کند.
اما آنچه در نمایش بی خوابی بسیار مشهود است، غلبه فرم بر مضمون و متن است.
در پاره ای صحنه ها ناگهان متن از دست می رود و بی خوابی تبدیل به کابوس می شود که به مدد طراحی های هوشمندانه و بازی ها، این گسست ها پوشانده می گردد.
نورپردازی تأمل برانگیز و جذاب است و جلوه بصری چشم نوازی ازنمایش ارائه می دهد.
همه این نقاط قوت در مقابل نقطه ضعف اساسی کار یعنی نمایشنامه قرار می گیرند: گره های دراماتیک پشت سرهم اتفاق می افتد و قاعدتاً انتظار داریم که این تمپو کار را بالا برده و تماشاگر را در التهابی فرو برد. حال آنکه تکرار وقایع دراماتیک، مانند لوپی بیننده را در ورطه ای کسالت بار می غلتاند. تا جایی که دیگر می دانیم پس ازاین حادثه، کدام حادثه در راه است. در پایان هم شخصیتی که در طول کار فردی سواستفاده گر و منفعت طلب، معرفی می شود در چرخشی ناگهانی به قهرمان غمخوار نمایش تبدیل شده که تا حد فداکاری پیش می رود که بیشتر شبیه قهرمانان رمانتیسم می نماید تا واقعی. هرچند این شخصیت آنقدرخوب و به طور باورپذیر بازی شده که ممکن است این دگرگونی و تناقض به چشم نیاید که در اجرا نیز چنین است.
در مجموع «بی خوابی» اثری شریف با بازی های خوب و طراحی صحنه و نور شایسته و کارگردانی یکدستی است که دقایقی مخاطب را به مکاشفه ای در روان خویش غرق می کند.

سینماخانه / آرام نیک بین

برگ برنده "بی خوابی" به روایت یک روزنامه نگار

سید محمد طباطبائی نویسنده و روزنامه‌نگار در متنی که در اختیار ایسنا گذاشت، نوشت: "در زمانه‌ای که اندوه تماشای بعضی آثار ضعیف از گروه‌هایی که با سفارش در سالن‌های اصلی تئاتر اجرا می‌کنند ما را آزار می‌دهد تماشای بعضی نمایش‌ها نه تنها کورسوی امیدی برای تنفس تئاتر است که انگیزه برای خلق و تماشای اثر خوب را در آدمی زنده می‌کند؛ از آن جمله است نمایش‌هایی همچون احتمالات، توفان و بی خوابی. و اما درباره بی‌خوابی...
این روزها که همه سرگرم خرید و خانه تکانی هستند «بی‌خوابی» در سالن سایه تئاتر شهر، خواب از چشم آدم می‌رباید؛ با موضوعی که جامعه مبتلا به آن است و پرداختی درست به آن موضوع. موضوع بی خوابی درباره اعتیاد و پیامدهای شخصی و شخصیتی و خانوادگی آن است. موضوعی که اگرچه به دلیل دستمالی شدن با نگاه‌ و پرداخت‌های کلیشه‌ای و دولتی دیگر انگار از اهمیت آن کاسته شده یا برای جامعه عادی شده اما در بی‌خوابی با نوع دیگری از پرداختن به آن مواجه هستیم.

سعید هاشمی‌پور که همواره نویسنده قابل اعتنایی در عرصه تئاتر بوده این بار هم نمایشنامه بی‌خوابی را بسیار درست ساخته است. در بی‌خوابی ما با ... دیدن ادامه ›› روایت درست مواجه هستیم، از جای درستی شروع می‌شود، درست ادامه پیدا می‌کند و درست تمام می‌شود اگرچه تمام نمی‌شود؛ بی‌خوابی ادمه دارد چرا که موضوع آن ادامه دارد. چیدمان کلمه‌ها در دیالوگ‌ها با دقت انجام شده و دیالوگ‌ها به درستی در کنار و ادامه هم قرار گرفته‌اند.

در روایت، مخاطب با تعلیق و پرسش‌هایی مواجه می‌شود که او را با اثر همراه می‌کند. بر این اساس برگ برنده بی‌خوابی را باید در نمایشنامه آن دانست اگرچه در این موضوع می‌توان با سلیقه نویسنده اختلاف نظر داشت. بی‌خوابی در کارگردانی هم ایده دارد؛ کارگردان اگرچه همان نویسنده بی‌خوابی است اما تلاش کرده در مقام کارگردان از جایگاه نویسندگی فاصله گرفته و از روایت ساده نمایشنامه در اجرا بپرهیزد.

استفاده از ابزار تصویر در تئاتر این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته اما در بسیاری از موارد درست و بجا نبوده است اما در بی‌خوابی کارگردان دقت کرده تا استفاده‌اش از تصویر نه فقط برای ایجاد جذابیت باشد که بیشتر از آن، کمک گرفتن از تصویر برای روایت بهتر را هدف قرار داده؛ در واقع از تصویر به عنوان ابزاری برای کمک به روایت بهره گرفته است.
در بی‌خوابی ما با بازی‌های روان مواجه هستیم، بازی‌هایی که هرچه پیش می‌رود بیشتر مخاطب را با خود همراه می‌کند که این البته ویژگی نمایش است؛ بی‌خوابی شاید در ابتدا مخاطب را میخ‌کوب نکند اما هرچه که پیش می‌رود چشم و ذهن مخاطب را بیشتر و بیشتر آنِ خود می‌کند. اما شاید بتوان در کنار نمایشنامه خوب همراه با اجرای متناسب و قابل قبول بی‌خوابی، طراحی صحنه آن را یکی از ایده‌های درست و اصولی و در خدمت نمایش دانست که در اجرا هم درست انجام شده است.
به طور کل بی‌خوابی نمایشی شریف است. نمایشی که روایت زیر پوست شهر است. بی‌خوابی اگرچه موضوع و روایتی تلخ دارد اما دیدن آن موجب می‌شود آسیب‌های موضوعی که با پرداخت‌های نادرست و کلیشه‌ای برای جامعه عادی شده است دوباره رنگ جدیت به خود بگیرد. بی‌خوابی را باید دید چرا که هم به موضوع با اهمیتی پرداخته، هم نوع پرداختن‌اش دور از کلیشه‌های مرسوم است، هم نمایشنامه‌ای خوب و هم روایت و ارائه خلاقانه دارد."

سید محمد طباطبائى - خبرگزارى ایسنا