تقدیرگرایی یا آزادی انتخاب،کدام صد در صد است؟
روزنامه اعتماد - دوشنبه نهم بهمن نود و شش
نمایش به لحاظ رویکرد موضوعی شبیه فیلم بازی ساخته
... دیدن ادامه ››
دیوید فینچر است.از مهم ترین المان هایی که یادآور کار فینچر است طراحی هایی است که سوژه را در موقعیت انتخاب قرار می دهد.با هر بازی و مرحله ای که سوژه پیش می رود یک مرحله به شناخت طراح بازی نزدیک تر می شود.عروسک دلقکی که در وسط صحنه نمایش است و فقط زمانی که مایکل از جلوی آن رد می شود عکس العمل نشان می دهد یادآور دلقکی است که مایکل داگلاس با آن در ارتباط است(صحنه ای که کلیدی از دهن دلقک بیرون آورده می شود) اما دلقک در نمایش صد در صد بیش از اینکه به کمک سوژه بیاید باعث رعب و وحشت او می شود.در واقع روند نمایش و فیلم بازی در عکس هم در حال حرکت هستند.در فیلم بازی، سوژه ی افسرده و دل بریده از زندگی با بازی هایی که با او می شود با زندگی برمی گردد و در واقع هدف بازی با او کمک به شخصیت و هویت اوست در حالی که در نمایش صد در صد هدف الیزابت تخریب شخصیت مایک و گرفتن انتقام از اوست. از همین رو به مروز زمان شخصیت مایک درمانده تر و ضعیف تر می شود.شاید انتخاب اسم شخصیت مایکل هم بی قرابت با مایکل داگلاس نباشد!
سه تم نمایش که از سوی الیزابت عنوان می شود آزادی،توانمندی و هویت است. سه واژه ای که با اتفاقی که برای الیزابت افتاده است از او سلب شده است.الیزابت با فلج شدنش آزادی عمل خود را از دست داده و همیشه نیازمند خدمتکار خود و وابسته به صندلی چرخدار است.لذا علاوه بر از دست دادن موقعیت بالرین بودن حتی جایگاه خود به عنوان بیننده پر و پا قرص نمایش را هم از دست داده است.این عدم آزادی و توانمندی باعث به اضمحلال کشیده شدن هویت او شده است.لذا الیزابت سعی بر این دارد که با طراحی نمایشی که نویسنده و کارگردانش است، سرنوشت و تقدیر را به بازی گرفته و انتقام خود را از حادثه تلخ بیست مارچ بگیرد.در واقع در این نمایش است که الیزابت آزادی، توانمندی و هویت خود را احیا کرده و علاوه بر گرفتن انتقام از سرنوشت خود، تصادفی بودن حوادث را به استهزا می گیرد.موقعیت گروتسک او در متن ذهن را به شخصیت های نمایشی همچون کالیگولا نوشته کامو یا رمولوس در رمولوس کبیر دورنمات متبادر می کند.اما الیزابت پرتره ای جمع و جورتر و تیره روز تر از دو کاراکتر قید شده است.
تامل در چرخه ی حوادث که منجر به تراژدی می شود بسیار جداب است.دقت به این نکته که اگر بازیگر اصلی اوردوز نمی کرد مایکل آن نقش را بازی نمی کرد، اگر لیزا عاشق مایک نمی شد آنقدر منتظر او نمی ماند و اگر مایک مست و لایعقل نبود و تاخیر نمی کرد الیزابت به قطار می رسید و تصادف رخ نمی داد یا حتی اگر به قطار نمی رسید و مایک به او روی خوشی نشان داده بود، مایکل را مقصر قلمداد نمی کرد و در فکر انتقام از او نبود،چرخه ای پیچیده ای از حوادث زنجیروار را ترسیم می کند که همه ما روزانه موارد مشابه بسیاری را تجربه کرده و بدون توجه به ماهیت تصادفی زندگی و حوادث آن از کنارش بدون توجه عبور می کنیم.(این چرخه حوادث و اتفاق ها مرا یاد تله فیلم جذاب قصه ها و واقعیت ها ساخته حجت قاسم زاده اصل انداخت.)
بازگشت مایکل بعد از برداشتن دو هزار پوند هرچند غیر منطقی به نظر می رسد اما کاملا در جهت تقویت یکی از سوالات اساسی نمایش است.پرسشی که عدم اعتقاد الیزابت به تقدیر گرایی و تصادف را گوشزد کرده و انسان ها را در موقعیت پذیرش انتخاب های خود قرار می دهد.مایکل به صورت آزادانه و با توانمندی انتخاب پس از گرفتن پول خود دوباره نزد الیزابت باز می گردد و زندگی خود را به نحو متفاوتی رقم می زند همانطور که الیزابت با انتخاب خود برای منتظر ماندن، شکل زندگی خود را به حالت کنونی رقم زده است(هرچند خود الیزابت به لحاظ روانی حاضر به پذیرش این موضوع نبوده و مایک را مقصر اتفاقات تلخ رخ داده برای خود می داند اما انتخاب مایکل برای بازگشت به او گوشزد می کند که انسان می بایست انتخاب های خود را بپذیرد حتی اگر پایان تراژیکی در پیش باشد!)
می توان بازگشت مایکل را که صحنه آن در نمایش ترسیم نشده است را در ذهن اینگونه بازسازی نمود: بعد برداشتن پول به حیاط خانه می رود،شب است و باران تندی در حال باریدن است.مایکل برای خروج با در خانه که خراب است کمی کلنجار می رود اما چون موفق به بازکردن آن نمی شود قید بازکردن در و یا بالا رفتن از دیوار خیس را می زند و با جرقه ی کنجکاوی ناشی از جعبه دوم،به پیش الیزابت باز می گردد.
کارگردان با این انتخاب، تئوری آزادی انتخاب و ساختن سرنوشت را که در ذهن الیزابت وجود دارد را جایگزین تقدیرگرایی می کند.او حتی به بینندگان هم ادای احترام کرده و سرنوشت محتومی برای نمایش خود متصور نمی شود.برای همین دو پایان کاملا متفاوت برای نمایش خود ترسیم می کند.دو پایانی که علاوه بر جنبه بازی با تماشاگر که به خوبی کارگردانی شده بود،بر اصالت انتخاب تاکید دارد و با فرض محتمل بودن پنجاه پنجاه هر حالت،پایانی صد در صدی برای متن خود ایجاد می کند.
نام نمایش هم جالب توجه است.در دنیای ترسیم شده نمایش اصولا همه موارد در عدم قطعیت هستند و برای هر حادثه و رخدادی می توان احتمالی کمتر از صد در نظر گرفت.تنها چیزی که صدر در صد است انتقام الیزابت از مایکل است که با هر دو پایان نمایش به تحقق پیوسته است.
طراحی صحنه، لباس و البته نورپردازی بسیار موفق و در خدمت نمایش بودند.اتاق خالی از وسایل و مینیمال الیزابت شرایط زندگی او که تنها هدف ادامه آن جنبه انتقامی است را بسیار خوب به بیننده منتقل می کند.
از سالن نه چندان دلچسب استاد ناظر زاده کرمانی و میکروفن روی سن هم باید گذشت و صرفنظر کرد که متاسفانه بضاعت نمایش ما را پایین می آورد.
نمایش در برخی از مواقع ریتم کندی دارد که به نظر می رسد کارگردان می توانست شرایط پیشرفت داستان را بهتر رقم بزند.موسیقی هم بسیار بلند و تصنعی احساس وحشت معماگونه را به نمایش تزریق می کند و از المان های ناموفق نمایش است.
بازی ستاره پسیانی خوب و قابل قبول است اما شاهکار نیست! او در سکوت و ریتم پایین بیان موفق و تاثیرگذار است اما کماکان در ریتم بالا کنترل صدایش را از دست می دهد و دیالوگ ها را با جیغی نامفهوم بیان می کند.بازی هوتن شکیبا اما تا حدود زیادی غیر واقعی و ساختگی است و متاسفانه موافقم که انتخاب خوبی برای این نقش نبود.
در مجموع می توان گفت که صد در صد نمایشی قابل قبول و دیدنی بود اما نه شاهکار بود نه فوق العاده!
تالار وحدت
تئاترشهر تهران
تماشاخانه ایرانشهر
پردیس تئاتر شهرزاد
تماشاخانه ملک
عمارت نوفل لوشاتو
تئاتر هامون
خانه نمایش دا
تالار مولوی
تالار حافظ
تماشاخانه سنگلج
تالار هنر
محمد قدس
سارا اسکندری
مرتضی اسماعیل کاشی
رضا خضرایی
محمد صادق زرجویان (
کت استودیو)
آرش والی
داوود ونداده، 
علی نجاریان
سینا فراهانی
آیدا اورنگ
ایلیا شمس
سپیده اسلامی
سعید سام
