نمایش «عمونوروز و ننه سرما در بهار نوروزخوانان»

جواد انصافی، نویسنده، کارگردان، بازیگر و پژوهشگر تئاتر این روزها در مرکز تولید تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نمایش «عمونوروز و ننه سرما در بهار نوروزخوانان» را به اتفاق  خانواده ی هنرمندش و جمعی از هنرمندان تئاتر به روی صحنه میبرند. همان طور که از نام نمایش پیداست با آیین های نمایشی نوروز سروکار داریم . به این بهانه با پیشکسوت سیاه بازی و تئاتر ایرانی گفتگویی کرده ایم که در ادامه می خوانید .

۱.ایده ی نمایش «عمونوروز و ننه سرما در بهار نوروزخوانان» از کجا و چگونه شکل گرفت ؟

من به اتفاق همسرم خانم یزدان پژوهشی درباره نوروز انجام دادیم که به کل ایران و کشورهای همجوار  که نوروز را جشن می گیرند مثل تاجیکستان، ازبکستان، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، ترکیه و هندوستان که بعضا عضو سازمان اکو هستند سفر کردیم .

این سفرها پنج سال به طول انجامید تا پژوهش ما به پایان رسید و حاصل آن دو نمایش شد ، یک نمایش بزرگسال و یک نمایش کودک و نوجوان .

برای نگارش و تولید نمایش «عمونوروز و ننه سرما در بهار نوروزخوانان» پس از تفکیک موارد پژوهش قسمت هایی که برای کودکان و نوجوانان مناسب و قابل فهم بود را انتخاب کردیم. به طور مثال نیاکان ما در گذشته برای سنت خانه تکانی فرش ها را با چوب می زدند، خاک آنها را می تکاندند و بعد می شستند که اکنون دلیل علمی آن ثابت شده است که اگر اول خاک فرش گرفته نشود هنگام شستشو دراصطلاح رنگ قاطی می کند یا سبزه سبز کردن تنها نمادی در سفره ی هفت سین نیست. در اصل مادران ما انواع و اقسام بذرها را سبز می کردند تا متوجه شوند با آب و هوای منطقه کدام بهتر سبز می شوند تا در کشاورزی آن سال بهره ببرند.  

نوروزخوان ها انواع گوناگونی  دارند مانند عمونوروز و حاجی فیروز یا تکم چی ها در آذربایجان، عروس گوله در گیلان، نوروزه سلطان در مازندران، رشتی و ماسی در استان مرکزی، آتش افروز، میرنوروزی در کردستان  و ....  که ما با توجه سادگی و موزیکال بودن تعدادی را برای این نمایش انتخاب کردیم .

۲. لزوم آشنایی کودکان و نوجوانان با آیین ها و سنت نوروز چیست؟

به نظر من کودکان و نوجوانان الزاما باید بدانند که نوروز و در واقع آیین های دیگر ایرانی مانند شب یلدا، چهارشنبه سوری، جشن تیرگان و غیره_ که به زودی این آیین ها را هم تبدیل به نمایش خواهیم کرد_ از پشتوانه ی فکری، علمی و انسانی برخوردارند. آنها باید چیستی آیین ها رابدانند و نوروز یکی از مهم ترین آنهاست و بدانند هر شهری برای خود نوروزخوانی دارد یا اینکه رسم ها و نمادهایی که سر سفره ی هفت سین وجود دارد چه خاصیت هایی دارند و چگونه انتخاب شده اند و چه بهترکه از کودکی این آشنایی و آگاهی اتفاق بیافتد.

۳. نقش هنرمندان ، مسئولان و خانواده ها برای زنده نگاه داشتن فرهنگ ایرانی چیست ؟

همگی نقش مهمی دارند و هنرمندان در صدر این تأثیرگذاری هستند چراکه می توانند با دیدگاه خاص شان این آیین ها رادر قالب های نمایشی چه شادی آور و چه گونه های دیگر برای کودکان دلپذیر و در ذهن آنها ماندگار کنند. خانواده ها هم با حضور و استقبال خود می توانند در این امرسهیم باشند و در نهایت مسئولینی که در سازمان هایی که در این راستا تعاریف و وظایفی دارند مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، مرکز هنرهای نمایشی، سازمان صدا و سیما و ... باید تلاش کنند تا با همکاری هم بتوانیم این آیین ها را به نسل بعدی انتقال بدهیم.

۴.برنامه ای برای سفر نمایش «عمونوروز و ننه سرما در بهار نوروزخوانان» به شهرهای ایران دارید و پیش بینی تان چیست ؟

بله . طرح سفر با اتوبوسی ویژه را به مرکز هنرهای نمایشی و سازمان میراث فرهنگی پیشنهاد دادیم که در شهرهایی که درطول مسیر واقع شده اند اجرا داشته باشیم  مثلا برای سفری از مبدا تهران به مقصد مشهد اول درگرمسار سپس دامغان، سمنان، شاهرود، نیشابور که درطول مسیر واقع شده اند اجراداشته باشیم و پس از اجرای مشهد نیز در ادامه به کشورهای همجوار، ترکمنستان و تاجیکستان برویم و از افغانستان بازگردیم یا مسیر سفری داخلی که از تهران آغاز می شود و در شهرهای کرج، قزوین، زنجان، آذربایحان، اردبیل، تبریز، ارومیه، کرمانشاه، سنندج و نهایتا همدان به پایان می رسد ولی متاسفانه استقبالی نشد و صرفا در حد تعریف و تمجید از طرح بسنده شد وبرای عملی شدن و به واقعیت پیوستن آن اتفاقی نیفتاد.

کانون  پرورش فکری کودکان و نوجوانان با توجه به امکانات بالقوه و بالفعل خود می تواند بانی این طرح باشد تا کودکان و نوجوانان و خانواده ها در شهرهای مختلف شاهد اجرای نمایش «عمونوروز و ننه سرما در بهار نوروزخوانان» باشند و در تداوم و پاسداشت آیین های کهن زیبا و خردمندانه ی ایرانی سهیم شود.