نقد و بررسی تیاتر " خوب، بد، زشت" با حضور رضا آشفته منتقد و پژوهشگر تئاتر در "پلاتو نمایش روایت" برگزار شد.

در پنجمین نشست روایت صحنه عنوان شد: پیام اصلی نمایش "خوب بد زشت" نیاز کنونی جامعه ماست پنجمین نشست «روایت صحنه» با نقد و بررسی نمایش «خوب، بد، زشت» در «پلاتونمایش روایت» برگزار شد.
این نشست بعد از اجرای این نمایش با حضور رضا آشفته منتقد و پژوهشگر تئاتر، شقایق فتحی کارگردان، ابوالفضل حاجی علیخانی نویسنده  و برخی از علاقمندان برگزار شد.   
در ابتدای این نشست رضا آشفته با تاکید بر اینکه موضوع مدافعان حرم ، بحث روز جامعه محسوب می شود گفت:«  چه خوب است که در این موضوعات تئاتر تولید می شود و چه خوب است که در این موضوعات بیاندیشیم و غفلت نکنیم. به نظر من این اثر که امشب مشاهده کردیم زیبایی های خاص خود را دارد . وی درباره واکنش مخاطب در برخورد اولیه با نمایش افزود:«  من فکر می کنم که یک اثر نمایشی در چند نکته می تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و حتی خارج از دامنه متن عمل کند. یک اثر نمایشی برای اینکه در ایجاد ارتباط با مخاطب دچار مشکل نشود مهمترین عنصر نمایشی اش ضرباآهنگ است که باید آن را در طول اجرا حفظ کند. ریتمی که به بضاعت متن و بخش دیگری از آن به اجرا بر می گردد که در این اثر بسیار هوشمندانه هارمونی ریتم و ضرب آهنگ رعایت شده و کارگردان در کمپوزیسیون و ترکیب بندی بین عناصر صحنه تیزهوشی خاصی بخرج داده است. به طوری که تصاویر ایجاد شده در کار از جاذبه ی دیداری و بصری خوبی برخوردارند .  بازیگران هم با توجه به جنس بازیها و نقش پردازی  ها بخوبی ضرب اهنگ درست اثر را پیش می برند.  
 وی ادامه داد:« من خودم وقتی کاری را می بینم چنانچه اثر از ریتم خودش خارج شود مرا کسل می کند و دلم می خواهد که در آن لحظه از سالن خارج شوم اما چون نمی توانم، پس تحمل می کنم. اما نمایش «خوب، بد، زشت» از آن نوع کارها نبود که مرا کسل کند یا اینکه بخواهم به ساعت نگاه کنم و برای خروج از سالن لحظه شماری کنم.» در ادامه این نشست ابوالفضل حاجی علیخانی نویسند نمایشنامه «خوب، بد، زشت» انگیزه اش از نوشتن این نمایشنامه را ابتدا به حرفه نویسندگی و لازمه نوشتن برای یک نویسنده دانست. اما حرفه نویسندگی برای تئاتر را از دید مردم جامعه حرفه ای نااشنا دانست که علیرغم آن نویسنده با توجه به نگاهی که دارد و اتفاقاتی که در جامعه رخ می دهد موضوع کار خود را انتخاب می کند. وی یکی از این موضوعات را بحث «مدافعان حرم» دانست که بحث روز جامعه ایران محسوب می شود.  این نویسنده جوان درباره قصه نمایشنامه اش و سیر تحول آن تا رسیدن به شهید مدافع حرم گفت:«  قصه ای که من ابتدا برای نمایشنامه ام در نظر داشتم بحث شهید گمنام بود. ولی بحث شهید مدافع حرم این روزها بحث روز جامعه محسوب می شود. فکر کردم که چه بهتر مسیر نمایشنامه را به این سمت تغییر بدهم. البته به نظر من شهید، شهید است از حمزه سیدالشهدا گرفته تا حسین فهمیده همه در نزد خدا جایگاه والایی دارند. بهرحال مطابق این اندیشه آمدیم و گفتیم بحث به روزی داشته باشیم، شهید نمایش را شهید مدافع حرم کردیم. خودم چند سال است که می نویسم؛ نمی گویم که گرایش خاصی دارم که به طریق خاصی بنویسم اما بالطبع چون در خانواده ای بزرگ شده ام که انقلابی، جنگ آشنا و مذهبی هستند، خود به خود این گرایشات در وجود من بود. فضاهایی که برای نماشنامه هایم انتخاب می کنم ریشه های آیینی، سنتی و دینی دارند. نمایشنامه هایم یا دفاع مقدسی یا مقاومتی یا آیینی سنتی هستند.»  وی در پاسخ به این سوال که اگر بجای شهید مدافع حرم همان شهید ۸ سال دفاع مقدس باقی می ماند ایا تغییری در داستان ایجاد می شد، پاسخ داد: « شهید مدافع حرم انگیزه ای دارد که از حرم حضرت زینب (س) دفاع کند، مقداری از آن عِرق به خاک و دین اش است. احمد محمودی شهیدی که نامش را در نمایش می شنویم، رفته در برابر داعش جنگیده که چند سال دیگر داعش وارد خاک میهن مان نشود که بخواهد به حرم امام زاده و دیگر مردم کشورمان تجاوز کند. این شهید برای اینکه جلوی این اتفاق را بگیرد مرزهای خاک ایران را 400 کیلومتر برده جلوتر و در سوریه قرار داده است. من احساس کردم که این داستان به زمان حالمان نزدیک تر است. می تواند این اتفاق بیفتد.انگیزه احمد علاوه بر این چیزهایی که گفتیم عرق به پدرش هم هست چون پدرش خادم یک امامزاده در خاک خودمان است.» رضا آشفته درباره متن نمایشنامه گفت: « من فکر می کنم که متن خیلی خوب شروع می شود به این دلیل که یک شروع خوب یک معرفی خوب از دو شخصیت نمایش دارد که اینها رفته رفته برای ما باز می شود که اینها چرا این وانت را دزدیده اند و چه انگیزه ای داشته اند و چرا در این بیابان گیر افتاده اند؟! پیچ و خم داستان خوب پیش می رود حتی این دلیل که چرا این شهید را دارند به سمت خاصی می کشانند. و آن دلایل تبدیل به دلایل تکمیل کننده ای می شود که ما بیشتر جذب نمایش شویم از این جهت که این دو نفر خوره مال دنیا را دارند و هر کدام به گونه ای این دنیا را برای خودشان تعریف می کنند و سمت و سو می دهند و در تضاد با آن کسی هستند که درون تابوت قرار دارد و ماهیت دنیایی ندارد.»
وی ادامه داد: «شهادت یک امر متافیزیکی است و کسی که به سمت شهید شدن می رود قائل به دنیا نیست یا دنیا را یک جوری دور زده است اما دو شخصیت نمایش هنوز دنبال دنیا و سوء استفاده از این وضعیت . این نشان دهنده این است که این دو نفر پرداخت شخصیتی خوبی داشته اند و نمایش تا نزدیک به نقطه اوج خوب پیش می آید اما من فکر می کنم در آن چیزی که می توانست این را جمع بندی کند تعجیل شده است و یک مسیر انحرافی شکل گرفته است پس ما به یک پایان اغناکننده نمی رسیم.» وی همچنین درباره پایان بندی نمایش افزود: «اگر قرار است که در پایان نمایش دگرگونی و تحول شکل بگیرد، من فکر می کنم که نمایش هنوز جا دارد که ادامه یابد تا به نقطه مناسب تری برای این تحول برسد. پایان نمایش پایان مناسبی نیست که ما ببینیم شخصیت ها با چند جمله تغییر می کنند. با توجه به اینکه این دو شخصیت خیلی عمیق دارند پیش می روند و با ترفند های خاصی جلو می روند.» عضو انجمن منتقدین تئاتر ایران چنین ادامه داد:«  ضمن شخصیت پردازی باید به دیالوگ نویسی نمایش اشاره کنیم که بسیار مناسب است و یک طنازی خاصی در دیالوگ نویسی دیده می شود که چالش ها را بخوبی پیش می آورد. بهرحال من با پایان داستان موافق نیستم چون فکر می کنم شتابزده است و اگر اصراری بر این تحول در این دو شخصیت وجود دارد تا آنها به شهید درون تابوت نزدیک شوند ابتدا باید این را بدانیم که شهید مقام بسیار والایی دارد که قابل تصور نیست اما این دو شخصیت لمس شدنی و درک شدنی هستند و ماهیتی زمینی دارند که با ماهیت آنها نزدیک شدن به شخصیت شهید غیرممکن است و بهتر است که بگویم شتابزده است چه بسا اگر تحول این دو شخصیت را نمی دیدیدیم بهتر بود. به واسطه اینکه قرار نیست همه چیز مثبت تمام شود چون آن چالش به وجود آمده است.»  شقایق فتحی کارگردان نمایش «خوب، بد، زشت»  درباره دلایل انتخاب این متن نمایشی گفت: «وقتی من این متن را خواندم چیزی که برایم اهمیت داشت اعتراضی بود که در دل متن گنجانده شده بود. با اینکه رگه های کمدی سیاسی داشت اما اعتراضی هم در درون متن دیده می شد و آن به چالش کشیدن رواج بی ایمانی و بی خدایی در جامعه است و از آنجا که من همیشه در زندگیم بر خلاف جهت رودخانه حرکت کرده ام طبق معمول از نقد نهفته در متن خوشم آمد. دو شخصیت نمایش از دید من شخصیت خاکستری بحساب می آیند ،  نه محرم لزومن مثبت مطلق است و نه مصیب منفی مطلق... پس هردو لبه ی پرتگاهی قرار دارند که هم میتوانند قصور کنند و هم راه اصلاح پیش بگیرند. به استنباط شخصی من این مطلب را میتوان موازی دانست با شکاف بین نسل ها..فاصله ی فرهنگی،اعتقادی و تفکری وحشتناکی که بین دهه ی شصتی ها و دهه ی هفتادی ها ست نمونه ای از آن است.. هیچ یک دیگری را قبول نداریم و قانع کردن برای طرفین امری ست دور..به گونه ای انگار آن اصالت وجودی آدمی از دست رفته و به پوچی رسیده اند. من فکر میکنم حرف این نمایش نه تنها حرف من بلکه حرف جامعه است و نباید سطحی از آن گذشت. شقایق فتحی درباره شیوه اجرایی متن نمایشنامه گفت:« از لحاظ اجرایی، متن کاملا در فضایی رئالیستی نوشته شده است...هر چند که معتقدم وقتی در سالن اجرا می کنی و اثری را به روی صحنه می آوری نمی توانی بگویی که من نگاه ناتورالیستی کردم چون بهرحال یک سری فاکتورهای سالن مانع از آن می شود که کارگردان کاملا نگاه ناتورالیستی به اجرا داشته باشد. ولی من سعی کردم که نگاه ناتورالیستی در اجرا داشته باشم.»
رضا آشفته در بخش پایانی این نشست درباره نگاه ناتورالیستی کارگردان به اجرا گفت:« در فضای ناتورالیستی عین به عین تلاش می کنند که به آن واقعیت ممکن نزدیک شوند. اما در فضای رئالیستی سعی می کنند که توهمی از واقعیت  و نشانه هایی از واقعیت را در صحنه بیاورند. در اینجا هم تاکید بر آن ناتورالیستی بودن است. از آنجایی که یک وانت واقعی در صحنه قرار دارد که عنصر مهمی در داستان محسوب می شود. من فکر می کنم که این پردازش بسیار زیبایی است و نه تنها به زیبایی طراحی صحنه  کمک کرده است بلکه در عین حال  یک عنصر ناتورالیستی در اجرا ایجاد کرده است. در برخی از نمایش ها اتومبیل را داخل صحنه می آورند در حالی که ضرورتی برای بودن آن وجود ندارد. اما در این اجرا ضرورت ماشین احساس می شد و ماشین یک عنصر مهمی است که بخش مهمی ازداستان حول آن می گردد. این نشانه ها برای اینکه ما را به ناتورالیسم نزدیک کند با درایت و تفکر درست انتخاب شده است.»
نمایش «خوب، بد، زشت» از نمایش های مورد حمایت انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس است که در قالب سوگواره خمسه اجرای آن تا ۳۰ آبان ماه در پلاتو نمایش روایت ادامه دارد. و بعد از این تاریخ، از ۴ آذر ماه تا پایان ماه در سالن ماه حوزه هنری ساعت ۱۹ روی صحنه خواهد بود.