مهرداد کورش‌نیا با "تارتف" به مسئله زنان در تاریخ و امروز ایران پرداخته است

پس از موفقیت نمایش «زیگموند» در جشنواره تئاتر فجر، مهرداد کورش‌نیا، نویسنده و کارگردان تئاتر، دوباره صحنه را با یک اجرا جدید به دست گرفته و از چهارشنبه ۱۷ بهمن با نمایش جدید خود، «تارتف»، در تئاتر هامون ظاهر شد. این نمایش در مسیر هنری کورش‌نیا، نه تنها همچنان درگیرکننده و انسانی است، بلکه مخاطب را با روایتی تیزبینانه و نوآورانه از تاریخ و اجتماع امروز روبه‌رو می‌کند.

«تارتف» داستان مردی است که به طور غافلگیرکننده‌ای تصمیم می‌گیرد زنی را به جای همسرش به یک مهمانی مهم ببرد، گویی که در دنیای امروز جایگاه زنان به بازی گرفته می‌شود. این اثر، که به‌ویژه بر نگاه و دیدگاه‌های کورش‌نیا در ارتباط با مسائل اجتماعی و انسانی تأکید دارد، بار دیگر این سوالات را در ذهن مخاطب به‌وجود می‌آورد: آیا واقعاً تغییراتی در جامعه امروز ایران صورت گرفته است یا هنوز هم در حال بازنمایی تاریخ گذشته‌ایم؟

سحر آقاسی و منصور صوفی در این نمایش، بازیگران اصلی هستند و به‌خوبی نقش‌های خود را ایفا می‌کنند، در حالی که مهرداد کورش‌نیا علاوه بر کارگردانی و نویسندگی، طراحی صحنه و نور را نیز بر عهده دارد و این نمایش را به یکی از پیچیده‌ترین آثار خود تبدیل کرده است.

اما این نمایش فقط به دلیل ویژگی‌های هنری و اجتماعی‌اش جذاب نیست. آنچه که «تارتف» را تبدیل به یک نمایش جنجالی کرده، نگاه انتقادی به تاریخ و روابط اجتماعی است که کورش‌نیا در آن، بدون هیچ‌گونه تعارف و پرده‌پوشی، تاریخ ایران را از زاویه‌ای جدید و به‌ویژه در ارتباط با وضعیت زنان روایت می‌کند. بسیاری از منتقدان بر این باورند که نمایش، با پرداختن به مسائل مهم اجتماعی و تاریخی، نه تنها تماشاگران را به فکر فرو می‌برد، بلکه در عین حال با عمق فلسفی خود، گامی تازه در عرصه تئاتر ایران برداشته است.

محمد مهدی خاتمی، یکی از منتقدان برجسته، از نوآوری‌های کورش‌نیا در این اثر یاد کرده و تأکید دارد که در «تارتف»، همچنان مضامین انسانی و درگیرکننده‌ای که پیش از این در آثار کورش‌نیا دیده شده، با شدت بیشتری مطرح می‌شوند. خاتمی معتقد است که تماشاگر باید با آرامش خاصی این نمایش را مشاهده کند تا بتواند هم از آن لذت ببرد و هم پیام‌های عمیق پشت آن را درک کند.

توحید معصومی نیز به دقت به مفاهیم ظریف موجود در این نمایش اشاره کرده و بیان کرده است که این اثر در شرایط فعلی تئاتر ایران ضروری است، زیرا به تاریخ و شرایط امروز دعوت می‌کند و این رفت‌وآمد تاریخی جذابیت خاصی دارد. معصومی حتی آن را به تماشاگران توصیه می‌کند تا با دیدگاه‌های تاریخی و اجتماعی آشنا شوند.

سعید نجفیان هم کورش‌نیا را به‌عنوان یک قصه‌گوی توانا در روایت تاریخ می‌شناسد و معتقد است که این نمایش به‌طور خلاقانه تاریخ را بدون نیاز به تحلیل و تفسیر اضافی روایت می‌کند. نمایش «تارتف» از این جهت جذاب است که بدون استفاده از تحلیل‌های پیچیده، مسائل اجتماعی را در قالب داستانی ساده و قابل فهم بیان می‌کند.

اما شاید مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد «تارتف» وجود دارد، نگاه روانشناسانه و عمیق به وضعیت زنان در تاریخ ایران است. بابک قادری به‌درستی بر این موضوع تأکید دارد که نمایش، با هوشمندی خاصی به مسئله زنان در تاریخ گذشته ایران اشاره می‌کند و آن را به وضعیت زنان در دنیای امروز پیوند می‌دهد. قادری معتقد است که «تارتف» به‌طور مؤثر و با توجه به تغییرات اجتماعی، تحولات تاریخی را به دقت بازنمایی می‌کند.

در نهایت، «تارتف» نمایشی است که علاوه بر جذابیت‌های هنری و زیبایی‌شناسی، مخاطب را با سؤالاتی در مورد تاریخ، جامعه و روابط انسانی روبه‌رو می‌کند. این اثر نه‌تنها نمایشی است که به‌شدت به دل تاریخ و اجتماع وارد می‌شود، بلکه به‌طور همزمان، از آن دست نمایش‌هایی است که تماشاگر را به تفکر عمیق‌تری درباره وضعیت خود و جامعه‌اش وامی‌دارد.