تازه‌ها امتیازداران پرفروش‌ها تیراول 🧩
کجا؟ کِی؟ چجوری؟
امروز
در روز
از روز
تا روز
آغاز از ساعت
پایان تا ساعت
دارای سانس فعال
کجا؟ کِی؟ چجوری؟
آنلاین
کمدی
کودک و نوجوان
عمومی وفاداری دانشجویی پلاس
تازه امتیاز پرفروش
الفبا تاریخ آغاز
تیوال نمایش سقراط
SB > com/org | (HTTPS) localhost : 22:29:40
امکان خرید پایان یافته
 تالار ‌وحدت
۲۱ آذر تا ۰۱ اردیبهشت ۱۳۹۳
۱۹:۰۰  |  ۲ ساعت
بها: ۲۵,۰۰۰ تومان
:  حمیدرضا ‌نعیمی
  فرهاد آییش، لادن ‌مستوفی، بهناز ‌نازی، نقی ‌سیف ‌جمالی، کتانه ‌افشاری ‌نژاد، یعقوب ‌صباحی، ایوب ‌آقاخانی، سیاوش ‌چراغی ‌پور، بهاره نوحیان، بهمن ‌عباسپور، رضا ‌جهانی، بهنام ‌شرفی، پرهام دلدار، مجید ‌نوروزی، مهرداد ‌خانی، یاسمن کاکایی، راشین ‌دیدنده، روژین ‌رحیمی ‌طهرانی، مجید ‌قادری، بهمن ‌ناصری، محمد ‌نژاد، علی حبیب پور
  رضا ‌مهدی ‌زاده   ادناز زینلیان   مقدی ‌شامیریان، مژگان ‌عیوضی   محمدرضا ‌حیدری   ماریا ‌حاجیها   محسن گودرزی   منصوره قره داغی   سیاوش ‌لطفی   سحر ‌لطفی، یکتا ‌اعتمادی، مهرداد طلایی، پیام رستمی، علیرضا ‌عبدالکریمی، پگاه عینکچی، نسیم ‌شجاعی، هوتن حسینی، روشنک رفانی    علی ‌زارعی   پریسا ‌گودرزی   شیدا ‌منوچهری ‌نائینی   هلیا کریمی   محبوبه صادقی   محمد ‌نژاد، علی حبیب پور، پوریا ‌اخوان   مهدی یوسفی کیا   مریم ‌نراقی   مریم ادیبی   امیر ‌قالیچی   امیر ‌خدامی   مرتضی ‌محمدی   سعید وثیق نیا، ساناز ‌فلاح ‌فرد کاری از گروه تیاتر شایا

 

بهای بلیت این نمایش به شیوه زیر است:
همکف: 25.000 تومان
بالکن یک:   20.000 تومان
بالکن سه: 15.000 تومان

- این نمایش پس از استقبال چشمگیر در دوره نخست اجرا از فروردین ماه دوباره اجرا خواهد شد.
- نمایش سقراط روزهای شنبه نیز اجرا خواهد رفت. 
- با تصمیم مدیریت کلان تالار وحدت، بهای نمایش ها در این سالن در سال نود و سه برای همکف 25.000 تومان است.

 

حمیدرضا نعیمی: در جریان نمایشنامه، ما به مباحث تاریخی ۲۴۰۰ سال پیش یعنی اواخر عمر سقراط اشاره های مفصلی داریم. از آنجا که این نمایش یک اثر شخصیت محور است، شخصیت سقراط را به طور دقیق مورد بررسی قرار داده ام. ما در این نمایش به تعریف افلاطون و کسنوفون (شاگرد سقراط) از سقراط و روایت زندگی اجتماعی، تاریخی و خانوادگی او پرداخته ایم که از این نظر نمایش برای تماشاگر بسیار جذاب خواهد بود.

یادداشت کارگردان :
بهار را دوست دارم ؛ چرا که بهار ردی از جای پای خداست و من که خدا را عاشقم، او را سوگند می‌دهم به مقام آدمی تا سال جدید بر احوال همه ایرانیان به خجستگی محول گردد. بهار 1393 را بیشتر دوست دارم؛ چرا که هفتم فروردین شروع دوباره‌ی اجرای نمایش "سقراط" است در تالار وحدت.
نمایش "سقراط" پس از استقبال کم‌نظیر تماشاگران تهرانی، غیرتهرانی و نیز تماشاگران خارجی و تأیید اساتید و بزرگان تیاتر و سینما و نیز بنا بر درخواست جمع کثیری از نویسندگان،‌ مترجمان، محققان و اساتید دانشگاهی،‌از وزارت ارشاد مبنی بر اجرای دوباره این اثر، این بار با تغییراتی دراجرا، نورٰ ،طراحی حرکات ومیزانسن کلی نمایشی، کاملتر و جذاب‌تر به روی صحنه خواهدرفت.
نمایشنامه "سقراط" به صورت کتاب توسط انتشارات ارزنده ایرانی فرهنگسرای میردشتی و نیز موسیقی اثر به صورت لوح فشرده برای نخستین بار در ایران عرضه می‌گردد و این اتفاق تازه‌ای برای تیاتر ایران و نمایش ماست.
به امید دیدار شما در تالار وحدت
 حمیدرضا نعیمی
سبک
تاریخیدرامزندگی‌نامه / بیوگرافی
شهر
تهران

گزارش تصویری تیوال از نمایش سقراط / عکاس: سید ضیاالدین صفویان

... دیدن همه عکس‌ها ››

گزارش تصویری تیوال مراسم نمایش سقراط / عکاس: سیدضیاالدین صفویان

... دیدن همه عکس‌ها ››

گزارش تصویری تیوال از نمایش سقراط / عکاس: نیلوفر علمدارلو

... دیدن همه عکس‌ها ››

گزارش تصویری تیوال از نمایش سقراط / عکاس: آزاده مشعشعی

... دیدن همه عکس‌ها ››

اخبار

›› حجت الاسلام محمدعلی زم به تماشای " سقراط " نشست

›› نیمی از فروش نمایش سقراط به درمان بیماران سرطانی تئاتر اختصاص می یابد

›› " سقراط " بلیت هایش را به طور کامل فروخت

›› " سقراط " بلیت هایش را پیش فروش می کند

آواها

 
گفتگوی تیوال با حمیدرضا نعیمی

مکان

خیابان حافظ، خیابان استاد شهریار، تالار وحدت
تلفن:  ۶۶۷۳۱۴۱۹، ۶۶۷۰۵۱۰۱

نقشه بزرگتر و مسیریابی
برجسته همه
گفت‌وگو نقد کاربران نقد کارشناسان دیالوگ‌های ماندگار
«تیوال» به عنوان شبکه اجتماعی هنر و فرهنگ، همچون دیواری‌است برای هنردوستان و هنرمندان برای نوشتن و گفت‌وگو درباره زمینه‌های علاقه‌مندی مشترک، خبررسانی برنامه‌های جالب به هم‌دیگر و پیش‌نهادن دیدگاه و آثار خود. برای فعالیت در تیوال به سیستم وارد شوید
گفت‌وگو
خریدار
علی زارعی (ali.zarei)
یادی از نمایش "سقراط"


گفت وگو با فرهاد آییش و حمیدرضا نعیمی، بازیگر و کارگردان نمایش «سقراط»

واحد سینما و تلویزیون تبیان زنجان-

سقراطی که این روزها فرهاد آییش آن را روی صحنه تالار وحدت بازی می کند، اگرچه در سال ۳۹۹ پ م به دنیا آمده اما مدرن است، حرف دل ما را می ... دیدن ادامه ›› زند، پسرش بسکتبال بازی می کند، در ضیافتی شرکت می کند که رقاص ها حرکات هلیکوپتری می زنند و شاگردانش یعنی افلاطون و دیگران کت وشلوار پوشیده اند.
همه اینها تمهیداتی است که حمیدرضا نعیمی نه تنها برای به روزشدن نمایش سقراط و حذف المان زمان اندیشیده است، بلکه در لایه ای دیگر می تواند گویای تناقض چندهزارساله سیاست و اخلاق باشد. البته با تمام شوخی های به روز و تمام مظاهر زندگی مدرن ما سقراط را باور می کنیم و این به خاطر نگاه هوشمندانه نعیمی در انتخاب آییش برای نقش سقراط است.

*درنمایش سقراط زنان حضور پررنگی دارند، از سافو گرفته تا زانتیپه. این مقدار تفاوت بیشتر به نگاه فمینیستی نزدیک است تا واقعیت...

فرهاد آییش (بازیگر نقش سقراط): همه چیز مطابق متن بود و من خیلی از نگاه نویسنده به مقوله زن لذت بردم. اینکه در آن دوره تاریخی، جایگاه زن ها چگونه بوده تحلیل نویسنده است. همان طور که یکی از شخصیت ها در دیالوگی می گوید: «این واقعیت داستانی ماست نه واقعیت واقعی.»
در این نمایش خیلی سعی نشد تاریخ نگاری شود. اگرچه تا حدی هم سعی کردیم به تاریخ وفادار بمانیم، ولی شاید بعضی از شخصیت ها واقعی نبودند. به هر حال ما نمی دانیم «سقراط» دقیقا چه شخصیتی داشته و اطلاعات ما محدود به آثار مکتوب شاگردان او است.
این سقراط نگاه آقای نعیمی است که چیزی بین نگاه گزنفون و افلاطون است؛ یعنی نه به اندازه سقراطی که در آثار گزنفون می بینیم شوخ مسلک است و نه خیلی شبیه نگاه افلاطون که بیشتر به بعد فیلسوف بودن سقراط پرداخته است.

*در صحنه ای سقراط قبل از نوشیدن جام شوکران خم شد و پای زنش را بوسید!

فرهاد آییش: در قصه آقای نعیمی می بینیم که این اتفاق می افتد، حالا اینکه واقعیت اینطور بوده یا نه خیلی قابل بحث است. اینکه واقعا سقراط در لحظه پایانی عمر به همسرش چگونه نگاه کرده؟ شاید نگاهش همان چیزی باشد که آقای نعیمی نوشته و ما نمی توانیم واقعیت را بفهمیم. به هر حال قصه ما این است.

*گفته بودید درباره شخصیت سقراط خیلی تحقیق کردید. منابع تحقیقتان همان آثار افلاطون و گزنفون بود؟

فرهاد آییش: سقراطی که اجرامی کنم خیلی به چیزی که آقای نعیمی خواستند نزدیک است و از این بابت مشکلی با هم نداشتیم. قبل از اینکه سقراط را مطالعه کنم نمی دانستم شوخ مسلک است یا برای خودش رسالتی قایل بوده. فکر می کردم آدم رهایی بوده که در هستی غوطه ور و سیال بوده، ولی بعد متوجه شدم که متعهدانه بحث می کرده و نتیجه بحث برایش مهم بوده است.
بعد از مطالعه متن آقای نعیمی به این ابعاد شخصیتی سقراط پی بردم و بعد سعی کردم سقراط آقای نعیمی را با متن های دیگر مقایسه کنم و دیدم خیلی به هم نزدیک هستند. به هر حال چیزی که ارایه دادم مطابق متن است و من چیز زیادی به آن اضافه نکردم.

*البته نمی توان منکر حضور پررنگ شخصیت شما در سقراطی که در نمایش دیدیم، شد...

فرهاد آییش: بله، خودم خیلی در این شخصیت حضور دارم. من همیشه فصل مشترک شخصیت خودم را با نقش پیدا و روی آن سرمایه گذاری می کنم. درواقع این نقشی که شما می بینید ترکیبی از سقراط و من است. دلیل انتخاب آقای نعیمی هم همین بود و از همان ابتدا به من گفتند می خواهم شخصیت خودت در نقش حضور داشته باشد.
چون من می خواستم به دنبال شخصیت تاریخی سقراط بروم و آن را هرچه بیشتر وفادارانه ارایه دهم که معمولا هم این کار را نمی کنم و کارهای تاریخی را قبول نمی کنم چون از این چالش می ترسم ولی آقای نعیمی گفتند من آن چیزی را می خواهم که در شخصیت تو هست. چون بازیگران دیگری بودند که می توانستند انتخاب بهتری برای نقش سقراط باشند.

*روش دیالکتیک سقراط طوری بوده که با سوالات پی درپی و ساده تعریف دیگران را درباره مسایل اساسی مثل عدالت و سیاست به چالش می کشیده و شوخ طبعی سقراط در همین دیالکتیکش با فیلسوفان دیگر است، اما در نمایش این شوخ طبعی در بحث های عامیانه سقراط با اطرافیانش نمود پیدا می کند. این کار برای پاپیولارشدن نمایش سقراط بود؟

فرهاد آییش: بله. به هرحال آقای نعیمی می خواستند زندگی خصوصی سقراط را هم به تصویر بکشند. به هر حال وقتی سالن وحدت را برای نمایش انتخاب می کنند یعنی گوشه چشمی به مخاطب عام تر هم دارند و باید سلیقه آنها را هم ارضا کند وگرنه کار اشتباهی ست که این نمایش در تالار وحدت به نمایش دربیاید.
این سوال شما درواقع بزرگ ترین چالش ما بود که بتوانیم شوخ طبعی سقراط را در زندگی خصوصی و روزمره اش بگنجانیم و در عین حال خیلی هم از سقراط تاریخی فاصله نگریم.
این هم برای من به عنوان بازیگر چالش بود و هم برای آقای نعیمی در مقام کارگردان. بارها شوخی ها تعدیل شد و بارها جدیت سقراط را کم و زیاد کردند تا به چیزی که می بینید رسیدیم. به طورکلی من باید سقراطی را ارایه می دادم که کاملا برای آن دوره تاریخی نیست و با یکسری مقولات روز درگیر است و در عین حال باید به عنوان سقراط باورپذیر باشد.

*مستقل از جایگاه فلسفی و تاریخی به سقراط نگاه کردید؟

فرهاد آییش: بله؛ مستقل نگاه و متن را قبول کردم و در درون واقعیت سیال متن غوطه ور شدم و با آن زندگی کردم. البته در مورد بازی کردن نقش سقراط این چالش را داشتم که چگونه در زندگی روزمره سقراط بروم، طوری که به شخصیت تاریخی سقراط آسیبی نرسد؟
این کار تعادلی می خواست که بیش از هرچیز از آن می ترسیدم و تا قبل از اجرا به خیلی از مسایل تکنیکی مثل تُن صدا، راه رفتن و خیلی از خصلت های سیاسی اجتماعی آن دوره نرسیده بودم و نگرانی های زیادی داشتم، ولی خوشبختانه در چند روز آخر به تعریف مشخص تری از سقراط رسیدم تا اندازه ای که الان احساس راحتی می کنم، اگرچه تا سی وخرده ای اجرای دیگر، در هر اجرا رشد خواهم کرد، چراکه نقش سقراط به شدت برای رشد جا دارد.
به هرحال بازی کردن سقراط شوخی نیست و اینکه کسی بگوید که من سقراط را درست بازی کردم از حماقت و بلاهت اوست، ولی اینکه آیا این نقشی که من بازی کردم قابل قبول است؛ فکر می کنم برای من هست. شاید برای بعضی ها هم نباشد ولی
این حس نسبی است، چون در هیچ تئاتری به اندازه سقراط چالش نداشتم و اینقدر از چالش لذت نبردم. در طول روز من حتی کارهای شخصی ام را انجام نمی دهم و با لذت روی نقش کار می کنم، چون می دانم شخصیت سقراط مثل حقیقت، متغیر و پیچیده است و من باید خودم را به این چالش بسپارم.

*چندتا از خطابه های سقراط خیلی مشابه وضعیت اجتماعی امروز ما بود...

فرهاد آییش: به هرحال این دیالوگ ها در متن است و خارج از فضای آتن ارایه نشده...
ولی ما با آن همذات پنداری می کنیم...
این وظیفه هر نویسنده تئاتری است که مخاطبان خودش را با متن همراه و نزدیک کند، چون در غیر این صورت تاریخ نگار می شود.

*تحلیلتان از اینکه دموکراسی سقراط را به مرگ محکوم کرد، چیست؟

فرهاد آییش: من دموکراسی را قبول دارم و فکر می کنم دموکراسی نیاز جوامع جهان سوم است. ولی دموکراسی هزارجور گیروبند و بدبختی و تضادهای درونی دارد.
شاید دموکرات ترین جامعه ای که من دیدم هند بود که واقعا در درونش می توان دموکراسی را دید. دموکراسی یک مقوله نسبی و متغیر است. دیالوگی که می گوید استبداد دهان تو را بست ولی دموکراسی تو را کشت، به این معنا نیست که حکومت جباران را تایید کند ولی دموکراسی هم خیلی جاها خنده دار به نظر می رسد.
«آسخینس» سال ها بعد از مرگ سقراط گفت: «شما سوفیستی به نام سقراط را کشتید زیرا او آشکارا «کرتیاس» را که از قائدان ۳۰جبار بود، تربیت کرده است»
اینکه بگوییم سقراط طرفدار دیکتاتوری بوده درست نیست. افلاطون خیلی صریح تر و عریان تر می گوید دولت باید از اقلیت ها و نخبگان تشکیل شود اما حتی او هم طرفدار دیکتاتوری نیست. سقراط بیشتر از هرچیز به اخلاق متعهد بود و به آن اهمیت می داد نه مسایل سیاسی و اگر امروز هم زندگی می کرد، چه در جوامع دیکتاتوری و چه در جوامع دموکراسی بازهم با مشکل روبه رو بود.
در دوره های مختلف اندیشمندان نظرات مخالفی درباره سقراط داشته اند از هگل گرفته تا نیچه که موجی از بدگمانی را نسبت به سقراط پرورش داد و اوج فرهنگ یونانی را در فیلسوفان پیشاسقراطی می دانست تا «روبسپیر» که از دموکراسی آتن ستایش کرد تا اینکه گروت در تاریخ یونان باز جو را به نفع دموکراسی برگرداند و اظهارنظر جان میل استوارت مبنی بر اینکه جباریت اکثریت بود

*دست اندازی به راهکارهای مشروع دموکراسی سقراط را به قتلگاه برد و بعد از آن رادیکال ها ننگ ضدآزادیخواهی را از سقراط به افلاطون منتقل کردند و کارل پوپر هم در تقدس سقراط و نفرین افلاطون نقش مهمی داشت و هنوز هم این تعارض در هاله ای از ابهام است. شما با چه دیدگاهی به سقراط پرداختید؟

حمیدرضا نعیمی: به عنوان درام نویس جواب می دهم تا کسی که با فلسفه عجین است. نیچه انتقاداتی را به سقراط وارد می کند اما در پایان سوالی را مطرح می کند. این مرد کیست که به خودش اجازه می دهد که تمام باورها و خدایان هومری را زیر سوال ببرد و به ریش همه بخندد و با این پرسش سقراط را در حد یک ابرمرد ستایش می کند. مبحثی که سقراط در فلسفه مطرح می کند خطی است که فلسفه را دو قسمت می کند؛ یعنی فلسفه پیش از سقراط و پس از سقراط. از روزگار سقراط به این طرف فلسفه حول محور سوال هایی می شود که سقراط مطرح کرد، چون دیالکتیک را مطرح می کند تا به این شکل فلسفه را وارد زندگی روزمره کند. سقراط برای کشورش جنگیده و عاشق آتن بوده و حتی زمانی که اسپارت ها به آتن دست پیدا می کنند و حکومت را به ۳۰جبار می سپارند، باوجود اینکه همه فکر می کنند سقراط هم مثل آزادیخواهان دیگر باید بگذارد و برود اما داخل آتن می ماند. برای همین وقتی «الکبیادس» به کشور خیانت می کند و کشته می شود، لکه ننگی در پرونده سقراط می شود.

*نمایندگان دموکراسی در نمایش آدم های بد یا آنتاگونیست ها هستند که سقراط را محکوم می کنند...

حمیدرضا نعیمی: آنها هم به اندازه سقراط برای اعمالشان ادله دارند؛ یکی اینکه بعد از جنگ های ۲۸ساله پلوپونزی «آنیتوس» می گوید: حالا که شهر ما به آرامش رسیده و ورزشگاه های ما از تماشاگران پرشده نباید اجازه دهیم کسی این آرامش را به کام ما زهر کند؛ اشاره به محق بودن آنها در کاری است که انجام می دهند. سقراط آمده تا از ریشه همه چیز را از بین ببرد و دوباره بسازد.
او در مورد اخلاق و جوهره انسانی حرف می زند، پس یک تهدید محسوب می شود بدون اینکه آنتاگونیست و پروتاگونیست مطرح باشد. قهرمان داستان من سقراط است، اما دیگران هم محق هستند، مثلا در تاریخ گفته شده زن سقراط بددهن بوده و او را کتک می زده، اما در نمایش می بینیم در گله مندی از رفتارهای سقراط محق است و حتی به عنوان یک قربانی هم دیده می شود. به نظرم در جهان چیزی به عنوان دموکراسی مطلق وجود ندارد ولی استبداد و دیکتاتوری وجود دارد؛ آزادی در بعضی از کشورها بیشتر وجود دارد و این به مفهوم واقعی دموکراسی نیست.

*ما در روزگاری به سر می بریم که بیش از هرچیز به حق و نظر مردم نیاز داریم ولی در صحنه ای می بینیم که افلاطون می گوید: چرا یک چوپان باید به اندازه من حق رای داشته باشد...

حمیدرضا نعیمی: من معتقدم در دنیا، رای مردم همیشه درست نیست. اکثریت قریب به اتفاق اشتباه می کند و در اکثر مواقع حق با اقلیت است؛ اقلیتی که می اندیشد و درست ارزیابی می کند. پیرزنی که در روستا با دوشیدن شیر بزهایش روزگار سپری می کند چه برداشتی از این دارد که چه کسی رییس جمهور شود؟

من معتقدم معمولا مردم اشتباه می کنند چون دچار هیجانی می شوند که در جمع شکل مسری پیدا می کند. جمع گرایی بیشتر خاصیت برانگیختن احساسات را بر عهده دارد تا عقل. عقل در دیالکتیک و بحث اتفاق می افتد.
در دنیای پیشرفته هرکس سر جای خودش قرار دارد. من قرار است فقط یک پیچ را سفت کنم و برای آن باید تامین روحی و مالی شوم. اما در ایران ما کولرمان را درست می کنیم، شیر آب وصل می کنیم و همزمان «برشت» می خوانیم و گاهی اگر نتوانیم به پرسش کسی پاسخ دهیم، احساس خجالت می کنیم. ما که ادیب نیستیم، دوره ادیبان خیلی وقت است که گذشته.

*چه ضرورت و دغدغه ای باعث شد الان «سقراط» را روی صحنه ببرید؟

حمیدرضا نعیمی: فکر نمی کنم در هیچ دوره ای اینقدر ضرورت داشته باشد که نمایش«سقراط» روی صحنه برود. چون ما در بدترین دوران بی اندیشگی،قرار گرفتیم. نگاه کنید میزان مطالعه در ایران چقدر است و بزرگ ترین دغدغه برخی جوانان و خانواده های ما چیست؟
سیرکردن شکم و مصرف گرایی و ابتذال و گرایش به هر سمتی که ما را از فکرکردن دور کند تا در یک بی خبری و اغما و یک نوع نشئگی غرق شویم و غم ها و سختی ها را فراموش کنیم. جامعه ما در یک بزنگاه سخت قرار گرفته است... سقراط تلنگری به یک واپس گرایی منحط است تا خودمان را بشناسیم و دوباره به سمت اخلاق برگردیم.

موسیقی کار هم خیلی متفاوت و تاثیرگذار بود... .

حمیدرضا نعیمی: سیاوش لطفی، یکی از بهترین سازندگان موسیقی تئاتر است که موسیقی دراماتیک را می شناسد. در این کار می توانست سازهای زیادی را وارد کند، ولی تنها با یک پیانو و سازهای کوبه ای و آواز کاری کرد که به بهترین نتیجه برسیم.

*ترانه ها اورژینال بودند؟

حمیدرضا نعیمی: بیشتر آنها را سیاوش لطفی نوشته و اشعار سافو است که با معنای خاصی انتخاب شدند و شما برخی از شعرهای سافو را در این نمایش می شنوید. لطفی بیشتر از صدصفحه نمایشی که من نوشتم برای این «سقراط» نُت نوشت.

*لباس ها به نوعی نماد جامعه الان هم می تواند باشد و البته عاملی که مرز زمان را هم برای ما می شکند. انگار با یک متن به روز روبه رو هستیم، مثلا اینکه شاگردان سقراط و مردان دیگر با کت و شلوار و کراوات هستند...

حمیدرضا نعیمی: بله. این کارکرد هم در نظر گرفته شد. خانم ادنا زینلیان نشانه شناسی خاص متن را در طراحی به کار بردند؛ همه کاراکترها دارای لباس های امروزی هستند و فقط لباس سقراط وصله ناجور است درست مثل یک خرمگس که حتی از نظر پوشش هم با جامعه خود همخوانی ندارد. لباس های زنان هم کاملا مطابق با لباس های همان دوره است.

*نکته جالب دیگر اعتقاد سقراط به دنیای بعد از مرگ است و اولین صحنه نمایش با دنیای بعد از مرگ شروع می شود...

حمیدرضا نعیمی: این مقوله سخت ترین بخش ماجرا بود که چگونه می شود به صورت فیزیک در مورد یک مفهوم غیرفیزیکی صحبت کنیم و با آمدن سافو کاراکتر زنی که صدسال قبل از سقراط زندگی می کرده، نقبی به اندیشه های زندگی پس از مرگ سقراط بزنم... .

مرجان صائبی
۰۱ آذر ۱۳۹۳
پیوند این نوشته
برای بهره بهتر از تیوال لطفا عضو یا وارد شوید
نقد کاربران
خریدار
niloofar.Lotus (niloofar.lotus)

سقراط همانگونه که از اسمش برمی آید، نمایشی است که به چند روز آخرِ زندگی فیلسوف شهیر یونانی، سقراط می پردازد. اما اگر انتظار دارید که شاهد تئاتری فلسفی که در آن تمامی عقاید هوشمندانه ی سقراط را در صحنه نشان بدهد باشید، قطعا سرخورده و ناراضی سالن را ترک می کنید.

نمایش سقراط برخلاف اسمش کاری سخت و پیچیده و خاص پسندانه نیست. نه اینکه نعیمی نتوانسته این کار را انجام دهد، بلکه او هرگز قصد نداشته که اینگونه عمل کند! حمیدرضا نعیمی سقراط را کمدی، مفرح و ساده اما همراه با نکاتی هوشمندانه و نه خالی از معنا، به روی صحنه برده. درست همین نکات که باعث رضایت عده ی زیادی از مخاطبین (از عوام و خواص) شده، باعث ناراحتی و نارضایتی عده ای از مخاطبان شده که در جستجوی سفری عرفانی به عمق معنای فلسفه ی سقراط، به تالار وحدت آمده بودند. شاید این مشکل بیشتر به تبلیغات و پوستر اثر بازمی گردد! وقتی در تمامی مصاحبه ها صحبت از این است که تماشاگر با اثری عظیم مواجه است (که البته غلط هم نیست!)، و اسم تئاتر را نام یک فیلسوف کبیر (بدون هیچ پیشوند یا پسوندی) می گذاریم، و همچنین زمانی که پوستری چنان هنرمندانه و عمیق طراحی می کنیم، ناخودآگاه مخاطب را برای دیدن اثری پرمعناتر و ثقیل تر آماده می کنیم اما این توقعات را در اجرای مان برآورده نمی کنیم و چنین مخاطبانِ ناراضی را به وجود می آوریم! پس اینجاست که به اهمیت زمینه سازی، عوامل حاشیه ای و یکدست بودن تمامی عناصر، پی می بریم! اما اگر بخواهیم سقراط را طبق قوانین دنیای خودش بررسی کنیم، تئاتر عظیم، موفق، زیبا و هوشمندانه ایست.

نمایشنامه به زندگی خصوصی سقراط (ارتباطش با همسر و فرزندش)، ارتباط های شخصی اش (با سافو، تئودوته ... دیدن ادامه ›› و شاگردانش)، روابط کاری و اجتماعی اش (با آنیتوس، گرگیاس و دیگر مخالفانش) و همچنین محاکمه و در نهایت، قتل سقراط می پردازد.
زبان نمایشنامه، طنزآمیز و شیرین است و موقعیت های کمدی درستی را ایجاد می کند اما گاهی این طنازی بیش از حدِ لزوم می شود و این تصور را در مخاطبانِ کمتر تئاتری، ایجاد می کند که باید به هرچیزی خندید! و این دقیقا سمِ نمایش است و باعث می شود که تماشاگران، گاه دردناک ترین دیالوگ ها را هم به سخره بگیرند.

دیالوگ های زیبا و پرمعنا در نمایش سقراط کم نیست اما این کاملا به خودِ مخاطب بستگی دارد که چه حد از عمق این معنا را دریابد یا در سطح بماند. البته که این یک منطق کلی درباره ی تمامی اجراهاست اما شاید در اثری، مفاهیم کاملا مشخص و رو بیان شوند و مخاطب حتی اگر معانی آن ها را متوجه نشود، اما بفهمد که مفاهیمی بیان شده که بسیار سخت بوده اند و از درکِ او، خارج! اما در سقراط این مفاهیم در میان لایه ای از طنز (که در لحظاتی بیش از حد ضخامت می یابد!) پنهان شده اند که وجودشان را بر همه کس، عیان نمی کنند. اما آنچه مشخص است این است که حمیدرضا نعیمی، در ابتدا به تحقیق بسیار درباره ی سقراط پرداخته و بعد آگاهانه آن ها را به کناری نهاده و سقراطِ خودش را (بد یا خوب) خلق نموده است.

علی رغم در دسترس نبودن نمایشنامه اما با توجه به کارگردانی متن توسط خودِ نویسنده، می شود اینگونه برداشت کرد که متن در پروسه ی اجرا، چندان دچار تغییرات نشده باشد.

با وجود حضور نداشتن فیزیکی کارگردان بر روی صحنه به عنوان بازیگر، اما می شود گفت که نقش اول را کارگردان ایفا می کند! نمایشی که با لحظه لحظه تماشایش، حضور کارگردانی را (چه دوست داشته باشی، چه نه اما) حس می کنی! کارگردان بیشترین بازی را با زمانِ جاری در اثر انجام داده است. مثلا لباس ها که در دوره های زمانی مختلف وجود دارند. یا در طراحی صحنه که از بطری های نوشابه استفاده شده. یا سیگار کشیدن کاراکترها در یونان باستان؛ بسکتبال بازی کردن پسرِ سقراط؛ رقص های مدرن و امروزی رقصنده های زن در نمایش مده آ و رقصنده های مرد در مهمانی کریتون و ...

ایده های ناب در تمامی اجزای این تئاتر موج می زند! از جمله طراحی لباس، طراحی صحنه، نورپردازی، موسیقی و ...

طراحی لباس ترکیبی است از زمان گذشته و حال! لباس های سقراط، سافو، زانتیپه و تئودوته به سبک یونان قدیم است. لامپروکلس با لباس اسپرت و توپ بسکتبالش کاملا امروزی (و شاید حتی آمریکایی!) به نظر می رسد. رقصنده های مرد و زن لباس هایی مدرن و امروزی به تن دارند. افلاطون و دیگر شاگردان سقراط با لباسی کاملا رسمی و کت و شلوار پوشیده و کروات زده، روی صحنه حاضر می شوند که به طرز عجیبی هم لباس با آنتیوس و دیگر دشمنان سقراط هستند! شاید اشاره ای است به مرز نزدیک بین این دو و یا شاید مرزی است برای جداسازی خودی (سقراط) از غیرخودی (دیگران)! چون در تمامی نمایش، این تنها سقراط است که لباسی چنین فیلسوفانه و ساده و به سبک یونان باستان به تن دارد! (شاید بتوانیم زنان نمایش را فاکتور بگیریم و بگوییم دلیل این شکل لباس هایشان بیشتر مربوط به زیبایی بصری و فرار از ایرادات احتمالیِ سازمان نظارت است!)

طراحی صحنه با قرار دادن کتابخانه های عظیم سرشار از کتاب در سمت راست و ستون های ظاهرا عظیم اما تو خالی و پوچِ آتن در سمت چپ، تضاد میان علم پایدار و فراوان سقراط با پوچی و تزلزلِ سیاستمداران را به رخ می کشد. همچنین استفاده از امکانات صحنه ی تالار وحدت و ایجاد دو طبقه ی اجتماعی (یکی پایین اما مستحکم و فعال؛ و دیگری بالاتر اما بی تحرک و ایستاده در هوا!) در دادگاه سقراط، بسیار درخشان و هوشمندانه است. استفاده از بطری های خالی در صحنه ی دادگاه کمی بی تناسب با کل کار است اما وجود تمامی آن زباله ها بر روی زمین در صحنه ی بعد، هم به نشان دادن کثیفی محیط زندان یاری می رساند و هم دنیای کثیف و آلوده ی پساسقراطی را به تصویر می کشد! استفاده ی گاه مینی مالیستی از اجزای صحنه برای القای یک مکان هم موثر و درست به کار برده می شود. مانند چند شاخه گل که نشان از حیاط خانه ی تئودوته دارد و یک میزِ بزرگ به همراه چند صندلی که مهمانی کریتون را به تصویر می کشد.

نورپردازی، هوشمندانه، مشخص و به رخ کشیده شده است. مخصوصا در صحنه هایی همچون اجرای نمایش در نمایش مده آ و همچنین صحنه ی زانو زدن سقراط در مقابل زانتیپه (که واضحا به زمین آمدن خورشید را نشان می دهد).

موسیقی، بخش اعظمی از لذت تماشای این نمایش را بر عهده دارد. این موضوع را می شود از لحظه ی آغازین نمایش که با دعوای دو خواننده ی اپرا در بالکن (و خارج از صحنه) شروع می شود، دریافت! آوازهای بسیار که در طول نمایش توسط خوانندگان (که گاه روی صحنه هستند و گاه نه) و گاه حتی بازیگران (کتانه افشاری نژاد در نقش سافو) اجرا می شود، به زبان یونانی و لاتین است که باعث ایجاد اتمسفر باستانی در اثر شده است. همچنین موسیقی در اجرای نمایش در نمایش مده آ نقش اصلی را ایفا می کند. در ضمن موسیقی پایانی، نمایش سقراط را به معدود تئاترهایی تبدیل می کند که تیتراژ پایانی دارند!

بازیگران پرتعداد نمایش، همه در جای درست قرار دارند و بازی های درخشانی را ارائه داده اند. اما هرکس که به تماشای سقراط نشسته، امکان ندارد که جلوی بازی درخشان فرهاد آئیش (در نقش سقراط) سر خم نکند! فرهاد آئیش شاید نه آن سقراط تاریخی درون کتاب های فلسفه مان باشد، اما چنان در نقش سقراط باورپذیر و هنرمندانه ظاهر شده که می شود اطمینان داشت که روح سقراطِ واقعی هم از تماشای او در این نقش، راضی است! همچنین بازی کتانه افشاری نژاد، لادن مستوفی، بهناز نازی، یعقوب صباحی و ایوب آقاخانی (که نقش های پررنگ تری نسبت به سایرین داشتند) هم قابل ستایش است.

سقراط را اگر نه تنها به قصد آموختن فلسفه به تماشا بنشینید، نمایشی است که شاید مفهوم های فلسفی بسیاری به شما بیاموزد.

نیلوفر - تابستان 93
۰۸ تیر ۱۳۹۳
پیوند این نوشته
خریدار
niloofar.Lotus (niloofar.lotus)
تحلیل من از این نمایش برای درس "دیدن و تحلیل نمایش"
ببخشید که طولانیه :)
۰۸ تیر ۱۳۹۳
پاسخ
دیدن ۴ نظر میانی
خریدار
کاوه ت (kavehtaban)
خیلى خوشحالم از حضور این متن. نه اینکه حتى بدونم چه قسمتهاییش رو قبول دارم یا رد میکنم.
۰۹ تیر ۱۳۹۳
پاسخ
خریدار
niloofar.Lotus (niloofar.lotus)
نه علی جان، هیچ اجباری نیست ;)

جناب EsiMania ممنون که خوندید. راستش خودم خیلی به ترتیبش فکر نکردم و از اونجایی که خودم نویسنده ام (خیر سرم!) و متن برام در اولویته با متن شروع کردم و بعد هم بقیه اش ... ولی ممنون از صحبتتون. نکته ی به جایی بود :)

ممنون کاوه جان. خوشحالم که خوندیش :)
۰۹ تیر ۱۳۹۳
پاسخ
برای بهره بهتر از تیوال لطفا عضو یا وارد شوید
گفت‌وگو
آرش (f.arash)
سلام بر مجریان نمایش سقراط
آیا امسال باز هم این اثر اجرا خواهد رفت؟
امیدوارم این اتفاق بیفتد.
سپاس
۱۴ خرداد ۱۳۹۳
پیوند این نوشته
niloofar.Lotus، راضیه حسنلو و محمد فروزنده این را خواندند
نسیم عزیزان این را دوست دارد
برای بهره بهتر از تیوال لطفا عضو یا وارد شوید