نمایش›جایی در میان خوک ها

ترجمه درخشان هوشنگ حسامی از نمایشنامه آتول فوگارد، اول بار به سال 1379 در انتشارات تجربه منتشر شد. متنی کمابیش کوتاه در رابطه با یک سرباز فراری به نام «پاول ایوانویچ ناوروتسکی» که برای حفظ جان و در امان ماندن از دادگاه نظامی، در خوکدانی خانه‌اش پنهان شده و خصلت‌های خوکی می‌یابد. متن ضد جنگ فوگارد، با طنزی سیاه و گروتسک، به خوبی نشان می‌دهد که چگونه انسان‌ها در وضعیت‌های ناانسانی، کرامت خویش را از دست داده و بدل به موجوداتی رقت‌انگیز می‌شوند. پاول در خوکدانی، مگس شکار می‌کند و بی‌آنکه آرمان و باوری داشته باشد، هر روز بیشتر از دیروز، خلق‌وخوی حیوانی و خوک‌مابانه پیدا می‌کند. اما این روند با تصمیمات مخاطره‌انگیزای متوقف شده و در نهایت پاول و همسرش پراسکوویا، از خوکدانی رهایی یافته و به سوی آینده انسانی خود عزیمت می‌کنند.
اجرای پدرام آزموده از متن فوگارد، تا حدودی وفادارانه است. حذفیاتی از متن نمایشنامه، جهان فوگاردی را در جاهایی تقلیل‌گرایانه کرده، اما تلاش شده کلیت ماجرا حفظ شود. با آنکه سالن «صحنه آبی»، چندان مناسب این اجرا نیست، اما گروه اجرایی سعی کرده در حد توان، بر اجراپذیر کردن نمایشنامه فوگارد اهتمام ورزد. بی‌شک نقطه قوت این اجرا، بازی‌های خوب و روان شاهین پاکزاد و سارا فتحی است. این دو به خوبی توانسته‌اند رابطه پر تلاطم یک زوج گرفتار مصیبت‌های جنگ را بازنمایی کنند. فی‌الواقع بار سنگین اجرا بر دوش این دو بازیگر جوان و خوش‌آتیه است و بدون حضور این دو نفر، به احتمال قوی، نمایش جایی در میان خوک‌ها، نمی‌توانست نمره قابل قبولی دریافت کند. اما در نهایت می‌توان این نکته را اشاره کرد که طراحی صحنه یک خوکدانی، آن هم در سالنی مثل صحنه آبی که استاندارد لازم برای اجراهای تئاتری را ندارد، کاری است از ابتدا قابل نقد و امید است این قبیل نمایشنامه‌های مهم در سالن‌های مناسب‌تری بر صحنه آیند. جایی که فی‌المثل بتوان صحنه خروج از خوکدانی و به دل بیابان و دشت زدن را چنان طراحی کرد که احساس خارج شدن از یک فضای بسته، به تماشاگران منتقل شده و فروبستگی موقعیت پاول در خوکدانی را بازتاب ... دیدن ادامه ›› دهد.
پدرام آزموده کارگردان جوانی است که گویا قبل از این در شهر نیشابور اجراهایی داشته و خوب است در کنار تهران، به تئاتر در شهرهایی چون نیشابور همچنان توجه داشته باشد. آتول فوگارد با آن ژست ضد جنگ خود و طنز فراموش‌نشدنی‌اش، در زمانه جنگ‌های بی‌پایان، می‌تواند موقعیت خطیر انسان بی‌کرامت شده در جنگ و ناآرامی را آشکار کند. بنابراین بر صحنه آوردن این متن، چیزی بیشتر از تلاش‌های پدرام آزموده احتیاج دارد. چیزی که ما تماشاگران را در اوج به قهقه انداختن دچار اضطراب وجودی کند.