روزنامه آرمان امروز | پنجشنبه 6 شهریور 93
http://www.armandaily.ir/?NPN_Id=678&pageno=16

درد مشترک

حامد داراب

ادبیات‌نمایشی ایران نیاز به شخصیت‌هایی دارد که بتوانند پیوسته بنویسند و خود بسازند. بی‌تردید چنین امری نمایش و نمایشنامه‌نویسی الکن و ... دیدن ادامه ›› دست به عصای این روزهای ایران را از مشکلاتی که با آن دچار است نجات خواهد داد. نگاهی تطبیقی و تحلیلی به تاریخ تئاتر معاصر جهان نیز چنین روندی را به خوبی مشخص و تفسیر می‌کند. کافی است نگاهی دقیق و ظریف به نمایش و نمایشنامه‌نویسی پس از انقلاب بلشویکی 1917 در شوروی داشته باشیم. با این همه متاسفانه تعداد نمایشنامه‌نویسانی که مکرر بنویسند و به صحنه روند، به تعداد انگشتان دست نیست. در این میانه، در گستره جوانان مستعد و پرکار همروزگارمان نام «سجاد افشاریان» بسیار به چشم می‌آید. او این روزها نمایش «ایران – استرالیا» را در سالن اصلی فرهنگسرای «ارسباران» به روی صحنه دارد. نمایشی پر از حرکت، عدم قطعیت، عدم توازن، دیالوگ، فرم و تصویر. همه اینها اساسی‌ترین مولفه‌های نمایشنامه و نمایش جدید افشاریان‌اند. مولفه‌هایی که با تامل در آنها می‌توانیم اثر تازه افشاریان را، اثر «کلاسیکِ فرامدرن» او بخوانیم. کلاسیک از این منظر که او شخصیت‌هایی را ساخته و پرداخته که مصائب‌شان ریشه واقع‌گرایی خاصی با مصائب روز جامعه ایران دارند و فرامدرن از آن جهت که این شخصیت‌ها و روایت‌های داستانی‌شان را در ساختاری چند وجهی و چند صدایی به مخاطب ارائه شده‌اند. عصیان و شوریدگی و شاعرانگی وجه برجسته کار‌های سجاد افشاریان است، اگر چه دربرخی آثارش در آنها موفق است و در برخی دیگر کاستی‌هایی از خود نشان می‌دهد که علت آن شاید عدم وسواس شدید کارگردانش باشد. افشاریان در آثار خود استعاره‌سازی‌هایی دارد که بی‌چون و چرا مایه‌های پساساختارگرایانه دارند. در آثار او می‌توان؛ حمله به سنت، سوژه فعال، مرگ مولف و نقد گفتارمحور را دریافت. تئاتر او گویی روح برانگیختگی اجتماعی است و همانطور که اشاره کردم، شوریدگی را اساسی‌ترین مولفه خویش معرفی می‌کند. با این همه، اثر جدید سجاد افشاریان، خوانشی علیه اسطوره روشنگرانه و خوشبینانه است، خوانشی علیه آنچه می‌توان شادمانی و امید نامید اثر تازه او پر ازتحرک و فرم و سختی، انتقادی است به جامعه و مصائب اجتماعی آن هر دو با هم. در واقع «ایران – استرالیا» درد مشترک زخم‌های انسان است در مواجهه با جهان فراصنعتی و فرامدرن پیرامونش. «ایران – استرالیا» با تمام شتابزدگی که در اجرای آن وجود دارد به درستی صدای رسای افشاریان در بیان مشکلات مردم است.