غفلت در مخاطب شناسی

عادت نمیکنیم ساخته ابراهیم ابرهیمیان با وجود اینکه درام اجتماعی ملتهب، تعلیق آفرین و غافلگیرکننده را به کار میگیرد، اما در نهایت تماشاگر دهه نود را چندان درگیر نمیکند. این که روی دهه نود تاکید دارم دقیقا به این خاطر است که شعور حسی و ذهنی مخطب این دهه در مواجهه با چنین درامهایی (که پیرنگشان را از التهاب و تعلیق جاری در روابط پر از سوءظن چند کاراکتر در اثر اتفاقی دور از انتظار و هولناک میگیرند) در مرتبه ای بالاتر از دهه هشتاد قرار دارد. دلیلش هم سه فیلم بسیار مهم دهه گذشته یعنی (چهارشنبه سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمن) است. این فیلمها پله پله چنیبن ساختاری را برایمان آنچنان جلا داده اند و آنچنان بر روح و ذهن ما نشسته اند که حتی هر نوع وام گیری از آن فیلمها اگر منجر به جلا دادن بیشتر آن فرم ساختاری نشود یا حداقل در سطح آن قرار نگیرد دیگر مخاطب را چندان به وجد نمی آورد. حال آنکه عادت نمیکنیم پا را فراتر از وام گیری گذاشته و اکثر دقایق چه در نوع میزانسن، چه در نوع دیالوگها و حتی انتخاب بازیگر ها ذهن ما را به سمت و سوی آن سه فیلم میبرد و ما را از جنبه های مختلف در معرض قیاس قرار میدهد. و چون در تمام قیاسها مغلوب می شود، تماشاگر ناخودآگاه از درام و از کاراکترها فاصله میگیرد. چاشنی فیلمی که نقشه راهش مرعوب کردن تماشاگر با درامی پر رنگ و لعاب است با چنین تناقض آشکاری خنثی میشود. (نمونه عیانش در سکانسی است که آذرنگ و تهرانی در میزانسنی که به شدت یادآور سکانسی از فیلم جدایی در خانه ی راضیه و حجت است، داخل اتاق کوچکی جلوی درب چوبی اتاق، مقابل هم قرار گرفته اند و راجع به افشا کردن مسئله مهمی بگو مگویی عصبی دارند و در نهایت مرد با عصبانیت از سر استیصال توی سرش میزند و از در خارج میشود حال آنکه نه کارگردانی و حس و حال این سکانس و نه بازی بازیگرانش به سطح سکانس مشابه آن فیلم هم نزدیک نمی شود)
مشکل اولیه عادت نمی کنیم جلوتر ... دیدن ادامه ›› از شخصیت پردازی نا کامل برخی کاراکترها، بازی متوسط بازیگرها، پنهان کاری ها با کدهایی که خیلی هم هوشمندانه نیستند و گره گشایی عجولانه پایانی، ذهن و سلیقه صیقل خورده ی مخاطبانش است.مخاطب شناسی از فاکتورهای مهم برای کسب اعتبار در فیلمسازی است. جایگاه پایین تر فیلمساز جوانی همچون (ابراهیمیان) نسبت به جایگاه فیلمساز جوانی همچون (سعید روستایی /ابد و یک روز) در نزد مخاطب در درجه اول ناشی از هوش بالای روستایی در مخاطب شناسی است.