شیزوفرنی یک بیماری روانی است که درآن فرد دچار توهم، هذیان و گسیختگی افکار می شود در ابتدا این توهمات بیشتر شنیداریست، به مرور دیداری شده و در نهایت فرد دچار تردید هویتی ، یا جایگزینی هویتی می شود و اصطلاحا خودش را دیگری فرض می کند.
این توضیح را از آن جهت در مقدمه نظرم نوشتم، تا بدانیم با چگونه اثری مواجهیم. اثری با متنی شاخص که تمامی حالات یک ذهن پریشان از هم گسیخته را از توهمات شنیداری تا دیگرانگاری خویشتن ، به ترتیب و بر اساس ماهیت کاراکتر بیمار ،به رشته تحریر درآورده.
این توهمات فقط گوشه هایی کلیشه ای از ذهن بیمار فرد نیست، بلکه هر کدام خرده داستانی مستقل را روایت می کند که در جریان مسیر اصلی داستان، حرفهایی برای گفتن دارد.
اگر بخواهیم بیشتر به متن و کمدی بودن اثر بپردازیم و نقد منصفانه ای بنویسیم، باید مفهوم کمدی را دریابیم. کمدی نقطه مقابل تراژدیست، یا می توان گفت همان تراژدیست که از منظر دیگری به آن می پردازیم.
وقتی در اشکال مختلف تئاتر و تصویر بویژه آثار به اصطلاح دغدغه مند این روزها مساله تجاوز و تعدی به حریم شخصی دیگران مطرح می شود، و کسی دم ... دیدن ادامه ›› از کشاندن مخاطب به بهانه های جنسی نمی زند، پس می توان با ایجاد یک فضای کمدی نیز همین عمل را تقبیح کرد، پس حرف زدن از آن نباید به منزله شوخی جنسی تلقی شود.
ساختار این اثر بر اساس هجو خط قرمزها، دردهای اجتماعی، معضلات روز جامعه، اتفاقات تاریخی و .... همگی به درستی و با دلیل کاملا آشکار در متن آورده شده.
اینکه قصه ها ملغمه ای از همه چیز است اما هر کدام هویتی کاملا مستقل و در عین حال دارای بیان قاطع و غیرقابل حذف از شیرازه متن است. نکته درخشان دیگر اثر شکل ورود از هر داستانک به داستانک بعدیست، که کاملا حساب شده و منطقی اتفاق می افتد و گسستی در آن ایجاد نمی شود که مخاطب را سردرگم کند. بلکه اورا منتظر و مشتاق اتفاق بعدی نگه می دارد.
نمی توان این اثر را دید و کارگردانی بشدت مینیاتوری آن در دیزالو شدن صحنه ها در هم نادیده گرفت. پاراوان هایی که با هر بار تغییر صحنه با سایه بازی، یادآور پیش پرده خوانی تئاتر آئینی-سنتی ایران است. بشدت طراحی ساده این اثر را عمیق تر جلوه می دهد. میزانسن ها کارآمداست و رفت و آمد اضافه کمتر در صحنه دیده می شود.
بازی ها بشدت گیراست و نمی توان تفکیکی بین کیفیت آنها قائل شد ، از دو بازیگر اصلی کار که هنرمندانه ایفاگر نقش هستند تا نقش های کوچکتر همه با مسئولیت پذیری به ایفای نقش می پردازند.
موسیقی دلچسب و دلنواز است ، و آهنگ های انتخاب شده ضمن حفظ فضای نوستالژیک بشدت با کمدی اثر همخوان است.
اثری که درگیری ذهن یک بیمار را با شاکله کمیک به تصویر می کشد اما در پایان با سماعی جنون آمیز، حکایت اصلی و دردمندانه یک ذهن از هم گسیخته را در مقابل چشمان ما نشان میدهد.
و اینجاست که اثر پارا از یک کمدی صرف فراتر میگذارد و در گروتسکی عمیق ما را در بهت و اعجاب روان غوطه ور می سازد.
و این همان پیچیدگی روان انسان است که هیچ مرز و قاعده منطقی را بر نمی تابد.
.
سپاس از همه عزیزان نمایش شیزوفرنی که چراغ تئاتر را آبرومندانه روشن نگهداشته اند.
چه کسی می خواهد، من و تو ما نشویم. خانه اش ویران باد.