آب پخش تاریخی سمنان
پخش آب را در گذشته نشان میدهد که به چهار انشعاب تقسیم میشود و کنارش یک ساختمان شبیه مقبره برای آب دارد که پلکان دارد ولی بالا نروید چون خطرناک است و از رویش کابل ۲۳۰ فشار قوی برق با فاصله غیراستاندارد رد میشود،درون پارک گلستان است. در واقع استخرهای روباز آب که در شهر سمنان می‌بینید مربوط به این موضوع پخش آب است. پاساژ برج ققنوس هم نزدیکش است که میگویند لباس های سنتی و صنایع دستی قشنگی در طبقات مختلفش دارد.استخر پخش آب کدیور هم در میدان همتی است.


##
مهندسی هزار ساله تقسیم ... دیدن ادامه ›› آب در سمنان
نظام تقسیم سنتی آب در سمنان به حدود هزار سال پیش باز می گردد و شیخ علاالدوله سمنانی از سران ایلخانی که سپس از عارفان به نام ایران شد در هفتصد سال پیش ساماندهی و مهندسی این تقسیم را که تا به امروز نیز ادامه دارد انجام داده است .

این نظام تقسیم در سمنان به طور کلی بدین گونه است که آب از رودخانه‌ای به نام گل رودبار از شمال شهر وارد می‌شود و در محلی به نام آب پخش کن یا پا را به پنج قسمت تقسیم و سپس به ۶ استخر ذخیره آب سرازیر می‌شود که هر کدام نامی دارند و نام‌ها برگرفته از اسامی تاریخی محله‌هایی است که آب وارد آن می‌شود. استخرها با نامهای زاوغان، کوشمغان، کدیور، ناسار، لتیبار و شاهجوی شناخته می‌شوند که به همراه بنای نگهبان آب که در آب پخش کن (پارابن) همگی دارای ثبت ملی هستند و به جز استخر لتیبار که به هنگام ساخت المان میدان هفتم تیر (منوچهری) تخریب شد و ذخیره آب آن در استخری دیگر در نزدیکی مکانی به نام قدیمی چهل قبله که در حال حاضر به آن پارک سنگی می‌گویند انتقال یافت؛ سایر آنها به همان شکل باقی مانده است.

استخر زاوغان به شماره ۸۶۳۹؛ استخر کوشمغان به شماره ۸۶۱۵، استخر کدیور با شماره ۸۶۱۳، استخر لتیبار (تخریب شده) به شماره ۸۶۱۴، استخر ناسار با شماره ۸۶۲۲، استخر شاهجوی با شماره ۸۶۲۰ و بنای نگهبان آب یا پا را به شماره ۸۶۱۶ در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی شده‌اند.

همچنین نظام آبیاری در شهر سمنان در سال ۱۳۹۰ با شماره ۴۰۰ در فهرست آثار معنوی ایران ثبت شد و تلاش برای ثبت جهانی آن نیز در جریان است.
##قدمت سیستم تقسیم آب در سمنان را که چند سالی است به ثبت ملی رسیده، به قرون هفتم و هشتم و به زمان شیخ علاءالدوله سمنانی، عارف و نویسنده برجسته آن روزگار نسبت می‌دهند اما برخی نیز دیرینگی آن را به بیش از هزار سال پیش از این نسبت می‌دهند.


همشهری آنلاین: برخی این سیستم تاریخی پخش آب که سمنانی‌ها از آن به "پارا" تعبیر می‌کنند را یک جاذبه ویژه و با طراوت می‌دانند که با وجود سختگیری‌های یونسکو، شاید بتوان به ثبت جهانی آن نیز امید داشت.

تفاوت این سیستم توزیع با موارد مشابه در دیگر شهرهای ایران در این است که این سیستم، جدا از تکامل تدریجی در گذر تاریخ، هنوز هم بعد از قرن‌ها مورد استفاده مردم محلی است.

نظام و ضوابط بسیار پیچیده و کارآمد تقسیم آب در سمنان با حساب و کتاب و سازمانی اداری فعالی، آب مورد نیاز کشاورزان و مردم را تامین می‌کرد به گونه‌ای که هیچ گاه تحت کنترل و اداره‌ دولت‌های وقت در نمی‌آمده و همواره از سوی کشاورزان و مردم محلی مدیریت می‌شده است. در حقیقت آب در این نظام، مانند اشیای منقول و غیرمنقول، دارای هویت حقوقی بود و خرید و فروش می‌شد و کسانی که دارای حق بودند، سندی ثبتی در اختیار داشتند. این مالکیت، مانند خانه، باغ و زمین، خرید و فروش یا اجاره می‌شد، با ارث منتقل می‌گردید و کابین بسیاری از نوعروسان در می‌آمد.

زندگینامه شیخ علاءالدوله سمنانی (۶۵۹–۷۳۶ ق)
افرادی نیز مسئولیت اداره‌ استخرها را در این شیوه‌ سنتی تقسیم آب برعهده داشتند.این افراد عبارت بودند از: قانون‌دار، نگهدارنده طومارها و دفاتر آبیاری، امین رودخانه ناظر بر آب رودخانه، انگارنویس سرپرست و گرداننده‌ چرخ امور آبیاری (در هر یک از شش استخر سمنان، یک انگارنویس بود) مره‌بان دارنده‌ صورت آب سهم روزانه استفاده‌کنندگان(هر استخر یک نفر) و استخربان حافظ و ناظر بر تقسیم آب استخر (هر استخر یک نفر). البته افراد دیگری هم در اداره‌ امور نقش داشتند؛ ولی به طور کلی چرخ آب به دست این چند نفر می‌چرخید که حقوق و دستمزد آنان با آب محاسبه می‌شده ‌ست.

هنوز ورود آب و تقسیم آن در شهر تقریبا به همان سبک و سیاق گذشته در حال انجام است اگرچه کاربری آب آن، امروزه محدود به کشاورزی و باغداری شده است.

آبی که از بالادست شهر تاریخی سمنان می‌آمده به عنوان عامل حیات، سرسبزی و زندگی مردم این شهر، بخش‌های مختلف شهر را طی و سرسبزی و برکت را با خود به باغ‌ها می‌برد. پس از صدها سال هنوز هم می توان با آب این عامل سرسبزی کویر، در گذرها، کوچه باغ ها و در حاشیه آب راه‌های سمنان قدم زد و رد روشن و با طراوات تاریخ را در این شهر دید.

آب پخش‌کن تاریخی سمنان در واقع آبی که از مناطق شمالی شهر و سرچشمه‌های گل رودبار به سمت اراضی پایین‌دست جاری می‌شد را پس از ذخیره‌سازی در استخرها و مخازنی که گفته می‌شود تعداد آنها ۶ استخر بوده، در بین مردم محلات مختلف سمنان توزیع می‌کرده است. این سیستم توزیع، با توجه به اهمیت آب، همواره از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و "انگارنویس" بر نحوه توزیع آب نظارت داشته تا سهم هر شخص یا محله و همچنین روز آب آنها را تعیین و در کاغذ و دفتری ثبت کند.##