کودکان اصفهان و لهستان، بهانه‌ای برای یک اتفاق ویژه

کارگردان نمایش «اصفهان؛ شهر بچه‌های لهستان» می‌گوید: این نمایش که با یادی از یک رویداد تاریخی مهم اجرا می‌شود، براساس پروژه‌ای آماده شده که مراکز آموزشی ایران همانند برخی کشورهای اروپایی می‌توانند از آن بهره ببرند.

به گزارش تیوال به نقل از خبرگزاری ایسنا، «اصفهان؛ شهر بچه‌های لهستان» نام نمایشی به کارگردانی رکسانا مهرافزون و نویسندگی محمد چرمشیر است که فقط هفت روز در تئاتر شهر به صحنه می‌رود. قصه این نمایش درباره مهاجرت تعدادی از کودکان لهستانی به اصفهان در زمان جنگ جهانی دوم است که همزمان با هفتاد و پنجمین سالگرد این اتفاق و با دعوت سفارت لهستان و نیز موسسه "آدام میسکیه‌ویچ" در اصفهان و تهران اجرا شده و می‌شود.
ایده این پروژه برمبنای رویداد تاریخی حضور مهاجرین لهستانی در بحبوحه جنگ جهانی دوم در برخی شهرهای ایران شکل گرفت و طراحی و اجرای آن در باشگاه نوجوانان «لدر تیم» آغاز شد. هدف اصلی پروژه ترویج دانش تاریخی و حمایت از پیشرفت خلاقیت در نوجوانان و جوانان عنوان می‌شود. به این ترتیب در سال ۲۰۱۷ باشگاه لدر تیم از سوی سفارت لهستان در تهران دعوت شد تا پروژه «اصفهان شهر بچه‌های لهستان» را که پیش از این در لابراتوار گروتوفسکی در لهستان روی صحنه رفته بود در ایران هم اجرا کند.
رکسانا مهرافزون در گفت‌وگویی با ایسنا در این‌باره توضیح داد: این نمایش در قالب یک پروژه تعریف شده و طبق یک سیستم آموزشی است که از چند سال گذشته تاکنون روی آن کار می‌کنم؛ سیستمی که با توجه به رویکرد آموزش برای بچه‌ها در کشورهای زیادی مورد توجه قرار گرفته و سفارش اجرا داده‌اند، اما متاسفانه در ایران آن طور که باید مورد توجه مراکز و نهادهای آموزشی از جمله وزارت آموزش و پرورش نیست. هرچند این برنامه از سوی مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی و نیز تئاتر شهر مورد توجه قرار گرفت و ما امکان اجرا در این مجموعه را پیدا کردیم.
این کارگردان درباره چگونگی شروع چنین پروژه‌ای گفت: از میان کودکان آن سال‌ها که در جریان جنگ به ایران آمده بودند، حدود 20 نفر از آن‌ها سال ۲۰۱۵ به ایران آمدند و من مسئول گروهشان بودم. ما در سفر به اصفهان از تک‌تک خانه‌هایی که اقامت داشتند دیدن کردیم و آن‌ها خاطراتشان را بازگو کردند. وقتی قرار شد با دعوت سفارت لهستان برنامه‌ای به این مناسبت داشته باشیم علاوه بر اجرای نمایشی که پیش از این در لهستان به صحنه رفته بود، یک برنامه دیگر را به دعوت موسسه "آدام میسکیه‌ویچ" برای اجرا در موزه هنرهای معاصر اصفهان تدارک دیدیم که ترکیبی از موسیقی و اشعار لهستانی و مونولوگ بود؛ مونولوگ‌هایی که براساس همان خاطرات ضبط شده، اسناد مکتوب و برداشت بچه‌های گروه از مطالعاتی بود که انجام داده بودند. به طوری که هر کدام خودشان را به عنوان یک شخصیت دیده و داستانی نوشته بود که بعد آقای چرمشیر قصه‌های بچه‌ها و مستندات را با آقای حامد حاجیان و سارا رمضانی به یکسری مونولوگ تبدیل کردند.
وی با بیان اینکه این بخش با نام «ما می‌بخشیم، اما فراموش نمی‌کنیم» اجرا شد، گفت: این بخش از پروژه که در مدت زمانی کوتاه آماده شد در اصفهان بسیار مورد استقبال قرار گرفت ولی در تهران جایی برای اجرای آن در اختیار نداریم. البته در اصفهان هم متاسفانه فرصت کافی برای اجرای «اصفهان شهر بچه‌های لهستان» نداشتیم چون آن‌هایی که روز اول مونولوگ‌ها رادیده بودند مشتاق شدند این نمایش را هم ببینند در حالی که اجرای ما ویژه مهمانان بود و فقط توانستیم یک اجرای عمومی داشته باشیم که آن‌ هم جنرال بود و واقعا هم حیف بود وقتی آن همه هرینه شده بود امکان ادامه کار فراهم نشد که بیشتر هم به مدارس بچه ها مربوط می‌شد چون همکاری لازم را نکردند تا یکی دو روز بیشتر در اصفهان بمانیم.
مهرافزون در پاسخ به اینکه با توجه به اهداف آموزشی که این نوع پروژه‌ها دنبال می‌کند، آیا امکان اجرای آن در نقاط و شهرهای دیگر هم هست؟ بیان کرد: این اثر پورتابل است و در هر شهری اجرا می‌شود. در لهستان هم همین اتفاق افتاد، ما ابتدا در موسسه‌ای فرهنگی اجرا کردیم و بعد رییس موسسه گروتوفسکی کار را دید و از آن استقبال کرد و خواست در لابراتوار موسسه اجرا کنیم. این اتفاق با انتشار یادداشتی از یک منتقد مطرح همراه شد که آنقدر تاثیرگذار بود که باعث شد از موسسه تماس بگیرند و بگویند بودجه اجرا در لهستان داده می‌شود تا ما نمایش را در چند شهر مختلف اجرا کنیم و این کار با حمایت وزارت فرهنگ لهستان هم دنبال شد.
او در ادامه درباره شیوه‌ای که  در این نوع کارها دنبال می‌کند توضیح داد: من چند سالی است روی یک سیستم آموزشی کار می‌کنم و تئاتر هدف کار ما نیست، بلکه یک انگیزه است تا بچه‌ها به ویژه در زمانی که از مرحله کودکی به نوجوانی وارد می‌شوند و سختی‌های خاص این دوران را سپری می‌کنند در پروژه‌ای مثل تئاتر مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرند و به قوانینی که تعیین می‌شود پایبند باشند.
وی با  بیان اینکه این متد آموزشی را سال ۲۰۱۳ با موسسه پژوهشی کودکان دنیا آغاز کرده است، افزود: من به همراه آگاتا مازورکیه‌ویچ (مدیر پروژه) در حال انجام پروژه‌هایی هستیم که فایده‌ای مشخص داشته باشد نه ایکه صرفا تئاتر اجرا کنیم تا از طریق آن نوجوانان در حوزه‌های مختلف مثل محیط زیست یا تاریخ متوجه لذت دانستن شوند، آن هم در شرایطی که سیستم آموزشی ما در ایران بیشتر براساس اطلاعات حفظی یا تکنیکی است. در واقع تلاش می‌کنیم نوع دیگری از آموزش را به بچه‌ها بدهیم، چراکه خیلی از آن‌ها اصلا یاد نمی‌گیرند با مهارت‌هایی که فرامی‌گیرند چه کنند. پس ما سعی می‌کنیم دقیقا روی همین کار کنیم تا بچه‌ها هم انگیزه و اعتماد به نفس پیدا کنند و هم بدانند چه کنند.
مهرافزون با اشاره به اینکه مهم‌ترین موضوعی که دوست دارد درباره آن کار کند "آب" است که در تمام دنیا به یک موضع و چالش بزرگ تبدیل شده است، گفت: برای این پروژه چند کشور درخواست داده‌اند تا یا با ما مشارکت کنند یا برگزارکننده اصلی آن باشند و من امیدوارم در ایران هم وزارت نیرو یا دیگر دستگاه‌های متولی اقدام و مشارکتی داشته باشند چرا که این شیوه کار در بسیاری از کشورها مورد استقبال قرار گرفته و موسسات و مدارسی در اروپا خواسته‌اند که براساس موضوعات مدنظرشان پروژه‌هایی را طراحی کنیم و  نمایش «اصفهان؛ شهر بچه‌های لهستان» به همراه دیگر برنامه‌هایش فرصتی است تا در ایران هم شناخت بیشتری در این باره به دست آید.