یادداشت دکتر حسام فیروزی، برای نمایش «زیگموند»

اخیراً نمایشنامه‌ای برای من ارسال شد با نام «زیگموند» نوشته آقای مهرداد کورش‌نیا که قرار است در چند ماه آینده برای اجرا به روی صحنه برود. نمایشنامه‌ای بسیار خلاق که برشی است سورئال از زندگی زیگموند فروید.
در این نمایشنامه‌ که نویسنده با ظرافت بسیار، که نشان از دانش بالای او دارد، مروری بر تمامی آنچه بر فروید گذشته و رندانه درحالی که شما با زوایای تاریک ذهن فروید آشنا می‌شوید و به‌نوعی شاهد نقد افکار و اعمالش هستید، زیر لب فروید و آثارش را تحسین می کنید. همان کلمه آنکانی که فروید در مورد احساس انسان به زندگی و مرگ به کار برده و به فارسی حیرانی ترجمه شده را خواننده یا بیننده در خود حس می کند.
بخش‌های مختلف و لایه‌های تودرتوی فروید در این نمایشنامه با رودرروشدن با شخصیت‌های واقعی و اسطوره‌ای همانند ایستادن در مقابل آینه‌ای نمایان می‌شوند. ظرافت نویسنده در این بوده که اگرچه به ظاهر، فروید در نقش منفی قصه نمایان شده و در همه‌ی این رویارویی‌ها در جایگاه متهم نشسته و پاسخگوی تفهیم اتهام‌هاست ولی بازی در نقش قربانی، برای افراد مقابل او، چیزی از صلابت و قدرت فروید کم نمی‌کند.
این نمایشنامه مرا به یاد دادگاه سقراط انداخت، دادگاهی که اگرچه سقراط در نقش متهم بود و پاسخگو به اتهامات وارده، و درنهایت به جرم تشویش اذهان به مرگ محکوم شد ولی صلابت و قدرت او را صدچندان کرد.

فروید نیز در تمام طول زندگی و تا الان که سال‌ها از مرگ جسمی او می‌گذرد هیچ‌گاه از اتهاماتی که به او زده شده و زده می‌شود در امان نبوده ولی به جرات می‌توان گفت هیچ تئوری و نظریه‌ای در خصوص روان تا به امروز مطرح نشده که رگه‌های اصلی آن بر پایه‌ی نظریات فروید بنا نشده باشد و این را من به‌عنوان یک روانپزشک و درمانگر که بیست‌ودو سال از عمرم را در این عرصه تجربه کرده می‌تواند با تمام وجود در بالین مراجعینش لمس کند. اتاقی که در این ۲۲ سال، سالانه بیش از سه هزار نفر در مقابل منِ درمانگر نشسته‌اند هیچ‌گاه بدون حضور فروید و نظریاتش برگزار نشد. در تلاش خواهم بود به زودی نقدی روانکاوانه در خصوص این اثر ارزشمند بنویسم و امیدوارم کارگردان و گروه بازیِ گران بتوانند آن‌گونه که شایسته‌ی فروید و این نمایشنامه‌ی زیباست از پس این کار برآیند.

دکترحسام فیروزی
اردیبهشت ۱۴۰۲ تهران