نمایش›مده آ

مده آ نمایشیست با محوریت شخصیت مده آ ،که باید با تمام وجود دید و شنید ،عمق حس زیبا و دردمندانه ای که از نمایش میگیریم در قالب کلمات قابل بیان نیست .تراژدی مده آ را همه کم و بیش میدانیم،صدها بار در در تمام دنیا به نمایش در آمده و کارگردانانی چون پازولینی هم دست به آفرینش سینمایی آن زده اند.آنچه این نمایش را متمایز میکند ترکیب زیبای آوا و موسیقی و کنشهای غیر بیانی بازیگران به خصوص در ارتباط مده آ و جیسون است
نمیدانم نقش مده آ را کدام یکی از بازیگران اجرا می کردند هزاران آفرین بر ایشان که با چنین عشقی نقش آفرینی نمودند،انگار با تمام وجودش مده آ بود. زنی از نیای خورشید،پر شور و غرور ،پشت کرده به سرزمین پدری ،با دستانی آلوده به خون بردار، در تبعیدی خود خواسته همه از برای معشوق،معشوقی رانده شده از قبیله که هر آنچه امروز دارد مدیون اوست، اکنون که پاداش تمام این قربانی ها را با بی وفایی می گیرد خوی سرکش ،با هوش و رام نشدنیش با زیرکی و تدبیر به ویرانی خودآگاه دست میزند ،عاشقی زخم خورده ،تحقیر شده، رانده از تبار و بی سرزمین،که تنها راه پیش رو را انتقامی بس وحشتناک می داند تا آنجا که مرگ فرزندن خویش را نیز در پای انتقام می گذارد ،در کشتن فرزندان شخصیت چند وجهی مده آ نمایان است ،انتقام از جیسون و رهانیدن فرزندان از شرنوشتی هولناک .او با مدد از نیایش خورشید جسد آنها را به معبد هرااکرآ میبرد با اینکار نه جیسون میتواند بر مزار فرزندانش اشک بریزد و نه دشمنانش مجالی برای بی حرمتی بدانها خواهند یافت.
در مده آی اوریپید بر خلاف هیپولیت که سراسر بر زنان می تازد،احترام وستایشی زیبا از شخصیت زنان دیده میشود ،هر چند در مده آ نیز هنوز رگه هایی از این تاختن دیده میشود اما با بیان ستمی که در آن برهه بر زنان روا میشده و ارائه چهره ای به غیات زیرک و هوشمند از مده آ ،این زن ستیزی کمرنگ شده است گویا اوریپید هر چه پیش می رود از خوی زن ستیزش کاسته و بر عکس بر احترام و ستایش ناشی از شناخت وجودی و درک رنج محیطی آنان افزوده میشود و چه زیباست این تحول تدریجی آگاهانه
در ظاهر به نظر میرسد مده آ در دو کارکتر به ایفای نقش پرداخته شاید برای اینکه شخصیت چند وجهی یا دو قطب دور از هم این شخصیت را برجسته ... دیدن ادامه ›› تر ترسیم کند اما در کنارش و با دقت در کارکرد کارکتر دوم و نگرانی های چهره و کلامش از همان شروع نمایش میتوان به نقش پرستار مده آ در شخصیت دوم هم فکر کرد .

این نمایش را دوست داشتم فقط باذکر چند مورد که اگر در نظر گرفته میشد حداقل از دید من بسیار دلنشین تر بود:
* چه خوب میشد اگر در بازگویی کلام زن ستیز و تحقیرگرایانه جیسون:"لیکن شما زنها به جایی رسیده اید که اگر به تمایلاتتان خللی وارد شود همه آن چیزهایی که خوب و پسندیده بودند در نظر شمابه عیب و بدی بدل می شود."(هر چند زهر اصلی این دیالوگ با تلطیف و حذف جمله پایانیش گرفته شد)،در قیاس با عشق آتشین مده آ و رنج ها و فداکاریهایش ،دیالوگ هایی تاثیر گذار از جانب مده آ،نیز بیان می گردید دیالوگهایی از این دست:
"مردان از دیرباز کم احساس بوده اند و اگر آنان را به این خاطر نادان پنداشته ای،از اشتباه به دور نبوده ای،آنها سرودها را پذیرا میشوند ،ضیافتها و جنشهاترتیب میدهند لیکن هیچگاه به آوای دل انگیز موسیقی،فواید آن و تجمیع این دست آویزها که موجب زدودن تلخی و فرار از غمهای زندگی می شود نمی اندیشند."
"مردان به گمنامی و حقارت زنان نزیسته اند"
"فریبکاری را مردان ابداع می کنند.سوگند مردان بی حرمتی به خدایان است.این فریبکاری آبروی ما را بر باد خواهد داد.زمانی می آید که زن محترم شناخته شود و آنگاه تهمت های ناروای گذشته،بیش از این ما را نشانه نخواهد کرد.مردان شاعر و قصایدی که از دیرباز به خاطر زنان پیمان شکن سروده اند از رواج خواهد افتاد"
البته با این فرض که شاید هدف بیشتر نشان دادن هجمه هایی بوده که روی شخصیت زنانه مده آ وارد شده تا انتقام او محمل منطقی تری بیابد و حس همذات پنداری تماشاگر را بیشتر برانگیزد میتوان از این اشاره صرفنظر کرد.

*ریتم تند نمایش باعث میشد ،جاهایی تماشاچی از درک کامل اجرا و دیالوگ ها عقب بماند،در مواردی همزمانی دیالوگ شخصیت ها، همراه با ریتم تند خوانش آنها مانع برقراری ارتباط خوب با نمایش میشد.

* در برخی صحنه ها احاطه موسیقی بر کلام ،و گاه احاطه دیالوگ آقایان بر بانوان،شنیدن دیالوگ را غیر ممکن می کرد.

*آوازهای همسرایان در توضیحات برگه نمایش ذکر شده، با وجود دعوت برای همراه شدن در گرد همایی موسیقیایی در دقایقی پس از پایان نمایش برای درک بهتر این آواها و علی رغم لذت و در عین حال غم فراوانی که از شنیدن نوای روح انگیزشان در بر دل و جانم نشست تا حدی که گاه حلقه اشک راه بر دیده میبست،بهتر میشد اگر تدبیری برای ترجمه همزمان این سرودها اندیشیده میشد.

در مجموع از دیدن نمایش لذت بردم و از تمامی عوامل اجرایی که با عشق فراوان پای بر صحنه گذاشته بودند سپاسگزارم ، این عشق را میشد از همان ابتدا و ار فرخوان زیبا و متواضعانه کارگردان گرانقدر برای شنیدن بیانیه قابل تامل و بجای نگاشته شده، تا موسیقی و آواها و اجراهای دلنشین بازیگران، عرقی که بر پیشانیشان می نشست و دیدن چهره دگرگون شده بازیگر نقش مده آ به هنگام تشویق تماشاچیان و حلقه اشک درون چشمانش حس کرد...
درود بر عشق و همت والایتان