در نشست خبری نمایش «دیده بانان» چه گذشت؟

دکتر محمدرضا خاکی معتقد است تئا‌تر فرهنگ است و فرهنگ امریست که نیازمند کارهای زیربنایی است نه ایجاد جذابیت‌های کاذب.
به گزارش سایت ایران تئاتر، نشست رسانه‌ای نمایش «دیده‌بانان» به کارگردانی دکتر محمدرضا خاکی با حضور این کارگردان و جمعی از بازیگران نمایش در سالن مشاهیر مجموعه تئا‌تر شهر برگزار شد.
در این نشست، دکتر محمدرضا خاکی با ارائه توضیحاتی در مورد این نمایشنامه گفت: «این اثر نوشته نویسنده معاصر فرانسوی پیر روبر لوکلرک است. این متن مهم‌ترین نمایشنامه صحنه‌ای اوست چراکه این نویسنده بیشتر شهرتش را مرهون نمایشنامه‌های رادیویی‌ است. من ترجمه این متن را برعهده داشتم که به زودی از سوی انتشارات مروارید منتشر می‌شود.»
او با بیان اینکه جنگ موضوع محوری این اثر است ادامه داد: «این نمایشنامه، متن پیچیده‌ای ندارد و بسیار وابسته به بازیگر است. در این نمایش جنگ که یکی از واقعیت‌های غم انگیز زندگی بشر امروزی است به تصویر کشیده می‌شود. البته بدون آنکه در مورد مسئله‌ای قضاوت کند. اصولا کار هنرمند نیز قضاوت کردن ... دیدن ادامه ›› نیست کار او نشان دادن واقعیت‌ها است. در این میان مسئله اصلی صلح است. صلحی که هر فردی باید در جهت آن حرکت کند.»
دکتر خاکی در پاسخ به سئوال خبرنگار ایران تئا‌تر در مورد اینکه چرا با توجه به محتوا و ساختار اثر از شیوه‌های اجرایی فانتزی بهره‌نبرده است توضیح داد: «در اجرای هر اثری می‌توان به ایده‌های متفاوت اجرایی فکر کرد. فانتزی شیوه‌ای بود که می‌توانستیم از آن در این نمایش بهره‌بریم، ‌ حتی ما به نوعی اجرای عروسکی نیز فکر کردیم. اما ممکن بود رفتن به سوی این فضا ما را از آنچه قصد بیان آن داشتیم دور کند، پس ترجیح دادیم که واقعیات را‌‌ همان گونه که در تصور هر فردی از این پدیده وجود دارد به تصویر بکشیم.»
این استاد دانشگاه افزود: «تئا‌تر یک رویاست. رویایی که بازیگر و کارگردان به صورت مداوم با آن سروکار دارد و در ذهنشان به آن و شیوه‌های متفاوت‌اش می‌اندیشد. اما وقتی این افراد به واقعیت‌ها می‌نگرند می‌بینند باید روی ایده‌هایشان خط بکشند. من با این واقعیت روبه‌رو بودم و باید میان خواسته‌هایم و واقعیت‌ها تناسبی را ایجاد می‌کردم.»
او با تاکید براینکه نمایش «دیده بانان» در شرایط سختی اتفاق افتاد تشریح کرد: «در زمانیکه روی این نمایش کار می‌کردم دو نفر از بستگانم را از دست دادم. از سوی دیگر دوستانی با ما همراه شدند و بعد به یکباره و بدون هیچ دلیلی ما را ترک کردند. تئا‌تر نیازمد یک هارمونی و کار گروهی است. وقتی فردی گروه را ترک می‌کند سایر اعضاء در محدودیت قرار می‌گیرند. امروزه دیگر تئا‌تر به راحتی اتفاق نمی‌افتد. ما همه در یک قایقیم و این نمایش محصول تلاش جمعی تک تک اعضاء گروه در یک موقعیت دشوار است.»
این کارگردان تئا‌تر با اشاره به اجرای نمایش در تالار چهارسو همزمان با بازسازی‌های تئار شهر بیان کرد: «ریاست و کارکنان مجموعه تئا‌تر شهر ما را در اجرای این نمایش همراهی کردند. با توجه به ساخت و سازهایی که در این مکان وجود دارد تلاش کردیم تا شرایط مناسبی را برای اجرا ایجاد کنیم. خانه ما تئا‌تر است. خانه باید تمیز باشد. ما سعی کردیم این کار را انجام دهیم. همه چیز در این کار با حداقل‌ها صورت گرفته است.»
دکتر خاکی همچنین در مورد بودجه تئا‌تر گفت: «ما نیازمند حمایت هستیم. بودجه تئا‌تر بسیار کم است. این رقم دردناک است. امیدوارم نهادهایی که در کشور وجود دارند و از بودجه و هزینه مناسبی برخوردارند همراه تئا‌تر باشند. شهرداری تهران مبلغی نزدیک به ۱۹۰۰ میلیارد تومان بودجه در بحث فرهنگی در اختیار دارد. این سازمان می‌تواند به کمک تئا‌تر بیاید.»
او در مورد بخش خصوصی بیان کرد: «بخش خصوصی حرکت درستی ندارد. در این زمینه باید از اروپا یاد بگیریم. نمی‌تواینیم در سالن دولتی تبلیغ تئا‌تر خصوصی داشته باشیم. در ابتدا باید سالن تئا‌تر خصوصی بسازیم.»
کارگردان نمایش «دیده بانان» در پاسخ به حضور دانش آموختگان تئا‌تر در کار‌هایش به جای بازیگران چهره اظهار کرد: «این روند از چند سال پیش آغاز شد. من هیچ‌گاه تئا‌تر را فدای اتفاقات تماشاگرپسند نمی‌کنم. این روند از ایرانشهر آغاز شد. این مجموعه مسیر دیگری را در برابر تئا‌تر قرار داد. تئا‌تر فرهنگ است. زمانی که شما دانه‌ای را در زمین می‌کارید سال‌ها از آن مراقبت و رسیدگی می‌کنید تا به ثمر برسد. فرهنگ هم اینگونه است و نیاز به کار زیربنایی دارد. در این زمینه بعضی از دوستان جذابیت‌های کاذب ایجاد می‌کنند. تماشاگران نباید برای دیدن یک چهره به دیدن یک اثر بروند.»
او در ادامه سخنانش عنوان کرد: «من مخالف حضور هیچ‌کس نیستم. هنر انحصاری نیست. نزدیک به بیست سال است که تدریس می‌کنم و با توجه به تجربیاتم این را به جرات می‌گویم که فرهنگ با چهره ساخته نمی‌شود. کارکردن با تعدادی از این چهره‌ها در یکی از کار‌هایم جزء دردناک‌ترین دوران کاری من بود. زیرا در کاری که نوشته کری‌یر بود، هنرپیشه ستاره متن را هرگونه‌ای‌که می‌خواست اجرا می‌کرد و معیارش تنها خنداندن تماشاگر بود. تئا‌تر سرگرمی جای خودش را دارد.»
دکتر خاکی در پایان سخنان‌اش این اتفاق را به کمدی‌ترین شکل تئا‌تر ایران تشبیه کرد و گفت: «من بیسوادی را تحمل نمی‌کنم. این آرزو به دلم ماند که یک کار درست و کامل از شکسپیر ببینم. تئا‌تر فرصت خاص فرهنگی است.»
وی درباره تئاتر خصوصی گفت: «امروز خیلی‌ها داعیه دار تئاتر خصوصی هستند اما راه آن را بلد نیستند. نمی‌شود در سالن دولتی نشست و داعیه تئاتر خصوصی سر داد.»

علیرضا ناصحی: از تئا‌تر دانشگاهی و علمی دور شده‌ایم
همچنین در ادامه این نشست علیرضا ناصحی یکی از بازیگران این نمایش بیان کرد: «بازیگری در کارهای فرنگی با شرقی تفاوت دارد. من با چند کارگردان دانشگاهی چون استاد حمید سمندریان، هما روستا، دکتر خاکی و... کار کردم که همه آن‌ها برایم تجربیات موفقیت آمیزی محسوب می‌شود. بازی در نمایشی که اکنون در آن حضور دارم نیاز به تمرین و ممارست دارد. دیسیپلین‌های خاصی در آن وجود دارد که باید برطبق آن عمل کرد. این کار در یک چهارچوب مشخص پیش می‌رود.»
او تاکید کرد: «ما از تئا‌تر دانشگاهی و علمی دور شده‌ایم. به نظرم تماشاگران و دانشجویان ما باید این نوع کار‌ها را بیشتر ببینند زیرا بدون شک برایش درس است. تکنیک بازیگری در این نمایش مانند یک سنگ در رودخانه است که به مرور زمان و با حرکت صیقل پیدا می‌کند و شکل می‌یابد.»

وحید نفر: «دیده بانان» کمدی تراژدی است
وحید نفر دیگر هنرمند حاضر در این نشست نیز با بیان یکی از دیالوگ های‌اش در نمایش گفت: «ما در این اثر از زاویه دید قهرمانان نمایش جنگ و زشتی‌های آن را می‌بینیم و به سخره می‌گیریم. ما با متنی روبه رو بودیم که کلی گویی‌های بسیاری در توضیحات نمایش داشت و کارکترهای آن از یک نقطه به نقطه دیگر می‌رسیدند. حرکات فیزیکال در آن کم بود. با اتودهای بسیار و تمرینات فشرده توانستیم به بازی که مد نظرمان بود دست یابیم. تلاش کردیم نمایشنامه را به درستی به تصویر بکشیم. ما با یک کمدی تراژی روبه رو هستیم.»
در پایان این نشست سارا افشار بازیگر نقش ملکه در نمایش «دیده‌بانان» در سخنانی کوتاه بیان کرد: «این متن موضوعی جدی را با تم سیاسی و رگه‌هایی از طنز به تصویر می‌کشد. این برای نخستین بار است که تجربه همکاری با این گروه را دارم و از این بابت بسیار خوشحالم.»
نمایش «دیده بانان» نوشته پیر روبر لوکلرک و ترجمه و کارگردانی دکتر محمدرضا خاکی با نقش‌آفرینی وحید نفر، علیرضا ناصحی، بهنام شرفی، محمد روشنی، بیژن محرمی، سارا افشار و علیرضا مدنی از ۱۲ آذر تا نهم دی ماه ساعت ۱۹ در تالار چهارسو مجموعه تئا‌تر شهر به صحنه می‌رود.
سایر عوامل این نمایش عبارتند از: مازیار ملکی (دستیار کارگردان و برنامه‌ریز)، میلاد آذرم (منشی صحنه)، امیرحسین دوانی (طراح صحنه)، نسرین خرم (طراح لباس)، آنکیدو دارش (موسیقی)، مسعود جورسرا، مازیار ملکی (طراحی و ترکیب صدا)، مائده محسنی (دستیار لباس)، محمد محمدپور (دستیار لباس) و امیر موسی‌کاظمی (روابط عمومی).