گفت وگوی جی پلاس با خالق یک تئاتر متفاوت/ زندگی آدم ها در یک “توقف کوتاه”

قشرهایی از جوانان وجود دارند که همیشه به دنبال ایده های جدید و خلاقیت در کارهایش هستند اما آیا از این خلاقیت ها حمایت می شود؟!

به گزارش خبرنگار فرهنگی هنری جی پلاس، “توقف کوتاه” نوشته “سم شپارد” به کارگردانی “پوریا عبدی” روی صحنه رفت. این نمایش، برش هایی از آغاز و پایان زندگی آدم ها در چند دقیقه است که با طراحی خاص در شیوه اجرا به یک ایده پژوهشی تبدیل شد. عبدی در نمایش ” قتل عام” به نویسندگی و کارگردانی ” وحید نعمتی” و تهیه کنندگی ” محمد فراهانی” بازی می کند. این نمایش هر شب راس ساعت ۲۰٫۴۵ در تماشاخانه ” دا” تا پایان دی ماه به روی صحنه می رود. گپ و گفتی با این کارگردان و بازیگر ... دیدن ادامه ›› داشته ایم:

** ایده اجراهای ” توقف کوتاه ” که یک ایده پژوهشی هم بود چطور به ذهن شما خطور کرد؟

” توقف کوتاه ” نمایش خاصی بود که از سال دوم دانشگاه با آن مواجه شدم و نیازمند یک شیوه اجرایی خاص هم بود. متاسفانه در آن زمان میسر نشد بتوانیم در این زمینه کاری انجام دهیم تا اینکه بیشتر با پست مدرنیسم آشنا شدم و مطالعاتی هم در این زمینه داشتم.

به همین دلیل این تفکر که می شود این نمایش را به اجرا درآورد، همیشه ذهن من را قلقلک می داد تا اینکه یک سری طرح به ذهنم خطور کرد. طرح اولیه به این صورت نبود و با پژوهش و تمرین های هفت، هشت ماهه به شکل نهایی فعلی رسیدیم.

این هفت هشت ماه که به صورت کارگاهی برگزار شد، روی شیوه اجرای نمایش، تمرین و تغییر انجام گرفت تا به شکل نهایی مطلوب رسیدیم.

** از روز اول تغییر نقش ها برای بازیگرها را داشتید؟

در کارگاه های تئاتر به این صورت است که همه باید به همه نقش ها مسلط باشند و در درجه اول، کلید این شیوه اجرا در اینجا خورد. اما بعداً به این موضوع فکر کردم که اگر همه بتوانند همه نقش ها را خوب بازی کنند، چه اتفاقی می افتد؟

این مساله را به عدم قطعیت در پست مدرنیسم بسط دادم و با توجه به این موضوع می خواستم به نتیجه برسم که چقدر خوب می شود اگر هر شب یک اجرای متفاوت از شب قبل داشته باشیم چرا که هر شب مخاطبان ثابتی برای تماشای نمایش نمی آیند و در هر اجرا بازیگران می توانستند دو یا سه نقش را اجرا کنند.

** با توجه به این موضوع که هر شب مخاطبان متفاوتی برای دیدن نمایش می آمدند و از ماجرای چرخشی بودن بازیگران خبر نداشتند، پس چطور از چنین ایده ای استقبال شد؟

پیش از اجرا این مساله به ذهنم آمد و به همین خاطر در همان تک اجرایی که مخاطب می آمد و بلیت تهیه می کرد بازیگرها این تغییر شخصیت ها را داشتند و در یک اجرا ممکن بود هشت بازیگر و در اجرایی دیگر دو بازیگر داشته باشیم اما در همان اجرایی که مخاطب می بیند تمام بازیگرها چند نقش را اجرا می کردند و این عدم قطعیت وجود داشت اما درام ثابت بود یعنی یک درام ثابت داشتیم که بازیگرهایش عوض می شدند.

** آیا از این شیوه اجرا در کارهای بعدی هم استفاده خواهید کرد؟

ممکن است این اتفاق بیفتد. متاسفانه اگر درگیر یک سبک و شیوه اجرایی خاص شوم، خودم را از لذت چشیدن سبک ها و شیوه های جدید و حتی ابداع سبک ها و شیوه های جدید مثل همین سبکی که در ” توقف کوتاه ” ابداعش کردیم، محروم نمی کنم.

تفکر غالب ذهن من ابداع شیوه های جدید است. در یکی از نمایش های قبلی به اسم ” برزیلی ها ” نیز رگه هایی از پست مدرن داشتیم و بعد نمایشی به نام ” انسانم آرزوست” را کار کردم که کاملاً رئال بود.

در ” توقف کوتاه”، ذهنیتم از ” برزیلی ها” را با بسط و گسترش و همچنین مطالعات و تمرین های بیشتر به ایده ای این چنینی تبدیل کردم و با بررسی هایی که در این زمینه داشتم، متوجه شدم این شیوه تا به حال در هیچ جای دنیا اتفاق نیفتاده است.

** استقبال از این شیوه چطور بود؟

چند نفر از بازیگران و کارگردان های چهره برای دیدن ” توقف کوتاه” آمدند و فکر می کنم از کار هم راضی بودند. ما در پست مدرن می خواهیم مخاطب را راضی نگه داریم و خوشبختانه در این اجرا نظر منفی دریافت نکردم. هر شب در بین تماشاچیان علاوه بر بروشور یک کاغذ نظرسنجی هم می دادیم و من تمام نظرسنجی ها را به صورت مکتوب دارم و با خواندن آنها متوجه شدم مخاطبان نظر منفی نداشتند.

نقدهایی جزیی به این کار وارد شده بود؛ از جمله اینکه در یک شب، یک بازیگر صحنه را به خوبی اجرا نکرده بود یا نور در سالن به خوبی اجرا نشده بود ولی نظریات کلی نسبت به متن و شیوه اجرا مثبت بود.

دست کم از این لحاظ که پست مدرنیسم مخاطبش را راضی می کند، این شیوه اجرا برای من خوب بود و خوشحالم که به این وجه رسیدم.

** در ” توقف کوتاه “ از بازیگران تازه کار استفاده کردید. آیا از پس اجراها به خوبی برآمدند؟

بازیگران اکثرا از شاگردانم بودند. این شیوه اجرا علاوه بر اینکه برای گروه اجرایی یعنی گروه کارگردانی، صحنه و لباس و غیره، پروسه سختی بود بیش از همه برای بازیگران سخت بود چرا که بر مبنای بازیگر و خلاقیت و توانایی او پایه گذاری شد؛ بازیگری که در یک اجرا می تواند سه یا حتی چهار نقش را اجرا کند.

این کار در بین بازیگران حرفه ای هم ممکن است به سختی اتفاق بیفتد، چرا که شاید یک رگه ای از نقش اول، در نقش دوم و سوم وارد شود و من در زمان تمرین ها تلاش کردم این اتفاق نیافتد و نقش ها از هم تمایز داشته باشند.

درست است که یک بازیگر دو یا سه نقش را اجرا می کند اما قرار نیست این نقش ها نزدیک به هم باشند. تمایز نقش ها از هم توسط یک بازیگر، مهم ترین اتفاق این شیوه اجرایی بود و البته به دلیل مهم بودن این بخش از ماجرا، حتی دو نقش نزدیک به هم را هم به یک بازیگر ندادیم و بازیگرها نقش های متفاوتی را در هر شب اجرا می کردند.

** به عنوان جوانی که خلاقیت را به خوبی و با هدفی علمی و پژوهشی وارد کار و اثر هنری خودش کرده، فکر می کنید جوان ها چطور باید خلاقیت را وارد اثرها و کارهایشان کنند؟

به اعتقاد من قشر جوان همیشه به دنبال موضوعات جدید است. من در دوران دانشجویی کتابی به نام ” کارگردان ها از تئاتر می گویند” را خواندم که گفته های تمام کارگردان های جهان را شامل می شد به جز کارگردان های ایرانی.

با اینکه در عرصه تئاتر کارگردانان بزرگی مثل بهرام بیضایی و یا خیلی های دیگر را داشتیم و داریم اما هیچ نامی از ایران و کارگردان های ایرانی در آن کتاب برده نشده بود و این موضوع کوچک ممکن است باعث کمرنگ شدن انگیزه یک جوان شود.

من فکر می کنم در ذهن خیلی از جوان های ما این موضوع وجود دارد که به دنبال مطالب جدید بروند، اما هیچ حمایتی نمی شوند.

اگر من ” توقف کوتاه” را در یک فضای دیگری مثلا در یکی از کشورهای همسایه انجام می دادم، وزارت علوم آن کشور من را حمایت می کرد، به این دلیل اینکه یک کار علمی انجام می دادم اما در اینجا هیچ حمایتی نبود.

من در سالن های بهتری نمایش را برای بازبینی اجرا کردم اما گفتند کار تو، یک کار خاص است و هیچ حمایتی نمی کنیم که هیچ، سالن هم نمی دهیم چون این اثر نمی تواند مخاطبی جذب کند.

** حمایت از کار شما به چه صورت انجام شد؟

در این کار تهیه کننده خصوصی داشتیم که پیشینه تئاتری هم داشت و با وجود اینکه در حال حاضربه تجارت مشغول است، از اجرای ما که یک اجرای پژوهشی بود حمایت کرد و توانستیم نمایش را روی صحنه ببریم.

** متن و درام ” توقف کوتاه” به شیوه اجراها کمکی کرد؟

وقتی نمایشنامه ” توقف کوتاه ” را می خوانید متوجه می شوید هیچ یک از شخصیت ها هیچ اسمی ندارند و هیچ لوکیشنی در متن نیست؛ یعنی شما می توانید متن را در کافه، مکانیکی و هر جایی که دوست دارید اجرا کنید که البته طراحی من در کافه بود ولی می شد هر جای دیگری باشد.

شخصیت ها نه تنها اسمی نداشتند بلکه جنسیت مشخصی هم نداشتند؛ حتی پایان بندی هم مشخص نبود و هیچ مشکلی هم در متن به وجود نمی آمد. نویسنده فضا را برای ما باز گذاشته بود تا بتوانیم این طراح را اجرا کنیم و ما هم در بخش کارگردانی از آن استفاده کرده و هیچ چیز قطعی در آن وارد نکردیم.

خوشبختانه در نتیجه گیری ها از تماشاچیان، برداشت های متفاوتی میان آنها دیدم و تقریبا هیچ برداشت شبیه به هم را در نظر سنجی نداشتیم و این برای من خیلی جالب بود که از یک نمایش دریافت ها و برداشت های متفاوتی حتی در یک شب داشتیم.

** نمایش ” قتل عام” که این شب ها در تماشاخانه ” دا” بر روی صحنه می رود، دارای چه شیوه اجرایی است؟

قتل عام یک نمایش در ژانر وحشت است که کارگردان به فراخور آن از مالتی مدیا و شیوه اجرایی خاص و خلاقانه ای بهره جسته است. فیلم و موسیقی و نور تاثیر بسیاری در فضاسازی نمایش دارد و البته در هدایت بازیگران نیز تاکید بر هماهنگی دقیق بازیگران و نور و موسیقی شده است.

انتخاب سالن اجرا نیز بسیار با برنامه صورت گرفته تا فضای حاکم بر نمایش دقیق تر به تماشاچی منتقل شود. از این رو طراحی صحنه صرفا به انتخاب آکسسوار معطوف شده چراکه سالن به خودی خود دکور مورد نیاز اجرا را در مهندسی اش دارد.

گروه اجرایی نیز متشکل از عوامل تئاتری هستند که یا سابقه حضور در چندین نمایش را دارند و یا دانشجوی این رشته هستند که از این جهت با توجه به نظرهای متحد موجود، بهتر و روان تر به نتیجه می رسد.

همچنین داستان نمایش از این قرار است که یک شب نوکر خانه‌ای با دسیسه اطرافیان وسوسه می‌شود ارباب و همسرش را به قتل برساند ولی اتفاقات عجیبی در ادامه رخ می دهد.

** از نقش خودتان در ” قتل عام” بگویید؟

نقش من در این نمایش مباشر ارباب است که در وسوسه کردن نوکر خانه دست دارد اما دنیا به او نیز وفادار نمی ماند . این نقش را به صورت شخصیت اجرا نموده ام و تلاشم بر این بوده تا از تیپ سازی های مرسوم در این گونه کارها فاصله بگیرم .

** چه ویژگی در جذب مخاطب این نمایش موثر است؟

معتقدم بخاطر فضای اسرار آمیز و دهشتناک و همچنین تفاوت در شیوه اجرای این نمایش، مخاطب از دیدن آن لذت ببرد و آدرنالین خونش بالا رود . از این جهت دیدن چنین نمایش هایی که شاید هرچند سال یک بار روی صحنه رود، خالی از لطف نیست.
منبع:
http://jplus.jamaran.ir/culture/?p=29019