شش سال از خاموشی نت‌های «بابک بیات» سپری شد

شش سال از خاموشی «بابک بیات» مردی که بیش از ۱۸ سال به تعبیر خودش، سینه‌خیز در عرصهٔ موسیقی پیش ‌رفت، موسیقی فیلم ساخت و با عشق و علاقه کار کرد، گذشت و چه بی‌موقع از میان ما رفت.

در سال ۸۵ که پاییز بسیاری از بزرگان فرهنگ و هنر این مرزبوم بود، او نیز رفت؛‌‌ همان سازندهٔ موسیقی متن فیلم‌های «عروسی خوبان»، «شاید وقتی دیگر» و «مسافران» و ده‌ها فیلمی که در سینمای ایران ماندگار شدند.

بابک بیات در سال ۱۳۲۵ در تهران به دنیا آمد.

وی به زندگی گذشته خود می‌بالید و از بیان آن ترسی نداشت، از محله‌های جنوب شهر تهران و از ... دیدن ادامه ›› آشنایی با ایرج جنتی عطایی در همین محله‌ها. سرآسیاب دولاب، خیابان شهباز، شکوفه، کرمان، و آن همه خاطره از خانه محقری که حتی کوچک‌ترین صدایی به گوش همسایه‌ها می‌رسید و آغاز آهنگسازیش از همین خانه محقر ۴۸ متری بود. و خاطرات شیرین زندگی گذشته‌اش با پدر و مادر و دو برادرش که سراسر تعریف از عاطفه و مهربانی و فداکاری والدینش برای او بود. زمزمه کردن هنگام رفتن به دبیرستان با کفش سوراخ و ساختن ملودی تازه، در حالی که سرمای طاقت فرسا از سوراخ کفش تمام وجودش را فرا گرفته بود. میدان ژاله، چهارراه آبسردار و راه مدرسه و پدرش که دوست داشت او یک ورزشکار شده و به دانشگاه افسری برود و زندگی نظامی را شروع کند. اما او با این تفکر پدر جنگید و موسیقی را دنبال کرد و به همین دلیل بدون حمایت پدر راه خود را ادامه داد.

از سن ۱۹ سالگی در اپرای تهران و زیر نظر خانم اولین باغچه‌بان، آقای ثمین باغچه‌بان و نصرت الله زابلی با موسیقی کلاسیک و جهانی آشنا شد. در حدود پنج سال همکاری خود را با این اپرا ادامه داد. بعد از آن با محمد اوشال آهنگساز و رهبر ارکستر جاز فولکوریک دوستی عمیقی پیدا کرد که این دوستی به ادامه هارمونی و آکومپانیمان و فراگیری دیگر اشتیاقات موسیقایی بیات منجر شد.

ایرج جنتی عطایی شاعر و ترانه سرا و نمایشنامه نویس که از دوران کودکی تا قبل از انقلاب با بابک بیات همگام با هم موسیقی ترانه را ادامه دادند، در زندگی بیات و خانواده‌اش بسیار موثر بود، که این دوستی به ساخت ترانه‌های بسیاری از جمله غریبه، جنگل، بن بست، خونه، فریاد زیر آب، علی کنکوری، تپش، خاتون، سایه، خورجین (بانوی شرقی)، فصل بد خاکستری (روح بزرگوار)، سقف، هیچ کسی مثل تو نبود، طلایه دار (ای بزرگ موندنی) و بسیاری ترانه‌های دیگر منجر شد.

بابک بیات موسیقی فیلم را با فیلم غریبه که با همراهی واروژان ساخته شد، شروع کرد. بعد از فیلم غریبه، بیات موسیقی فیلم‌های خوشید در مرداب، شب آفتابی (با ترانه عروسک قصه من)، برهنه تا ظهر با سرعت، فریاد زیر آب، سریال چنگک و بسیاری موسیقی فیلم‌های دیگر را ساخت.

بعد از انقلاب وی فعالیت موسیقی را در شرکت ابتکار، همراه با دوستش ابراهیم زال‌زاده و با کاست قاصدک، زندگی نامه صمد بهرنگی و بصورت ترانه‌های کودکانه خانم سیمین غدیری آغاز نمود. پس از آن کاست خروس زری پیرهن پری را به همراه احمد شاملو و کاست‌های سکوت سرشار از ناگفته هاست و چیدن سپیده دم را با صدای احمد شاملو موسیقی ساخت.

بابک بیات موسیقی فیلم را در بعد از انقلاب با فیلم مرگ یزد گرد ساخته بهرام بیضایی ادامه داد و در سال ۱۳۶۲ موسیقی فیلم‌های نقطه ضعف و ریشه در خون را ساخت و در سال‌های بعد برای فیلم‌های شاید وقتی دیگر و مسافران ساخته‌های بهرام بیضایی، سریال سلطان و شبان، کشتی آنجلیکا، عروس، پرده آخر، طلسم، مرسدس، جهان پهلوان تختی، دستهای آلوده، اتوبوس، قرمز، دو زن، شیدا و در حدود ۹۰ فیلم سینمایی موسیقی نوشت و آخرین سریالی که وی برای آن موسیقی ساخته است سریال ولایت عشق با صدای محمد اصفهانی است.

بیات در سال ۱۳۶۹ پس از چند بار کاندیدا شدن برای موسیقی فیلم بالاخره وقتی که از پنج کاندیدای موسیقی فیلم سه بار نام او را اعلام کردند جایزه سیمرغ بلورین فجر را برای فیلم عروس دریافت کرد. همچنین در سال ۱۳۷۵ وقتی که از بین چهار کاندیدا دو بار نامش اعلام شد، مجددا سیمرغ بلورین را دریافت نمود. در خانه سینما برای فیلم ساحره جایزه اول موسیقی فیلم را دریافت کرد. در جشن گزارش فیلم جایزه بهترین آهنگسازی را برای صد سالگی سینما از آن خود کرد. در سال ۱۳۸۱ در مراسمی که در شیراز برگزار شد از بابک بیات و چهار هنرمند بزرگ دیگر ایران تقدیر به عمل آمد و همچنین در همین سال و در مراسمی دیگر از بابک بیات به خاطر یک عمر تلاش در زمینه ترانه ایران تقدیر شد که در این مراسم پیامهایی از ایرج جنتی عطایی، بهرام بیضایی و… قرائت گردید.

از دیگر فعالیت‌هایی این آهنگساز در این سال‌ها ساخت قطعه کرال و ارکسترال سرزمین خورشید بود، که در سال ۱۳۷۶ توسط ارکس‌تر سمفونیک تهران و به رهبری استاد فریدون ناصری اجرا شد. بابک بیات در کنار ساخت موسیقی، حدود هشت سال در دانشگاه‌های تهران مشغول به کار بود و موسیقی فیلم تدریس می‌کرد.

خودش می‌گفت: «بیش از ۱۸ سال سینه‌خیز در این حرفه حرکت کردم، موسیقی فیلم ساختم و با عشق و علاقه کارم را ادامه دادم و اگر صورت هزینه‌های و دستمزد من را در این مدت نگاه کنید، از اینکه یک آهنگ‌ساز با این همه زحمت چنین زندگی می‌کند و درآمد کمی در حد یک کارمند داشته است، خنده‌تان می‌گیرد …»

بیات همواره از حضور جوان‌ها در حرفهٔ ساخت موسیقی فیلم راضی بود؛ اما خود اذعان می‌داشت، متاسفانه بسیاری از این‌ها از آن حس موسیقایی و تخصص در موسیقی فیلم برخوردار نیستند و فقط آن را یدک می‌کشند و چون کار دیگری بلد نیستند موسیقی فیلم بسازند.

ناگفته نماند، این هنرمند بزرگ موسیقی ایران به آموزش خوانندگان زیادی از جمله محمد اصفهانی، حامی، مانی رهنما و نیما مسیحا پرداخته است که این خواننده ها امروز از هنرمندان برجسته موسیقی پاپ ایران هستند.

بیات آهنگساز بیش از صد فیلم سینمای ایران، ساعت ۸ صبح ـ یک‌شنبه پنجم آذرـ سال ۸۵ از دنیا رفت.