تار ایرانی به نام کشور آذربایجان ثبت شد
شیوه ساخت و نوازندگی تار در هفتمین اجلاس یونسکو به نام آذربایجان به ثبت رسید؛ درصورتیکه تار، یکی از مهمترین و کهنترین سازهای ایرانی است و گویا ایران، مشارکتی در پرونده ثبت جهانی تار نداشته است.
گروه موسیقی هنرآنلاین؛ طبق کنوانسیون سال ۲۰۰۳ که با هدف حفاظت از میراث فرهنگی و معنوی شکل گرفت، میراث فرهنگی معنوی یا میراث زنده، انگیزه اصلی تنوع فرهنگی ما و حفظ آن و ضمانتی برای تداوم نوآوری است. این کنوانسیون تاکید دارد که میراث فرهنگی معنوی بین دیگر میراثها، در حوزههایی چون سنتها و نمایشهای شفاهی، هنرهای اجرایی مانند موسیقی و تئاتر سنتی، آداب و رسوم ویژه، آیینها و جشنها، دانش و تجربیات مرتبط با طبیعت و جهان و صنعتگری سنتی، ظهور پیدا میکند.
سال گذشته و در ششمین اجلاس یونسکو که در بالی اندونزی برگزار شد، پرونده موسیقی اقوام ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. موسیقی اقوام ایرانی یکی
... دیدن ادامه ››
از گونههای موسیقی است که قابلیتها و ظرفیتهایش به درستی شناخته نشده؛ نوعی گوناگونی و تازگی در این نوع موسیقی وجود دارد که برای مخاطبان با هر زبان و فرهنگ و قومیتی، جالب و شنیدنی است، اما موسیقی بومی، نوای بینوایی است ولی این روزها از کمتر کوی و برزنی به گوش میرسد. بیشتر فعالان این زمینه یا رهسپار دنیایی دیگر شدهاند یا به گوشهای رفته، در انزوا به سر میبرند. مگر چند نفر شیرمحمد اسپندار و حسین سمندری و طواق سعادتی را میشناسند؟ از اینرو سازمان میراث فرهنگی برآن شد تا موسیقی اقوام ایرانی را به ثبت برساند آن هم در قالب یک پرونده کلی؛ در حقیقت موسیقی همه اقوام ایرانی را در کپسولی گنجاندند و راهی یونسکو کردند بیآنکه به دفاع از آن بپردازند.
بسیاری از کارشناسان موسیقی نواحی چون فواد توحیدی و محسن شریفیان و غلام سبزعلی حتی خود بهروز وجدانی، گردآورنده پرونده موسیقی اقوام ایرانی با این کلینگری مخالف بودند و آن را بیاهمیت جلوه دادن این گونه از موسیقی میدانستند.
حالا در هفتمین اجلاس یونسکو که هفتم دسامبر برابر با 17 آذرماه به کار خود پایان داد، شیوه ساخت و نوازندگی ساز تار به نام آذربایجان به ثبت رسیده است؛ به گزارش یونسکو روشهای سنتی در ساخت تار و نحوه نوازندگی و اجرای آن که از سوی کشور آذربایجان به این سازمان فرهنگی معرفی شده بود، درنشست اخیر کمیسیون میراث معنوی یونسکو به ثبت رسیده و این در حالی است که تار یکی از مهمترین و کهنترین سازهای ایرانی است که بیشتر به نام کشور ایران شناخته میشود.
کشور آذربایجان، پیش از این موسیقی عاشیق ها را به نام خود به ثبت رسانده بود و اکنون تار را هم به نام خود در فهرست میراث معنوی یونسکو به ثبت رسانده و به نظر می رسد کشور ایران، هیچ مشارکتی در پرونده ثبت جهانی تار نداشته است. براساس همین گزارش، تار نوعی ابزار موسیقی زهی ساخته شده از چوب درخت توت و تو خالی با تارهای بلند است که در سراسر روستاها و شهرهای آذربایجان ساخته میشود.
در گزارش یونسکو آمده که این ساز دارای ویژگی سازهای سنتی است و در مراسم مختلف از عروسی و جشن و عیدهای گوناگون و مهمانیهای سنتی گرفته تا کنسرتها و همایشهای امروزین نواخته میشود. این ساز که بدنهای توخالی و ازجنس چوب دارد، به شکل هشت انگلیسی است و به صورت افقی در دستان نوازنده قرار میگیرد. این ساز دارای هفت تار فلزی است که با زخمه نواخته میشود.
بنابر آنچه در گزارش رسمی یونسکو آمده، ساخت ساز تار طی سالها وقرنها توسط صنعتگران سنتی که مهارتهای خود را نسل به نسل به شاگردان خود منتقل کردهاند، حفظ شده و نحوه اجرا و مهارتهای هنری در نوازندگی این سازنیز به صورت شفاهی توسط استادان هنر به نسل جوانتر درمردم این کشور منتقل شده است.
تار از سازهای زهی است که با زخمه نواخته میشود و در ایران و برخی مناطق دیگر خاورمیانه چون آذربایجان و ارمنستان و گرجستان برای نواختن موسیقی کلاسیک از آن استفاده میشود؛ حالا چرا این ساز، تنها به نام آذربایجان به ثبت میرسد، پرسشی است که باید به آن پرداخته شود؟ نمیتوان تلاش گستردهای براغی ثبت این ساز در فهرست جهانی به خرج داده و تار آذربایجانی، اندکی متفاوت با تار ایرانی است، اما تار، یک ساز ایرانی است و ریشه در تاریخ و فرهنگ و سرزمین ایران دارد.