«عشق»؛ جادوی تئاتر است

پرداخت نویسندگان و کارگردانان جوان تئاتر در کشور به متون فاخر و ارزشمند تاریخ سینمای جهان می‌تواند باب جدیدی برای ورود به جهان متفکر و ارتباط هنر این مرزوبوم، باریشه‌های ناگسستنی متون فاخر ادبیات دراماتیک نمایشی در جهان باشد. «دوازده مرد خشمگین» اثر جاودانه رجینالد رز که ساخته سیدنی لومت؛ کارگردان شهیر آمریکایی از آن، در سال ۱۹۵۷ توانست این فیلم را به‌عنوان هشتمین فیلم برتر در جدول ۱۵۰ فیلم سینمایی برتر جهان برمبنای نظرسنجی IMDB جای دهد، ازاین‌دست آثار است. «دوازده خشمگین» نگاه نو بهرام برخورداری به این متن فاخر است که این روزها به همت یک گروه تئاتر دانشجویی در تماشاخانه استاد جمشید مشایخی تهران به روی صحنه رفته است.

بهرام برخورداری:
هنرمند باید تجربه‌های مختلف زیستی داشته باشد.
بهرام برخورداری؛ طراح و کارگردان نمایش «دوازده خشمگین» که براساس متنی از رجینالد رز آن را در تماشاخانه استاد جمشید مشایخی تهران به روی صحنه برده است، پیرامون این اثر، با اشاره به اینکه مخاطب در نگارش اصلی، این اثر را بانام «دوازده مرد خشمگین» می‌شناسد و در آن از شخصیت‌های زن استفاده‌نشده است، گفت: «ما، در این اثر براساس پتانسیل موجود در گروه و شرایط موجود، از بازیگران خانم استفاده کردم و این در حالی است که متن رجینالد رز متنی شکل‌گرفته بر پایه شخصیت‌های مردانه و بازیگران مرد است». وی در ادامه، متن «دوازده مرد خشمگین» را متنی جهان‌شمول دانسته و با اذعان به این امر که هیچ تفاوتی میان زن و مرد در هیئت‌منصفه دادگاهی که قراراست پیرامون سرنوشت کودک تصمیم بگیرند، وجود ندارد، افزود: «نکته مهم در این اثر این بود که مخاطب در آن با هیچ نوع از زنانگی برخورد نمی‌کند؛ اما در فضاسازی جدید، وجود بازیگران زن در اثر می‌تواند برای مخاطبان آن جذاب باشد». این کارگردان جوان تئاتر، با اشاره به اینکه یک هنرمند برای رسیدن به مرزهای موفقیت باید مطالعه را چاشنی کار خود قرار داده و تجربه‌های زیستی داشته باشد، ادامه داد: «اجرای خوب یک اثر نمایشی و همچنین برقراری ارتباط صحیح مخاطب با اثر، ازجمله مواردی است که از متن خوب و اجرای درست تأثیر می‌پذیرد و در این میان مخاطب نیز می‌تواند با نگاهی درست به آنچه مدنظر نویسنده اثر بوده است، اثری را که به تماشا نشسته است، نقد، بررسی و تحلیل کند». برخورداری در پایان تأکید کرد: «حتماً پرداختن به مسائل تئاتر در رسانه‌های دیجیتال مثل خبرگزاری‌ها و همچنین نشریات مکتوب تأثیری بسزا برای شناخت تئاتر در عموم جوامع پیشرفته خواهد داشت».

حورا پاکیزه‌دل:
«عشق»؛ جادوی تئاتر است
حورا پاکیزه‌دل؛ مترجم متن نمایش «دوازده خشمگین» با اذعان به این امر که متن این اثر را متنی فوق‌العاده می‌داند و قدرت و قوت آن، جای هیچ حرفی برای گفتن باقی نمی‌گذارد، گفت: «پیش از ورود به این اثر، نمایشنامه را خواندم، فیلم را دیدم و به‌یقین دریافتم که این اثر، شاهکاری است که نویسنده در آن توانسته است خود را در جای «دوازده» فرد تصور کند و موضوع را از «دوازده» منظر ببیند و در این میان، به‌گونه‌ای رفتار شده است که انگار نویسنده اثر، آن بخش‌هایی را که لازم نیست اصلاً نمی‌بیند». وی در ادامه، حضور و جاودانگی در عرصه تئاتر برای یک فرد را مستلزم داشتن عشق به هنر دانسته و با تأکید بر این مفهوم که عشق، نخستین ویژگی از ویژگی‌های متعدد یک هنرمند است، افزود: «عشق به تئاتر، عشقی عجیب‌وغریب است؛ چراکه بعد از گذشت مدتی از حضور در تئاتر هنوز به تعریف درست و واحدی از این عشق نرسیده‌ام». این مترجم متون نمایشی، در بخشی دیگر از این گفتگو، با اشاره به اینکه قانع کردن اطرافیان و افراد غیر تئاتری را در رابطه با این موضوع که کار کردن در تئاتر بدون عشق به آن غیرممکن است، کاری دشوار دانسته و بر همین اساس، ادامه داد: «در برخی موارد به دلیل عدم داشتن تعریف واحد از این عشق و ذات این حرفه در عجبم که چه چیز در تئاتر وجود دارد که هنرمند آن حاضر است برای آن، پا در هر مسیری بگذارد و دست به هر کاری بزند و معتقدم که عشق؛ جادوی تئاتر است». پاکیزه‌دل تأکید کرد: «در پایان باید گفت که بازیگر تئاتر باید تجربه زندگی داشته باشد و اگر غیرازاین باشد، فرد در این مسیر به هیچ موفقیتی دست نخواهد یافت».

امیر آهن‌خای:
عدم حضور زنان در اجتماع برای جامعه دردآور است
امیر آهن‌خای؛ بازیگر نمایش «دوازده خشمگین»، پیرامون این نمایشنامه با اشاره به اینکه‌این اثر را اثری بی‌نظیر می‌داند که رجینالد رز در آن کوشیده است تا به درونیات انسان گذر کند، گفت: «دوازده خشمگین به نوع قضاوت هر شخص نسبت به گذشته اشاره می‌کند و بر همین اساس، به نظر من، بهترین نمایشی بود که می‌توانست در این جامعه خشمگین به همت دانشجویان تئاتر، به روی صحنه برود». وی در ادامه، با اشاره به اینکه در این اثر، «قضاوت کردن» موضوع و محور اصلی قرارگرفته است و متن اثر همواره تأکید می‌کند که هیچ قضاوت شخصی کامل نیست، افزود: «در برخورد نخست با متن اثر، هر مخاطب تلاش می‌کند تا در ذهن خود، متهم اصلی را پیدا کند و بر همین اساس نظریاتی را در ذهن خود پیرامون او و رفتارهای او شکل می‌دهد و من نیز سعی کردم تا در این اثر، درونیات خود را نسبت به متن به مخاطبی که قراراست اجرای آن را به تماشا به تماشا بنشیند، به نمایش بگذارم». این بازیگر تئاتر، با اشاره به اینکه کارگردان این اثر کوشیده است تا در بازتولید آن از بازیگران زن به‌جای مردانی که در هیئت‌منصفه دادگاه حضور دارند استفاده کند، ادامه داد: «نبودن زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی موضوعی است که شاید برای اجتماع دردآور باشد و بر همین اساس، کارگردان دوازده خشمگین تلاش کرده است تا با نگاهی نو به این متن جاودانه از بازی زنان به‌عنوان بخشی از هیئت‌منصفه دادگاه بهره ببرد». وی که تحصیلات خود را در رشته مهندسی تکنولوژی اطلاعات ادامه می‌دهد و تاکنون دو اجرا عموم را در کارنامه هنری خود به ثبت رسانده است، با تأکید بر این امر که رسانه‌ها در هر حوزه‌ای وظیفه‌دارند مردم را با واقعیات آشنا کنند، اظهار داشت: «دانستن دغدغه‌های اجتماعی، ازجمله مهم‌ترین نیازهای یک هنرمند است و در این میان، رسانه می‌کوشد تا مخاطب را با آگاه ساختن نسبت به وقایعی که بی‌توجه از کنار آنها می‌گذرد، متفکر بار آورد».

ملیکا حسینی:
نقش زن، نقشی کلیدی در جامعه است ملیکا حسینی؛ بازیگر نمایش «دوازده خشمگین» با اشاره به اینکه کارگردان اثر، باظرافت در تولید آن، از حضور بازیگران زن به‌عنوان اعضای هیئت‌منصفه دادگاه استفاده کرده است، گفت: «به نظر من، بازتولید این اثر می‌تواند نگاهی نو و ریزبینانه به جایگاه زنان در جامعه باشد و همین جزئی‌نگری موجب می‌شود که عموم افراد جامعه به این موضوع پی ببرند که نقش زن در جامعه، نقشی کلیدی‌ست». وی در ادامه با اذعان به اینکه با اذعان به اینکه شاید اگر در این اثر، نقش شماره هشت را یک مرد بازی می‌کرد، آن‌گونه که باید، جذاب به نظر نمی‌رسید، افزود: «شاید حضور یک مرد در این نقش، آن‌قدر ملموس نبود که دل‌رحمی‌ها و ریزبینی‌های زن در این کاراکتر توانسته است مخاطب را به خود جذب کند». این بازیگر تئاتر در بخشی دیگر از این گفتگو، حضور آحاد مختلف جامعه در شبکه‌های مجازی را یکی از مهم‌ترین عوامل گرایش مردم به هنر و ازجمله هنر نمایش دانسته و با اذعان به این امر که جمعیت مخاطب تئاتر نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است، ادامه داد: «استفاده از بازیگران چهره سینما در تئاتر می‌تواند یکی از مهم‌ترین ابزارهای کاربردی در جذب مخاطب به تئاتر باشد و به‌یقین، حضور چهره‌ها می‌تواند مشوقی باشد که مردم، بیشتر تئاتر ببینند؛ حال‌آنکه امروز به لطف خداوند و نظر مردم، سالن‌های تئاتر، با اقبال خوبی مواجه است».

بهزاد رستمی:
مخاطب «دوازده خشمگین» به تماشای بخشی از زندگی می‌نشیند
بهزاد رستمی؛ بازیگر نمایش «12 خشمگین» که این روزها به‌کارگردانی بهرام برخورداری در تماشاخانه استاد مشایخی تهران به روی صحنه رفته است، با اشاره به اینکه نمایش «دوازده خشمگین» به دلیل توضیحات پشت پرده دادگاهی که تمام‌شده و قراراست هیئت‌منصفه آن پیرامون سرنوشت فردی تصمیم بگیرند، برای مخاطب جذابیت‌های خاصی دارد و بر همین اساس، گفت: «خرده داستان‌های جاری در این اثر جذابیت‌های نمایشی و بصری بسیار خاصی را برای مخاطب خود ایجاد می‌کند». وی که تحصیلات خود را در رشته بازیگری در پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران به‌پایان رسانده است، در ادامه، با اشاره به اینکه در این اثر نمایشی قرار نیست که مخاطب نتیجه‌ای خاص را برداشت کند، افزود: «به نظر من، در نمایش دوازده خشمگین، مخاطب تنها به تماشای یک‌قسمت از زندگی بشر در دنیا می‌نشیند و همیشه بنا نیست رفتارهای انسان، نتیجه‌ای را درپی داشته باشد». این بازیگر تئاتر، دربخشی‌دیگر ازاین‌گفت‌وگو، ضمن ابراز خرسندی ازاین‌امرکه متن این اثر، پس از بازنگری دستخوش تغییراتی شده است که به‌یقین برای مخاطب آن جذابیت‌های بسیاری خواهد داشت، ادامه داد: «اضافه کردن بازیگران زن به‌جای بازیگر مرد در هیئت‌منصفه یک دادگاه ازجمله مسائلی است که می‌تواند برای مخاطبان این اثر جذابیت‌های بسیار زیادی داشته باشد». رستمی در رابطه با بازی بازیگران در این نمایش، بااذعان به‌این‌امرکه اثر ویژگی‌هایی خاص دارد که باید براساس آن خود را با ویژگی‌های محیطی نمایشنامه وفق دهد، اظهار داشت: «این ویژگی در نمایشنامه و فضاسازی محیطی آن به خوبی به چشم می‌خورد و بر همین اساس، بازیگر نیز باید تلاش کند تا آن را در بازی خود جلوه دهد».

نغمه شریفی:
هنرمند تئاتر باید خوب ببیند و خوب بشنود
نغمه شریفی؛ بازیگر نمایش «دوازده خشمگین» بااشاره‌به‌اینکه در متن اصلی این اثر، تمام بازیگران مرد هستند؛ اما در نگاه جدید و بازتولید آن، بازیگران زن در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند، گفت: «هر بازیگر خانم دراین‌اثر، باتوجه‌به روحیات شخصی خود هم‌چنین برداشتی که از متن اثر دارد، توانسته است ویژگی‌هایی زنانه به نقشی که دراین‌نمایشنامه، پیش‌تر آن را یک مرد ایفا می‌کرده است، اضافه کند». وی درادامه، بااذعان‌به‌این‌امرکه یک هنرمند تئاتر باید خوب ببیند و خوب بشنود، افزود: «هنرمند تئاتر باید با چشمانی باز به مسائل پیرامونی خود توجه کند و دراین‌میان، مدام در حال یادگیری باشد و از هرآنچه‌که ممکن است هر فرد در زندگی از آن بیاموزد، یاد بگیرد و به تجربه‌های خویش اضافه کند». این بازیگر تئاتر با تأکید بر اینکه بازیگر تئاتر باید یاد بگیرد که چگونه در موقعیت‌های مختلف، از هنر بازیگری خود استفاده کند، ادامه داد: «رسانه‌های جمعی، نقش بسیار مهمی در آگاهی افکار عمومی نسبت به هنر و به‌ویژه هنر نمایش دارند و این روزها که ارتباط مردم با رسانه‌های دیجیتال بیشتر شده است، به‌راحتی می‌توان به اهمیت و ضرورت این مهم پی برد».

طاها مرتضوی:
آموزش‌وپرورش می‌تواند پتانسیل نیروی انسانی هنر را تأمین کند
طاها مرتضوی؛ بازیگر نمایش «دوازده خشمگین» ضمن ابراز خرسندی از حضور دراین‌اثر، بااشاره‌به‌این‌امرکه در نگاه نو بهرام برخورداری به‌این‌اثر و استفاده از بازیگران زن دراین‌نمایش، جذابیت‌های خاصی برای مخاطب وجود دارد، گفت: «این‌موضوع که یک زن می‌تواند در مقابل یک جمع بایستد، با آنها مجادله کند و درنهایت بتواند نظر تمام آنها را نسبت به یک موضوع واحد تغییر دهد، نکته‌ای درخور توجه و تأمل است و به‌یقین برای مخاطبی که می‌داند این‌کار به‌سادگی امکان‌پذیر نیست، می‌توان ازآن به‌عنوان یکی‌از نقاط قوت نمایشنامه یادکرد». این بازیگر تئاتر، هنر نمایش را صحنه زندگی دانست و باتأکیدبراین‌مفهوم‌که کسی‌که بازیگر تئاتر می‌شود، مستقیماً زندگی را لمس می‌کند، افزود: «روند حضور یک‌فرد در تئاتر، چه به‌عنوان تماشاچی و چه به‌عنوان بازیگر می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روی بهبود اوضاع اجتماعی او داشته باشد». وی، بااشاره‌به‌اینکه یک بازیگر تئاتر باحضور بر روی صحنه و تجربه ایفای نقش‌های متعدد می‌تواند به درک درستی از زندگی برسد، ادامه داد: «آموزش و پرورش می‌تواند با برگزاری کلاس‌های فوق برنامه دانش‌آموزان درجهت حضور در عرصه هنر و به‌ویژه هنرهای نمایشی، ترغیب کند». مرتضوی بااشاره‌به‌اینکه در روند آموزش‌هایی‌که در آموزش و پرورش صورت بگیرد، استعدادیابی به‌صورت خودکار انجام خواهد شد و همین‌امر می‌تواند پتانسیل نیروی انسانی هنر را تأمین کند، اظهار داشت: «من در دوران راهنمایی فهمیدم که به بازیگری علاقه‌مند هستم و ازهمان‌زمان این راه را ادامه دادم».

احسان شاه‌آبادی:
آثار نمایشی دانشجویی آن‌گونه که شایسته است دیده نمی‌شود
احسان شاه‌آبادی؛ بازیگر نمایش «دوازده خشمگین» ضمن ابراز خرسندی از حضور دراین‌اثر، بااشاره‌به‌اینکه وجود صندلی‌های خالی در سالن نمایش می‌تواند نشانگر عدم توجه مخاطب به این هنر ارزشمند باشد، گفت: «وجود یک صندلی خالی می‌تواند برای بازیگر، انرژی منفی متصاعد کند و به‌یقین، گروهی که ماه‌ها برای تولید یک اثر نمایشی زحمت‌های بسیار زیادی کشیده‌اند، همواره دوست دارند که اثر آنها با استقبال بسیار خوبی مواجه شود». این بازیگر تئاتر، با ابراز تأسف از اینکه امروز، آثار نمایشی دانشجویی آن‌گونه که شایسته است، دیده نمی‌شود، افزود: «سانسور متون نمایشی امروز بزرگ‌ترین مشکل پیش روی تولیدکنندگان آثار نمایشی است و دراین‌میان، نقش آموزش‌وپرورش درجهت پرورش استعدادهای این‌مرزوبوم درحوزه هنر و به‌ویژه هنر نمایش، نقشی انکارناپذیر است». وی در ادامه، باتأکیدبراینکه یک بازیگر تئاتر باید برای درست قدم برداشتن دراین‌مسیر، هنر را از پایه بیاموزد، ادامه داد: «کودکان امروز ایران، آموزش‌های هنری را به‌درستی در آموزش‌وپرورش فرانمی‌گیرند و دراین‌میان، باید پذیرفت که هنر نمایش، باقدرتی که درخود دارد، می‌تواند درزمینه‌های مختلف ازجمله فرهنگ، هنر، عدالت و اخلاق اجتماعی تأثیرگذار باشد». این بازیگر تئاتر درپایان تأکید کرد: «باقدم‌گذاشتن در مسیر اصلاح فرهنگ می‌توان اخلاق اجتماعی را سامان داد و دراین‌میان، با بازشدن دریچه‌های نو به جهان هستی، انسان می‌تواند نگاهی تازه به مسائل پیرامونی خود داشته باشد».

منبع: روزنامه سراسری سایه، دانیال اربابی