Thomas Ostermeier ................. طاغی یا انقلابی در تئاتر آلمان؟
اوسترمایر یکی از پیشگامان تئاتر معاصر آلمان است .نمایش هملت ، به شیوه ی "رئالیسم روانشناسانه خشن " مختص به وی در جاهای مختلف جهان اجرا شده و جوایز ارزنده ای را دریافت کرده است.
*
هاملت اوسترمایر چگونه اجرایی است؟
شاید نگاهی گذرا به مقاله ی، اندرو دیکسون، روزنامه نگار گاردین که هاملت را درتئاتر Schaubuhne شهر برلین در سال 2011 میلادی(البته بدون زیرنویس انگلیسی) تماشا کرده به دریافت فضای این نمایش کمک کند البته به شرطی که در اجرای تالار وحدت تهران 2016 تغییرات نجومی رخ نداده باشد!!
اجرا ظاهرا بسیار شلوغ و همراه کثیف کاری بوده حتی لکه هایی از صحنه بر لباس تماشاگران نیز اصابت کرده!کارگردان گفته این نمایش به لحاظ دراماتورژی یک درهم برهمی کامل است! ...به محض کم شدن نور سالن غذا و شراب در فضای صحنه به پرواز در می آید(پرتاب می شود) ، سر کلادیوس مست بر سفره ی صبحانه ی عروسی کج افتاده ..هملت بر روی خاکی که تمام صحنه را پوشانده می لولد و دقیقه ای بعد شروع می کند به خوردن گل و خاک زمین و بعد،قوطی آبجو در دست تلوتلو خوران ... دیدن ادامه ›› به سوی تماشاگران می آید.. هملت اوسترمایر کاملا گیج کننده است.تنها یک بازیگر نقش های اوفلیا و گرترود را بازی می کند.(کل بازیگران روی صحنه 6نفر ند).. صحنه گورکنی در سکوت و کندی با شروع نمایش آغاز می شود و بعد غرش های امپراتور سیاه پوش به گوش می رسد..بازیگر دیگری میکروفونی می قاپد و شروع به رپ خوانی می کند و اصرار دارد تماشاگران همراهی اش کنند! ،هملت، تئاتر آوانگارد اروپایی است .. به شدت طراحی پرآرایه و مدگرایی دارد ..بامزگی خل مشنگی(!) داردو به طور ملایمی خویش آگاه است...دیوانگی هملت بچه گانه و خشن است؛کثافت و گل و شل روی صحنه انعکاس دهنده ی عقده هایش از مرگ و تباهی است. دلایلی بیشماری برای وجود خاک و خاشاک روی صحنه وجود دارد.این یک زمین بازی است، یک قبرستان است،قبر کهنه ی هملت..
**
((هرچه بیشتر درباره ی توماس اوسترمایر بخوانید، هیجان زده تر خواهید شد !!))
ژانری که اوسترمایر با آن معروف شده، رئالیسم سرمایه دارانه Capitalist realism است. این نوعی زیبایی شناسی است که مخاطبان را مجبور می کند ، خشونت تیره و خام واقعیتی را ببینند که سیستم سرمایه داری ظالم مسبب آن است. بدین ترتیب این شیوه از واقع گرایی به دنبال انتقام از حماقت و کوردلی جهان است..
**
((تئاتر in-yer-face بریتانیا و پسر "بد" تئاتر آلمان))
آیا توماس پسر بد تئاتر آلمان بود؟ او از ابتدای دوران کاری اش در اوایل دهه 90میلادی با صراحت بی پیرایه به موضوعاتی مانندمواد مخدر،جنایت،سکس و قدرت می پردازد .همان موقع مشکل اصلی تئاتر آلمان را دکوراسیون بسیار زیاد و تجلیل از سلبریتی می دانست بنابراین بر علیه این موارد به سیاق زیبایی شناسانه در کارهنری اش ایستادگی کرد! توماس رئالیسم روانشناسانه خشن و صمیمانه ای انتخاب کرد که دست برقضا برخی از همکاران جوانش در بریتانیا هم به همان شیوه می نگاشتند(خصیصه ای که در نویسندگان هموطن اش نیافت)...از جمله نمایشنامه نویسانی که تاثیر بسیار بر کارش گذاشت Sarah Kane بود. بعدها منتقد تئاتر انگلیسی ،نویسندگانی مانند سارا کین ، Mark Ravenhill ، Anthony Neilson و...زیر عنوان به وجودآورندگان تئاتر In-yer-face طبقه بندی کرد.این تئاتر گونه ای از درام است که در بریتانیای دهه 1990 شکل می گیرد و برای توصیف کارهای نمایشنامه نویسانی به کار می رود که از متریال شوک آور، رکیک، مواجه برانگیز روی صحنه استفاده می کنند تا مخاطبان را تحت تاثیر قرار دهند و درگیرشان کنند.
این انتخاب فرم هنری اوسترمایر از خاستگاه سیاسی و فکری چپ اش ریشه می گیرد.ابتدا انتخاب او متون معاصر بود اما بعدها با انتخاب متون کلاسیک از ایبسن،شکسپیر و... هم این شیوه را دربازخوانی و اجرا پیاده کرد. او به دنبال به چالش کشیدن مخاطبانش است و می خواهد ارزش های اجتماعی سرمایه داری را به پرسش بکشد و نقد کند.
در گزارش گاردین نوشته شده او لعن کننده ی میراث اقتصادی تاچر و بلر (نولیبرالیسم بازار آزاد) است و دل خوشی از سیستم کمک مالی خصوصی private funding در تئاتر ندارد.
**
فعالیت های مستدام فکری فلسفی واقعی هنرمندانی مانند اوسترمایر دلیل جایگاه بلندمرتبه شان در تاتر اندیشه ورز و مبارز جهان است .