بهرنگ جان ببخش زیادی پای پستت پارازیت فرستادم...
ماهنامه ی اندیشه ی پویا شماره 12(آذر و دی 92) که تصویر باشکوهی از بهرام بیضایی را پشت جلدش دارد یک بازخوانی از روشنفکری دهه 40 دارد که بسیار بسیار خواندنی است .. اگر بتوانی پیدایش کنی مفید خواهد بود....با خواندن آن مجموعه مقالات افق های تازه تری از وضعیت اندیشه در ایران برایم گشوده شد

جناب ذوق زده فکر نمیکنم صمد بهرنگی قصد جاودانه کردن ماهی سیاه کوچولو رو داشته باشه، صمد حتی هیچ حرفی در مورد مردن یا نمردن او نمیزنه چه برسه به شهید شدنش! چنین برداشتی و چنین عبارتی (شهادت) و معرفتی که ازش صحبت می کنید و خصوصا قیاس عجیبی که با امام حسین داشتید شاید ناشی از اعتقادات و نوع نگرش شما به موضوعه و برداشت شخصی شماست که البته محترمه.
نکته مهمی که لازم به ذکره و شاید اجرای گروه اگزیت باعث این سو برداشت شده که ماهی سیاه کوچولو چرا سعی نکرده بدون اینکه کشته بشه مرغ ماهیخوار رو از بین ببره (هرچند که تاکید میکنم کشته شدن او هم به صراحت گفته نشده) اینه که در اجرا شاهدیم که ماهی سیاه کوچولو به ماهی ریزه میگه من او رو با این اسلحه میکشم و تو بپر بیرون، طبیعتا این سوال برای تماشاگر و از جمله شما پیش میاد که چرا او پس از کشتن ماهیخوار خودش بیرون نپرید؟ و باعث نتیجه گیری هایی از جمله جاودانگی و اینها میشه که شما گفتید. در حالی که در کتاب، داستان به شکل دیگریه. ماهی سیاه به ماهی ریزه میگه من انقدر وول میخورم که ماهی خوار قلقلکش بگیره و وقتی قاه قاه خندید تو بپر بیرون. و ماهی ریزه در این شرایطه که میتونه در بره. شاید ماهی سیاه ... دیدن ادامه ›› هم میتونست بپره بیرون اما در اون صورت دیگه مرغ ماهیخوار رو نمیتونست بکشه. امیدوارم با این توضیحات چرایی اتفاقی که میفته شفاف تر شده باشه.

ابرشیر عزیز، دوست خوبم اختیار دارید. مثل همیشه از نکته سنجی شما لذت می برم. ممنونم از مجله ای که معرفی کردید، حتما سعی می کنم پیداش کنم و بخونمش.
مسئله اسطوره شکنی و تقدس زدایی نکته بسیار مهمیه که اشاره کردید. خود صمد پیش از مرگش نویسنده بسیار بی سر و صدایی بوده و عمدتا حتی نام کامل او رو نمی دونستند و به تخلص بهرنگ می شناختنش. معروف شدنش در جامعه روشنفکری اون دوران هم بیشتر به واسطه نوع داستان سرایی برای کودکان و البته ایدئولوژیک بودن داستان ها، و به واسطه ساعدی و آل احمد بوده. اما پس از مرگ به یکباره از خود او هم اسطوره سازی شد (صرف نظر از قضاوت در درست یا غلط بودنش). حتی تا اونجا که مرگش رو به ساواک نسبت دادند و این موجی بود که چپگرا ها ساخته و پرداخته کردند و سوارش شدند. جلال آل احمد بیشترین نقش رو در این خصوص داشت که البته بعدها اعتراف کرد که "درین تردیدی نیست که غرق شده، اما چون همه دلمان می خواست قصه بسازیم، ساختیم". در مورد سوال شما فکر میکنم کارگردان در جاهایی قصد داشته این اسطوره شکنی رو انجام بده از جمله در امروزی تر کردن ماهی سیاه کوچولو و شخصیت پردازی ها و موارد دیگه که برخیشون رو اشاره کردم، اما اتفاقا در صحنه آخر به دلیل تغییری که در اجرا نسبت به متن صورت پذیرفته (و در توضیحاتم به ذوق زده هم بهش اشاره کردم) بیشتر به سمت ساخته شدن اسطوره از ماهی سیاه کوچولو پیش رفته شده. فکر میکنم که ماهی سیاه کوچولو نمیخواسته قهرمان یا اسطوره باشه. او می خواسته به بهترین و آزادترین شکل زندگی کنه و در این راه البته از مقابله با خطرات و مرگ، برای بهتر شدن زندگی خودش و دیگران هم ترسی نداشته.