دوست عزیزم bayaz.
تمام توضیحاتی که جنابعالی دادید وقتی به درد میخورد که در متن نمایش گنجانده شود و به وسیله خودِ اثر به تماشاچی القا شود. نه اینکه بعداً حضراتی مثل جنابعالی زحمت بکشید و در موردش توضیح بدهید. بنده هم مثل شما متوجه میشوم که منظور نمایشنامه نویس از قرار دادن شخصیت خواجه در اثر به چه معنا قرار بوده باشد. اما در عمل ما از خواجه فقط همان صحنه ای را میبینیم که به صورت مستقیم و با کلی کج و کوله شدن های الکی فریاد میزند که من خواجه نیستم و تمام. این را متن باید به منِ تماشاگر بقبولاند نه اینکه با دیالوگ مستقیم به سمتِ مخاطبش پرتاپ کند.
فرموده بودید : نقد های آبکی ! خوب بزرگوار که شما نقد غیر آبکی بلدید چرا نمیفرمایید که ما هم استفاده کنیم؟ جنابعالی فقط فرموده اید که نمایش ، نمایش بسیار خوب و ارزشمندی بوده است و منقدینش نمیفهمند ! چرا خوب است؟ چون به قول شما این نمایش مشکلات امروز کشور را مطرح میکند؟ کجا مطرح کرد؟ اثر خیلی ضعیف تر از این حرفها است که بخواهد منتقدانه هم باشد. اینکه شخصیت روزنامه گار با مونولوگ های خطابه مانند گلو جر بدهد و بگوید من قلمم را نمیفروشم و در مملکت آزادی نیست و ... یعنی کار سیاسی شد؟؟ نه عزیز جان. نه بزرگوار. به قولِ شما برای اینکه اوضاعمان بد تر از این نشود باید جلوی این مدیحه سرایی ها و این به به و چه چه های الکی در مورد نمایشهای ضعیف را گرفت تا تاتر این مملکت دوباره پا بگیرد. تا کارهای پرمفهوم و فاخری چون شیرهای خان بابا سلطنه و تپانچه خانم به روی صحنه بیایند.
در ضمن جمعه شب پس از اجرای نمایش ، دکتر صادق زیبا کلام که در سالن حضور داشتند نقد تاریخی خوبی به اثر داشتند و فرمودند اگر ناصرالدین شاه همین بود که در این نمایش نشان داده شد دو روز هم نمیتوانست حکومت کند. البته شاید بفرمایید که ایشان هم نمیفهمند و بینش ندارند و ...