نگاهی به نمایش «تصویر مصور مظفری» به کارگردانی وحید نفر

سینماتوگرافم کجا بود

کیارش وفائی

اهمیت و لزوم اشاره به تاریخ و ماجراهای آن از جمله مواردی ست که می‌توان از این راه به نکاتی اشاره داشت که گاهی از نظرها پنهان می‌شوند. لذا پرداختن به داشته‌های تاریخ در وادی هنر نیز یکی از آن کارکردهایی به شمار می‌آید که هر نویسنده، کارگردان، بازیگر، مجسمه‌ساز، نقاش، عکاس و... قادر می‌شود که در خلق اثر خود با آگاهی از مستندات موجود مخاطب یا مخاطبان خود را دعوت به تفکر و درک موضوع موردنظر کند. حال این دیدگاه در هنر نمایش، به دلیل زنده ... دیدن ادامه ›› بودنش اثرگذاری و باورپذیری بیشتری را برای مخاطب فراهم می‌آورد که در حافظه کوتاه و بلند مدتش جای بگیرد. بنابراین در این برهه، وظیفه یک هنرمند با درک درست و آگاهانه از مسائل به مراتب سنگین، مهم و البته کارساز خواهد بود.
نمایش «تصویر مصور مظفری» که در این شب‌های پاییزی در مجموعه ایرانشهر به کارگردانی «وحید نفر» روی صحنه است یکی از آن دست نمایش‌هایی ست که با اشاره به زمان حیات مظفرالدین شاه قاجار برشی از زندگی او را در دربارش روایت می‌کند. اثری که در آن متن بر اساس ساختار روایت بنا شده تا از این طریق بتواند هر شخصیت را بعنوان راوی در اثر معرفی نماید. لذا در این راستا اهمیت شخصیت‌پردازی‌ها چه از سمت نویسنده و چه از سوی کارگردان نقطه قابل اتکایی به حساب می‌آید که در کنار طراحی صحنه هوشمندانه مینی‌مال و موسیقی زنده، دلیل موجه‌ای برای استفاده بخشی از تاریخ است که مخاطب با این ترکیب به درک درستی از این نمایش برساند. همچنین از دیگر نکاتی که باید به آن اشاره داشت دیدگاه کارگردان است که با شناخت کافی از جهان متن، بازیگرانش را به شکلی در روایت هدایت کرده که هر کدام از آنها نقش خود را به خوبی در صحنه ایفا می‌کنند با این دانسته که میزانسن‌های طراحی شده هرگز با یکدیگر تلاقی پیدا نکرده و نظمی مناسب دارد.
شاید بتوان گفت که ترکیب تکنیک‌های روایی از ساختار روایت و فنون نمایش‌های سنتی یکی از آن فوت‌های کوزه‌گری کارگردان است که در این اثر با تفاوتی قابل لمس چه از نظر قانون‌مندی ساختار و چه تاثیرگذاری سنت، خود را بعنوان اثری مستقل و مدرن به مخاطب معرفی می‌کند. البته این نکته را نباید فراموش کرد که درست‌نویسی دیالوگ‌ها از نظر زبان و نیز تشریح اتفاق‌ها که به مرور در کلیت اثر امتداد می‌یابند از دیگر مزایای «تصویر مصور مظفری» نامیده می‌شود. حال در این راستا است که عنوان طراحی در هر بخشی می‌تواند جای حرف و تحلیل داشته باشد. در هم آمیزی داده‌های تاریخی و اجتماعی در این اثر جزو مواردی ست که نویسنده با استناد به هر کدام از آنها قصد داشته روایت نمایشنامه‌اش را به بلوغی نزدیک کند که هدایتگر صحنه بازیگرانش را بتواند بر آن اساس با درکی درست از مسائل روی صحنه و در مقابل چشمان مخاطبانش بعنوان همسر، اتابک، خدمه‌های دربار و... معرفی نماید.
همچنین این نمایش که با خرده روایت‌های اثرگذار در کنار یکدیگر روایتی منسجم را شکل داده‌اند در زیباشناسی از نظر تصویر و یا به اصطلاح جذابیت‌های قاب صحنه لازمه‌های مشخصی دارند که می‌تواند زمان را از نقطه‌نظر موقعیت جغرافیایی به درستی شرح داده و حتی لزوم پیامدها را نمایان سازد. از سوی دیگر، دستاویز کرده ورود سینماتوگراف به ایران توسط مظفرالدین شاه، بهانه‌ای مناسب بوده است تا نقطه ضعفی از این شاه قاجار که آشنا شدنش با این پدیده نوظهور سبب می‌شود اداره امور را از دست بدهد به بوته نقد گذاشته شود.
در ادامه باید گفت: اهمیت هر اثری به درام و ساختاری است که به نگارش در آمده و سپس کارگردان با تهمیدات تصویری خود به آن نظم بخشیده و بازیگرانی نقش‌هایی را ایفا می‌کنند. بنابراین یادمان نرود در هنر نمایش، اهمیت ضرورت نظم و درک درست می‌تواند مُهر تاییدی برای گروه نمایشی و مخاطب نسبت به یکدیگر پیش می‌آورد.
و در آخر: نمایش «تصویر مصور مظفری» اثری قابل توجه در این سالها ست که مخاطب به خوبی با هر سلیقه‌ای می‌تواند روایتی مصور از تاریخ حکومت شاهی از قاجار را به تماشا بنشیند.