زیر خاکستر؛ ناگفته های «زنان بی نام» در بستر جنگ

رها حاجی‌زینل
کارگردان تئاتر

روزنامه ایران/چهارشنبه 12 دی

زیر خاکستر ادامه‌ای بر نمایش‌های گروه تئاتر سه‌گانه است که همواره با محوریت قرار دادن زنان سعی کرده، نگاهی انسانی و اجتماعی به این مقوله ... دیدن ادامه ›› بخصوص در بستر جنگ داشته باشد. پیشتر با آثاری همچون آشویتس زنان و هولودومور؛ تأثیر زنان در جنگ‌های جهانی اول و دوم را با مخاطبان عرصه نمایش به اشتراک گذاشتیم و حالا زیر خاکستر، روایتی از چهار زن آزاده دوران جنگ ایران و عراق است، زنانی که همواره و به صورت مرسوم پشت جبهه‌های جنگ دیده شده‌اند.

این نمایش نشان می‌دهد که زنان در طول دوران دفاع مقدس تأثیری بیشتر از پرستار و نیروهای امدادی پشت جبهه‌ها داشته‌اند. در طول تاریخ و با گذشت سال‌ها از دوران جنگ، همچنان زنان صرفاً در مقام افرادی به نمایش گذاشته شده‌اند که تأثیر حمایتی از رزمندگان داشته‌اند و کمتر به تأثیر مستقیم آنها در این فاجعه انسانی اشاره شده است.

زیر خاکستر روایتی از چهار آزاده دوران جنگ است؛ آنها که اولین زنان اسیر جنگ هستند، داستانی ناگفته و تازه از حضور خود در جبهه‌ها را روایت می‌کنند، داستانی که گاه تلخ اما واقعی است، زنانی که عاشقانه در کنار مردان از خاک کشور دفاع کرده و خلاف تصور رایج اتفاقاً در قلب اتفاقات هستند. در مقام کارگردان این اثر سعی کرد‌ه‌ام روایت را بدون هیچ اغراق و سویه‌گیری به صورت مستند در اختیار مخاطب قرار دهم، تجربه‌های پیشین من در آثاری با مضمون جنگ‌های جهانی باعث شده تا بتوانم این بار رنج و تلاش زنان کشورم را به نمایش بگذارم، رنجی که صرفاً به روزهای جنگ یا اسارت ختم نشده و هنوز هم روی دوش بانوان این سرزمین است.

زیر خاکستر سعی دارد تا چهره واقعی از زنان در تاریخ ایران به نمایش بگذارد؛ روایتی که وامدار اتفاقات حقیقی جنگ بوده و به نوعی داستانی تازه در این تاریخ‌نگاری به شمار می‌آید. در مقام کارگردان این نمایش سعی دارم تا نسل جدید را با دردهای زنانه در طول جنگ آشنا کنم. این نمایش و تمامی گروه که اکثریت آنان را زنان تشکیل می‌دهند، تلاش دارد تا زنان در دوران جنگ را از حاشیه به متن آورده و از تأثیر آنها در رویداد آشنایی‌زدایی نماید.

در پایان تأکید می‌کنم که دوری از شعارزدگی مهم‌ترین رویکرد زیر خاکستر است. سعی دارم با روی صحنه بردن این نمایش، همدلی تازه‌ای بین نسل‌های مختلف زنان ایجاد کنم، زنانی که شاید از لحاظ دیدگاه و اعتقادات در سویه‌های مختلفی در جامعه قرار گرفته‌اند اما همواره در سخت‌ترین شرایط کنار یکدیگر بوده و اتفاقاً تاریخ‌سازان بزرگی در کارنامه تاریخی کشور ایران هستند. زیر خاکستر با همکاری گروهی همدل در روزهای نوزدهم و بیستم دی ماه در خانه نمایش دا و در قالب جشنواره خوشه پروین روی صحنه خواهد رفت، اما این تازه شروع کار برای نمایش است.