چند شب قبل این توفیق را داشتم که به تماشای نمایش «دولت ضعیفه» به کارگردانی اصغر خلیلی بنشینم. از نظر من بهعنوان کسی که با تاریخ سر و کار داشته و در دانشگاه تحولات ایران در عصر قاجار را تدریس میکند، نمایشنامه تئاتر دولت ضعیفه بخوبی توانسته پشت پرده و پشت صحنه برخی از مناسبات مهم در مرکز قدرت دربار قاجار را به نمایش بگذارد. موضوع این تئاتر در دوران میرزا حسین سپهسالار، صدراعظم اصلاحطلب ناصرالدین شاه اتفاق میافتد. در این دوران، سپهسالار در تلاش برای اعمال اصلاحاتی در حکومت بود اما با چالشها و مخالفتهای متعددی از جانب دربار و همچنین حرمسرای شاه مواجه شد.
تئاتر نشان میدهد که میرزا حسین سپهسالار در تلاش است تا ناصرالدین شاه را به جهت آشنایی بیشتر با ترقیات غرب به سفر اروپا ببرد، در واقع هدف او از بردن شاه به فرنگ این است که او نیز با دیدن تغییراتی از جمله راهآهن، پارلمان، دانشگاه و... خواهان تغییر و تحولات در ایران شود؛ در مقابل این تلاش اما کسانی همچون انیس الدوله سوگلی ناصرالدین شاه، که منافعشان به خطر افتاده سعی میکنند تا فضایی را علیه سپهسالار به وجود آورند. نمایش «دولت ضعیفه» بخوبی نشان میدهد که بخشی از مخالفت و تلاشها برای شکست اصلاحات سپهسالار صرفاً انگیزه شخصی داشته و افراد از مذهب و سایر عوامل اجتماعی برای ایجاد فضایی بر ضد سپهسالار کمک میگیرند بنابراین شاهد خواهیم بود که چگونه از درون حکومت و از جانب ناصرالدین شاه به اشکال مختلف با اصلاحات سپهسالار برخورد صورت میگیرد و در نهایت نیز نمایشنامه دولت ضعیفه با برکناری سپهسالار و پایان اصلاحات او تمام میشود.
من تماشای این نمایش را به کسانی که دغدغه پیشرفت ایران را داشته و این سؤال برایشان مطرح است که چرا به رغم گذشت بیش از یک قرن از به وجود آمدن تفکر تغییر و توسعه در کشور، نهضت مشروطه نتوانسته موفق شود، توصیه میکنم. برای چنین کسانی این کار اصغر خلیلی جای تماشا دارد بخصوص آنکه برخی از بازیگران این تئاتر چنان نقش خود را بخوبی ایفا کرده و روح دربار قاجار را در نمایش به وجود آوردهاند که اگر چشمتان را موقع تماشا ببندید فکر میکنید واقعاً در یکصد و چند سال قبل قرار دارید.
منبع: دیده بان