نمایش›اخککندو

اینجا هنوز چراغی روشن است
حنیف سلطانی

« بدترین شکنجه آن است که دیگر نتوانی دوست بداری » و این همان چیزی است که این روزها به نمایش های ایرانی و سنتی می گذرد، این سخن داستا یوفسکی را شاید بتوان اینگونه تعبیر کرد ، انسان هایی در کشور خودشان ، نمایش های برآمده از خودشان را نمی توانند دوست بدارند و بدتر از آن پاس بدارند و این خود شکنجه ای بزرگ است حداقل برای عده ای !

نمایش «اَخکَکَندو » با بهره گیری از نمایش های اصیل سنتی مانند بقال بازی ، سیاه بازی و نمایش تخت حوضی و با بهره گیری از تم « دیگ به سر » که از سنت های قدیم ایرانی است و در مراسم عروسی و شادی از آن استفاده می شده است ، به شکلی در آمده است که علاوه بر به صحنه آوردن این سنت نزدیک به فراموشی ، نمایش ایرانی را به صحنه می آورد که هم خاطره است و هم کمک به فراموش نشدن سنت های نمایش ایرانی. بر کسی پوشیده نیست ، سیاه بازی دیگر مانند ایام گذشته، ... دیدن ادامه ›› طرفدار ندارد و صد البته که بسیاری از بازیگران از ایفای این نقش سهل و ممتنع ناتوان اند ، و این تنها سرچشمه از فقدان آموزش این نوع از نمایش است و عدم شناخت از گونه ای از نمایش که انگار وصله ناجور شده است در همهمه مدرنیست هایی که هنوز خودشان هم گنگ خواب دیده اند !

من گنگ خواب دیده و عالم تمام کر من عاجزم زگفتن و خلق از شنیدنش

شاید بتوان اشکالاتی را به ابعاد فنی ، تکنیکی و اجرایی نمایش «اَخکَکَندو » به کارگردانی سید هادی عامل وارد دانست و ساعت ها پیرامون آن به گپ و گفت پرداخت ، اما نکته ای که نباید مغفول بماند ، کمبود آثار مشابه این اثر برای ایجاد یه معیار قیاسی در جهت سنجش کیفی این اثر نمایشی و مورد بسیار مهم تر باز کردن جاده تخریب این گونه نمایشی در معرض خطر است ، نگارنده این سطور خود را موظف میدارد تا نه در باب سنت و اجزای آن بل در باب هویت فرهنگی خود نکاتی را یادآور شود :

- بسیار روشن است که نمایش سنتی ایرانی در حوزه درام و متون نمایشی دچار ضعف هایی است ، اما نباید فراموش کرد ذات این نمایش ها در سادگی و سرراستی داستان های آن و نقش هایی است که نمایندگی می کنند تیپ های خاصی از جامعه را

- از دیرباز اینگونه نمایش رسانه مردمان کوچه بازار برای نشان دادن مسائل روزمره ای بوده است که طرح آن می توانسته است در حالت عادی مقدور نباشد اما در قالب نمایش طنز و فکاهی امکان ظهور و داد سخن دادن برای آن فراهم گردد که به طور طبیعی در روزگاران رسانه های جمعی قدرتمند ، رسانه های سنتی از کارکرد های رسانه ای خود فاصله و تبدیل به عنصری نوستالوژیک شوند که روزگاری علاوه بر هنر، رسانه نیز بوده است و اکنون خیر

- منتقدان این گونه نمایشی طرح عنوان نمایش را به مثابه توضیح مسخره کننده آن گرفته و در همان مسیر اشتباه گام بر میدارند ، آنجا که با به کار بردن لفظ « تخت حوضی » نه در توضیح تاریخچه و ساختار نمایش ایرانی، بل تمسخر این گونه نمایشی اصرار دارند ، گویی تمام نمایش های سنتی دنیای مدرن دچار تحولات شگرف شده اند و تنها نمایش ایرانی از آن بی بهره مانده است

- در بسیاری از نقاط جهان رسانه های مدرن در تلاش برای حفظ نمایش های سنتی، اقدام به معرفی و حتی پخش نمونه هایی از آن می کنند و بودجه های مناسبی برای حفظ، اشاعه و انتقال نسل به نسل آن در نظر گرفته می شود ، جایی که اپرای پکن و نمایش « نو» ژاپنی همچنان به حیات خود ادامه می دهند و اتهامی بر آنها در خصوص عقب ماندگی و سادگی شان وارد نیست !

- ساختار نمایش های ایرانی به خصوص سیاه بازی، ساختاری مبتنی بر زبان بوده است که در قالب اجرای نمایش، مَثل ها و مَتل ها ، سخنان حکیمانه ، پند و حتی سبک های زبانی قوام یافته و حفظ می شدند ، چه بسا بازی های زبانی غنی زبان فارسی که با کمرنگ شدن این گونه از نمایش ها در حال احتضار است و امروز بدون شک روز جمع آوری و حفظ آنها ست.

- این مردمان امروزی نباید فراموش کنند از کجا آمده اند ، مسیر طی شده امروزشان از کجا گذشته است و چه بر آنها گذشته است ، باید ببینند تا دوباره تاریخ تکرار نشود ، تا برادری ها بماند ، تا انسان به انسانیت خودش مباهات کند و ولو در قالب نمایش، برای پاسداشت آن بکوشد، دیگ بر سرش بگذارد و دیو غبار فراموشی و نابودی فرهنگ را دود کند و برای ریشه های فرهنگی اش ساز بزند ، هلهله کند ، برقصد و شادمانی و لبخند را به مردمانش هدیه کند، بی هیچ طمطراق و افاده ای !

- باید به سید هادی عامل و گروه اش خسته نباشید و گفت و صمیمانه از جانب تمام نسل هایی که هنوز نیامده اند از آنها تشکر کرد که در این دنیای پر هیاهوی نمایش های پرزرق و برق و به اصطلاح مدرن ، راه خود را می پیماید و تلاش دارد که هویت ، فرهنگ ، زبان و سنت هایی را حفظ کند که امروز تنها در دستان مان ودیعه ای است برای آیندگان ، برای آنهایی که هنوز در حوزه زبان فارسی قدم نگذاشته اند اما روزی می آیند و بدون شک حتی در مقیاس اندک به جستجوی ریشه های فرهنگی خویش می گردنند که امروز در ظرف آبی در قالب نمایش تازه مانده اند و نفس می کشند .