نمایش›خدای کشتار

برای من که چهار سال پیش اقتباس سینمایی این متن را دیده بودم، نمایش دیروز ارزشی مضاعف داشت. زیرا با گذشت این مدت بسیاری از جزئیاتش را از یاد برده بودم و فقط کلیتی از مضمون اصلی در ذهنم مانده بود و خوشبختانه نکته‌های جذاب این اثر دوباره برایم زنده شد. به نظرم «خدای کشتار» نمایشی برای تمرین «خودکاوی» از طریق گفتگوست. بویژه گفتگوهای صریح در موقعیت‌های خطیر که فرصت پنهان کاری برای آدمها باقی نمی‌گذارد. یاسمینا رضا در این متن به خوبی نشان می‌دهد که معمولاً چگونه رفتارهای متمدنانه گاه اصالت چندانی ندارند و بیشتر پوششی برای خودخواهی و منفعت‌طلبی ما هستند. حتی اگر خودمان از این واقعیت بی‌خبر باشیم. فقط کافیست فرصتی برای تحلیل و تفسیر این رفتارها پیدا شود تا سرشت نهان آنها آشکار گردد. این تحلیل نیز بیش از هر چیز در مسیر گفتگو میسر است. اساساً گفتگو ابزاری برای شناخت خویش است. زیرا آدمی در خلال گفتگو می‌تواند در آیینه «دیگری» خویشتن را ببیند. لایه‌های پنهان در زیر نقابها را بکاود و به تصویر دقیقتری از خود برسد. ما زمانی می‌توانیم به دنیای درون خویش راه یابیم که گزاره‌هایی را که درست فرض می‌کنیم در معرض پرسش و داوری دیگران قرار دهیم و از منظری تازه به آنها بنگریم. در خلال این پرسشگری و قضاوت به تدریج معانی پنهان در لایه‌های زیرین – جایی آن سوی زبان و رفتار متمدنانه - هویدا می‌شود و به تدریج آدمی برای مواجه با خود به بینشی نو دست می‌یابد. هر یک از ما در این گفتگوهای صریح با زاویه‌های ناپیدا در وجود خویش روبرو هستیم و تازه در می‌یابیم تا چه میزان با ذهن و ضمیرمان بیگانه ایم. گویی مدتها خواسته یا ناخواسته خود را فریب داده‌ایم و حالا فرصتی پیش آمده که از دام این فریب رها شویم.
در این نمایش آلن به اقتضای شغلش که وکالت است، به تک تک کلمه‌ها و جمله‌ها حساس است و مرتب پرسشهایی وجودی و هستی‌شناختی دربارهء تعریف مفاهیم و واژگانی که سایر شخصیت‌ها سهل انگارانه در گفتارشان به کار می برند مطرح می‌کند. این پرسشها نقطهء آغاز مناسبی برای حرکت در مسیر آشکارسازی سرشت این مفاهیم است.
به نظرم آنچه این متن و آثار برگرفته از آن را جذاب می‌کند فرایندی است که طی آن شخصیت‌های داستان به کشف و شهودی تازه از خود و دنیای پیرامونشان ... دیدن ادامه ›› می‌رسند. در نتیجه در پایان نمایش، بازیگران و مخاطبان دیگر همان آدمهای آغاز نمایش نیستند و این نشان از اثربخشی هنری دارد که در نمایش خدای کشتار متجلی شده است.