یادداشت علی رحیمی( منتقد تئاتر)در سایت نقد تئاتر:

نمایشی انتقادی که دچار شعارزدگی نشد...
نگاهی به نمایش آقا ذبیح اثر فهیمه علی آبادی
نمایش آقاذبیح هم در متن و هم در اجرا، بسیار روان و ساده بازگو شد، ژست روشنفکر به خود نگرفت و دچار شعارزدگی نشد. گرچه بار طنز داشت اما به سمت نمایش‌های عامه‌پسند و سرگرم‌کننده‌ نرفت.

نقد تئاتر- علی رحیمی : نقش‌آفرینی حیوانات در آثار هنری به ویژه آثاری که رنگ و بوی تعلیمی دارند شگردی است که دستاویز برخی نویسندگان در برهه هایی که به دلیل محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی، آزادی لازم برای بیان شفاف و مستقیم پیغام به مخاطبان وجود ندارد، می شود. نمونه بارز این شیوه نوشتن را ... دیدن ادامه ›› می توان به خوبی در کلیله و دمنه یا مرزبان نامه دید. بیژن مفید نیز در نمایش شهر قصه که اولین اجرای آن به سال ۱۳۴۵ باز می گردد به خوبی از این شیوه برای بیان مقاصدش بهره برد.
مهدی ملکی از هنرمندان تئاتری است که در این سالها نشان داده به خوبی از این شگرد هنری برای انتقال پیام خود استفاده می کند. مضحکه سیاه، موشهای تئاتر شهر، حموم زی، دشت خورشید، غول تشن و … نمونه های بارز وفاداری او به این شیوه نوشتن است.
آقا ذبیح نیز با همین تفکر نوشته شده است. نمایشی که از سال ۱۳۹۴ تاکنون مورد استقبال کارگردانان زیادی قرار گرفته و با عناوین مختلفی همچون نگهباغ، همه متهمیم، مرگ مشکوک، مرحوم منفور و آقا ذبیح صحنه را در نوردیده است.

عناوینی که هنوز هیچ یک نتوانسته اند بار مفهومی داستان را با خود یدک بکشد و شاید یکی از دلایل تغییر مدام عنوان نمایش همین باشد؛ چرا که نمایش گرچه در لایه های ابتدایی، یک داستان ساده طنز درباره آزار و اذیت حیوانات به نظر می آید اما وقتی به لایه های زیرین می رویم بار مفهومی می گیرد و حتی تلخ و انتقادی می شود.

در حقیقت آقاذبیح نمایشی با رنگ و بوی سیاسی-اجتماعی است که در پوستین طنز جا خوش کرده است. داستان درباره باغ وحشی است که رئیس آن مرده و نگهبان آن، مدیریتش را برعهده گرفته است. آقا ذبیح که نه دانش مدیریت بر محل و نه اخلاق برخورد صحیح با حیوانات را می داند به دلیل خشونت بیش از حد، توسط یکی از حیوانات از بین می رود و بازرس به دنبال قاتل اوست…
مهدی ملکی با تیزهوشی فضای نمایش را یک باغ وحش –یا در نگاهی دیگر اسارتگاه- و مدیریت آن را به یک نگهبان (کسی که سواد ندارد اما قدرت دارد) می دهد چون می خواهد جامعه ای را به تصویر کشد که به دلیل سوء مدیریت در حال فروپاشی است. جامعه ای که سلاحش برای رفع نیازها نه ایده خلاق و مدیریت پاسخگو، بلکه فشار فیزیکی و تلاش برای برقراری سکوت زیر لوای خشونت است.
انتخاب حیوانات باغ وحش نیز بر پایه همین تفکر رقم خورده است؛ که اگر این چنین نبود بی شک اولویت حضور شیر، پلنگ، فیل، ذرافه و… بیش از گراز، خرس پاندا، جغد و … در باغ وحش احساس می شد.
ملکی می خواهد نشان دهد وقتی به جای تفکر، زور بر جامعه ای حاکم می شود چه بر سر مردم می آید به همین دلیل هم در انتخاب حیوانات باغ وحش با وسواس عمل می کند.
در نمایش آقاذبیح گراز که در نمادشناسی مظهر دلیری و شجاعت است زیر بار زور آقا ذبیح می رود و حتی از بردگی لذت می برد.
تمساح نماد موفقیت و کامروایی، معتاد است، جغد مظهر دانایی، معلمی است که به دلیل ضربه ای که آقا ذبیح بر سرش وارد کرده چیزی در خاطرش نمی ماند.لاک پشت کارآگاه ریزبین باغ وحش بازنشسته و گوشه گیر شده، خرس پاندا که عموما نشانه صلح و دوستی است خشن و عصبانی است و هنرمند نمایش (موش کور) که باید با دید انتقادی جامعه را رصد کند، نابیناست.
در عوض کفتار (دزد)، گربه (قاچاق فروش، ولگرد) و مار (خوش ظاهر بد باطن) پر و بال گرفته اند و خوش رقصی می کنند!!!
حضور فرشته مرگ در ابتدا و انتهای داستان از دیگر موضوعات قابل تامل نمایش است. فرشته مرگ نماد محدود بودن زندگی زمینی است و بی شک نگاه تعلیمی مهدی ملکی در نمایش همین تفکر «محدود بودن زندگی» است، موضوعی که بی شک اگر اهل تفکر و تدبر باشیم درس مهمی در زندگی به حساب می آید.

نمایش آقاذبیح هم در متن و هم در اجرا، بسیار روان و ساده بازگو شد، ژست روشنفکر به خود نگرفت و دچار شعارزدگی نشد. گرچه بار طنز داشت اما به سمت نمایش‌های عامه‌پسند و سرگرم‌کننده‌ نرفت؛ایده انتقادی خود را هم فراموش نکرد و شاید بهتر است بگوییم کارکرد طنز در این نمایش گرفتن زهر تلخ انتقادات لایه زیرین بود.

ظرافت در انتخاب گریم و لباس بازیگران که هم تداعی گر نقش آنها بود و هم توانست فاصله معناداری با تئاتر کودک ایجاد کند، استفاده به موقع از تعلیق ها، ریتم مناسب اجرا و بهره مطلوب از موسیقی این امکان را برای مخاطب ایجاد کرد تا از حضورش در این سالن لذت ببرد.




https://naghdtheater.com/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B0%D8%A8%DB%8C%D8%AD-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D9%81%D9%87%DB%8C%D9%85%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%A8/