نمایش›دختران بابا آنتون

یادداشتی بر نمایش دختران بابا آنتون/ مریم صادقی

« چخوف‌خوانی زنانه »

«دختران بابا آنتون » درباره شخصیت‌ها و کاراکترهای زن نمایشنامه‌های چخوف است. زنانی که اغلب نقش‌های کلیدی و موثر در هر کدام از متن‌های او دارند. با وجود نگاه سردی که در اغلب روایت‌های چخوف حاکم است، او زنان را تاثیرگذار ترسیم می‌کند. زنانی که برای خود تصمیم می‌گیرند و عشق برای آنان اهمیت زیادی دارد.
نمایش شامل 5 کاراکتر زن از 5 نمایشنامه معروف او و مردی‌ست که به نظر نقش نویسنده یا چخوف را دارد؛ با طراحی خوب صحنه و دکوری که به نظر واگن ... دیدن ادامه ›› قطار است. این تلاقی و برخورد 5 زن و مرور زندگی و اتفاقات آنان با توجه به متن نمایشنامه‌هایی ست که در آنها نقش دارند. تا این جا شاید بتوان ایده را نو و جذاب تلقی کرد اما از جایی به بعد مشخص می‌شود این مرور و تلاقی تنها به بازگویی همان اتفاقاتی است که بارها شنیده‌ایم و چیز تازه‌ای ندارد . و اگر کسی از متون چخوف نیز اطلاع نداشته باشد نمی‌تواند ربط درستی را با کاراکترها برقرار کند. و ویژگی شخصیت‌ها که مرتبط با کلیت آن داستان قابل درک و دریافت است، از ماهیت اصلی دور شده و معلق باقی می‌ماند.
متن‌های مورد استفاده، باغ آلبالو، سه خواهر، دایی وانیا، مرغ دریایی و خواستگاری‌ست که کشمکش‌های عاطفی و خانوادگی آنان مطرح و از زبان خودشان توصیف می‌شود. هر کدام از مصائب و رخدادهای ناگواری که تجربه یا از سرگذرانده‌اند، می‌گویند.
نویسنده سعی داشته است که به لایه‌های درونی‌تر کاراکترها برود تا کالبدشکافی از ذهن و موقعیت آنان بدهد اما در این امر موفق نبوده و اتفاق خاصی در این‌باره در متن و اجرا نمی‌افتد.
حضور مرد نویسنده یا چخوف در اثر، بسیار نچسب است. هیچگونه اتصال ذهنی و یا معنایی درستی برقرار نمی‌شود حتی وقتی چخوف با کاراکترهایش درباره سرنوشت و فرجام‌شان که اغلب تلخ است صحبت می‌کند و درصدد است آنان را از آن مسیر برگرداند نیز کشدار، ناموزون و کسالت‌بار است.
براحتی متن می‌تواند با وجود تکرارهای زیاد و بخش‌های اضافی که کمکی در جریان نمایش ندارد، حذف و کوتاه‌تر بشود. چنانکه مخاطب بتواند مسیر نمایش را با تمرکز بیشتر دنبال کند. بازی اغلب بازیگران قابل قبول است هرچند گاهی بیش از اندازه به‌نظر می رسد. تعبیه محفظه‌ای پر از یخ در خارج از پنجره‌های دکور به عنوان بخش بیرونی واگن قطار که هر کدام از بازیگران مدتی در آن می‌ایستند و دیالوگ‌هایشان را می‌گویند، القای سردی و برودت سرنوشت‌های انسانی در نقد مدرنیته ایست که چخوف همواره در نظر داشت. به همین دلیل اغلب ماجراهای او در روستاها یا مناطق دور از مسکو و یا شهرهای بزرگ روسیه اتفاق می‌افتد. و به روابط انسان‌هایی می‌پردازد که دچار خلل و سردی شده اند.
«دختران بابا آنتون»، با کارگردانی مریم صادقی اگه چه ایده‌ای جذاب با محوریت کاراکتر زنان متن‌های چخوف دارد که کمتر از آن دیده‌ایم و بیشتر این دست برداشت‎ها درباره آثار شکسپیر به متن و اجرا رسیده‌اند، اما همچنان از ضعف پرداخت زنانگی در رنج است. تنها پرداخت به شخصیت‌های زن، نمی‌تواند محوریت مفهومی متمرکزی را نیز بر زنانگی، احوالات و ویژگی‌های روانی و عاطفی آنان داشته باشد. کارگردان اثر تلاش دارد چنانکه از بازی‌اش در نمایش هم مشخص است، نگاه مخاطب را وارد این برداشت کند که نمایش زنانگی قابل توجهی دارد، و قرار است با این دید به فضای متنی چخوف نیز برسد، اما در نتیجه و خروجی اثر، کامل نیست و کم اثر است.
مریم صادقی اگر چه بازیگر خوبی است اما حضورش هم بعنوان کارگردان و هم بازیگر، و نقشی که ایفا می‌کند سبب برهم خوردن تعادل در یکدستی اجرا شده و اغلب کاراکتر مادام رانوسکی که نقش آن را ایفا می‌کند، در طول اجرا، مرکزیت داشته و فوکوس زیادی را به خود جلب می‌کند. به شکلی که سایر نقش‌ها زیر سایه آن قرار گرفته و ناخودآگاه اهمیت کمتری دارند.
در بخش انتهایی بازیگر مرد نقش چخوف، شمایلی را که دو جنس نمایی دارد پیدا می‌کند شاید منظور نویسنده از این تغییر ظاهر، تاثیر کاراکترهای زن نمایش‌ها بر خود نویسنده باشد که گاه چنان واقعی و حقیقی در ذهن و روان نویسنده و مولف تاثیر می‌گذارد که به او هویتی متفاوت می‌بخشد؛ هویتی از تلفیق خود واقعی و کاراکترهای خلق شده.
دکور نمایش پر زحمت و جذاب است . به‌ویژه مکانیتی مناسب که یک کوپه قطاری در حال حرکت، برای این تلاقی و برخورد کاراکترها و مخاطبانی ناظر در نظر گرفته شده.
مکانیتی که از گذشته عبور و به آینده می‌رسد و در نقطه‌ای از اکنون با تماشاگر نیز مواجه می‌شود. این سرفصلی از تقدیر آنان است که می‌توانند آن را به اشتراک بگذارند.
طراحی لباس‌ها نیز هر چند در برخی به زمان معاصر نزدیک می‌شود و در برخی دیگر مربوط به همان زمان متن، قابل قبول است. برخی میزانسن‌ها نیز به نظر سردرگم و یا اضافه است چنان که اساسا می‌توان زمان اجرا را با حذف تعدادی از آنان، بسیار تقلیل داد و کمتر موجب کشدار و کسالت‌بار بودن آن شد. بخش تماس‎های تلفنی از این دست است.

نیلوفرثانی
https://www.honarnet.com/%db%8c%d8%a7%d8%af%d8%af%d8%a7%d8%b4%d8%aa%db%8c-%d8%a8%d8%b1-%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c%d8%b4-%d8%af%d8%ae%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%a7%d8%a8%d8%a7-%d8%a2%d9%86%d8%aa%d9%88%d9%86-%d8%a8%d9%87/