"وانیک" ،نمایشی است که بعد از تمام شدن می تواند در ذهن مخاطبانش آغاز شود و ادامه یابد.
تجربه تماشای این نمایش بار دیگر به من یادآوری کرد که هنر تئاتر ، امری انتزاعی و صرفا زیبا نیست.
تئاتر این توانایی را دارد که در ذهن و روح و حتی تجربه ی زندگی روزانه هر تماشاگری همراه شود و برآن تاثیر بگذارد.. می تواندبه آرامش دعوتت کندچراکه بر خلاف تمام فاصله ها و تفاوت های جغرافیایی و قومی و زبانی و... در مورد دردها و مسایل مشترک انسانی حرف می زند ...تئاتر می تواند دانه هایی در ذهن مخاطبانش بکارد که به فراخور ، به ثمرهای آگاهی و شناخت برسند.
انتخاب و اجرای متنهایی از واسلاو هاول توسط جناب سلیمی تلاشی شریف و هنرمندانه است.
****
((آیا وانیک همزاد هاول است؟))
واسلاو هاول، نویسنده، فیلسوف ، مخالف سیاسی و دولتمرد چک تبار بود.نمایشنامه نویسی که به ریاست جمهوری کشورش برگزیده شد آن هم در انتخاباتی ... دیدن ادامه ›› که بعد از چهل سال به صورت دموکراتیک برگزار می شد .او انسان گرا و ضد خشونت بود...چه رویایی است دنیایی که روسای کشورهایش تمامن فیلسوف و نمایشنامه نویس و از اهالی تئاتر باشند!! فردیناند وانیک، شخصیت نمایشی است که ابتدا در نمایش های واسلاو هاول و بعدتر توسط همکاران و دوستان نمایشنامه نویس اش به عنوان قهرمان اصلی برخی از کارهایشان استفاده شد. در واقع وانیک ، به عنوان یکی از نمادهای ملی مبارزه با رژیم کمونیستی چکسلواکی قلمداد می شود.
Edward Einhorn رمان نویس،کارگردان تئاتر و نمایشنامه نویس آمریکایی، وانیک را همزاد واسلاو هاول می نامد.شخصیت وانیک اولین بار در نمایش احضار Audience(1975) هاول نوشته شد و توسط خود هاول در همان زمان اختناق اجرا شد. وانیک همانند خود هاول،نمایشنامه نویس معترض(به رژیم کمونیستی) به دلیل ممنوعیت انتشار نوشته ها و اجرای نمایش هایش، مجبور شد در یک کارخانه ی آبجوسازی کار کند و باقی ماجراها...
آقای سلیمی،دو نمایش احضار Audience و گشایش Unveiling را که هر یک نمایش های مستقلی هستند( البته با شخصیت واحد وانیک)، در این اجرا با تمهیدات زیبایی در امتداد هم اجرا می کنند.
یکی از درون مایه های اصلی ،نمایش وانیک، این است که در یک سیستم قدرتمدار و تمام طلب مبتنی بر یک ایده ،انسان ها تبدیل به آدم کوکی هایی می شوند که بر چرخ دنده های خواست و نظارت از بالا حرکت و عمل می کنند..زیست انسان هایی که در مقابل این ابزارشدگی مقاومت می کند ، ویران می شود..وضعیت شهروندی و حریم خصوصی در این شرایط تباه می شود .چشمی دایم شما را زیر نظر دارد .. وانیک انسان روشنی است که از ارزش های خودش کوتاه نمی آید. او در برابر حقیقت آزادی حاضر به مصالحه با قدرت نیست .از طرفی دیگر انسان های واداده و اجیر شده در این سیستم ها نیز در فریب و دروغ خودشان قربانی و تباه شده اند. زوج بخش گشایش که نمایشی دروغینی خوشبختی و عشق ترتیب می دهند تا وانیک را فریب دهند،رقتبار و قابل ترحم اند. .."زندگی در حقیقت" از ایده های اصلی هاول در مجموعه مقالات فلسفی اش می باشد.
****
طراحی های صحنه و نور و صدا و ایده ی پیوند دو نمایش جایی که دو بازیگر در مقابل تماشاگران ، لباس و ظاهرشان را عوض می کنند ، شایان توجه و معنا ساز بودند.
بازی رضا مولایی در دو نقش صاحب کارخانه و دوست صمیمی وانیک درخشان و باورپذیر است .او در نقش رییس پیر آبجوسازی، در نهایت شمایلی رقت بار و قابل ترحم ارایه می دهد تا اینکه آدمی پست و منفوری در نظر تماشاگر بیاید .یعنی رقت قابل ترحم انسان های خائن و ترسو و واداده که اجیر می شوند به جاسوسی زندگی های دیگر و شستشوی مغزی به نفع سازو کارهای قدرت تحت هر عنوانی.. ساعتچیان، در نقش وانیک ، بر در خودفرورفتگی وغمناکی اندیشه ورزانه ای متمرکز شده است که گاه از انفعال قابل تمییز نیست..آیا این انفعال خود ،مبارزه است ؟ آیا این انفعال برای روشنفکری نقش چندان مناسب به نظر می رسد؟ هر چند که صلابت در صدایش نمایانگر این است که روح اش را نخواهد فروخت...شاید او سوژه ی مورد نظر در جمله سارتر باشد : انسان محکوم به آزادی است.
***
ای کاش انسان ها محکوم به تاتر باشند! چرا که تئاتر دریچه ای است به سوی تفکر که عمل آزادی است.