کتاب›فوکو در ایران

فصل 4
عصر وحشت، مسائل رنان و سیاست های فمینیستی

با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب و علی رغم سیاست های مردسالارانه رژیم اسلامی، کاملا واضح است که موقعیت کنونی زنان جامعه ایران را نمی توان صرفا با توسل به چند آیه از قرآن توصیف و تشریح کرد.
درست است که جمهوری اسلامی همواره درصدد اعمال سیاست های تفکیک جنسیتی در فضای عمومی جامعه برآمده است، اما این هم درست است که همین سیاست ها برای نخستین بار امکان حضور و مشارکت زنان دین دار، از طبقات مختلف اجتماعی، را در عرصه های عمومی فراهم آورده است. شاخص های توسعه ای بانک جهانی و یونیسف نشان میدهند که در زمینه های آموزش، اشتغال، امید به زندگی و سلامت وضعیت زنان در ایران نسبت به دوره مدرنیزاسیون تحتی حکومت رژیم پهلوی پیشرفتی چشمگیر داشته است. مسئله سیاست های جنسیتی در ایران پساانقلابی مسئله ای غامض و چندبعدی است که صرفا با نگاهی فراتاریخی و متن بنیاد به اسلام قابل تبیین و توضیح نیست. در عوض، همانند خود مسئله انقلاب، برای تحلیل مسئله ... دیدن ادامه ›› سیاست های
جنسیتی نیز ابتدا باید به زمینه پیدایش ایده ها و ویژگی های رخدادهایی که در این سیاست ها اثر داشته اند به دقت توجه کرد.
بررسی اجمالی تحولات تاریخی گفتمان شیعه در باب روابط جنسیتی نشان می دهد که رویه های باب شده یا مورد تایید در این گفتمان چه قبل و
چه بعد از انقلاب، بسیار متنوع و گاه حتی متضاد بوده اند. برخلاف هشدارهای فمینیستی» خانم آتوسا ه، پروین پایدار در تحقیقات خود نشان می دهد جنبش انقلابی در ایران به نحو قابل ملاحظه ای موضع روحانیت را نسبت به مشارکت سیاسی-اجتماعی زنان تغییر داد. هرچند این تغییرات به ختم مردسالاری منجر نشد، اما سرآغاز تحولی اساسی در روابط جنسیتی در ایران بود.
آتوساه. با رویکردی به شدت فروکاهنده از فوکو می خواهد تجربه زیسته میلیونها زن ایرانی را که در تظاهرات ضد شاه حضور داشتند با گزیده متنی بریده شده از قرآن عوض کند. ولی، همان طور که پایدار نشان می دهد، نقش شیعه در موقعیت زنان مسئله ای است که تنها در چارچوب شرایط سیاسی و موقعیت های تاریخی متفاوتی که شیعیان تجربه کرده اند قابل بررسی است. پایدار تأکید دارد که:
اهداف و انگیزه های سیاسی نیروهای اسلامی (هرگز ثابت و از پیش تعیین شده نبوده، بلکه، در طول قرن گذشته، در واکنش به و در تعامل با سایر نیروهای سیاسی شکل گرفته اند. به همین دلیل، سیاست های جنسیتی اسلامی در مقاطع تاریخی مختلف بسیار متفاوت و گاه حتی متضاد بوده اند. به عنوان مثال، برخی از سیاست های جنسیتی جمهوری اسلامی، مثل حق رأی زنان، ناقض نظر روحانیون در دوره های گذشته، مثلا در حکومت قاجار یا پهلوی، بوده است.
در بیشتر مواقع، اعتقادات ایدئولوژیک، حتی زمانی که تحت تاثیر سیاسی قرار نگیرند، واقعیت های اجتماعی ناخواسته ای را رقم می زنند فوکو نیز بیش از هر چیز به جنبش انقلابی و واقعیت هایی معطوف حین وقوع انقلاب خلق می شدند. او قویة مخالف برقراری ارتباط بلافصل بین آموزه های رسمی اسلامی و تفسیر تحت اللفظی قرآن با تجربه های زنده و انقلابی مردم معمولی بود.
183 و 184ص

پ.ن: این توضیح آقای قمری هژمونی فرهنگی نظام فعلی ست. که به نظر می رسد ساده لوحانه ابراز و تحلیل شده است.عرصه حضور زنان دیندار در بطن اجتماع بیشتر شده است؟؟ این توجیه رویه ی دیگری ندارد؟ یعنی زنان بسیاری که اقلیت های دینی و یا غیر مذهبی بوده اند کجا جای گرفتند؟
پاسخ آقای قمری در این باره چیست؟

از نخستین لحظه های شکل گیری انقلاب، سکولاریسم هیچ گاه عامل تببین کننده نقاط افتراق سازمانهای انقلابی مختلف نبود. حتی مجاهدین مارکسیست همواره بر یکی بودن اهدافشان با همرزمان مسلمان خود تاکید داشتند.با اینکه تا قبل از پیروزی انقلاب در بهمن 57 همیشه دو جبهه اسلامگرا و غیرمذهبی در میان سازمانهای فعال ملی_مذهبی و چپ وجود داشتند اما سکولاریسم هرگز به نقطه افتراق اصلی این احزاب مختلف سیاسی تبدیل نشد.وجود چنین ابهامی درباره بحث سکولاریسم به جز دلایل نظری، ابعاد راهبردی_سیاسی نیز داشت، سیاسی از این حیث که تا اواسط تابستان سال 1356 دیگر برای همه مسلم شده بود که رهبری خمینی بوده است که به اعتراضات گسترده در سراسر کشور نیرویی انقلابی بخشیده است. در آن زمان هیچ حزب سیاسی نمی وانست بدون قبول رهبری او به جنبش بپیوندد. ملی_مذهبی ها به ناچار به این مسئله تن دادند. آنها امید داشتند بدیل انقلابیِ خمینی را به عنوان ابزار به کار بگیرند تا شاه را به قبول اصلاحات وادار کنند و در بینش غایتگرای احزاب چپ هم، خود انقلاب از لحاظ تاریخی رویدادی گریزناپذیر محسوب می شد. آنها رنگ و بوی دینی قیام مردم را چیزی بیش از تجلی فرعی و زودگذری از روبنای ایدئولوژیک نمی پنداشتند.
به واقع، در فرایند انقلاب، زبان سکولاریسم هرگز زبان غالب نبود. پس از وقوع انقلاب و از آغاز درگیری هایی که نهایتا به انحصاری شدن قدرت در دست گروههای مختلف حامی خمینی انجامید، نوعی خودآگاهی سکولار به وجود آمد و توجه به اصول دموکراتیکی که سکولاریسم به آن ارجاع می دهد، ایجاد شد.

132ص