سلام

در ابتدا تبریک میگم به عوامل این نمایش تاثیرگذار و پرمخاطب. نمایش بسیار خوبی بود. از کارگردان این نمایش سرکار خانم افسانه ماهیان هم قدردانی ... دیدن ادامه ›› میکنم.
این نمایش همچون کار قبلی خانم ماهیان با عنوان "از زیرزمین تا پشت بام"، بی کم و کاست در مورد "بحران هویت" هست. بحران هویت عموما گریبان گیر مهاجرین و پناهجویان هست. دو لغت "مهاجر" و "پناهجو" بار معنایی متفاوتی دارند که کمی بعد اشاره خواهم کرد.
وقتی یک انسان وطنش رو ترک میکنه و به کشور دیگه نقل مکان میکنه، در کشور جدید با شرایط متفاوتی رو به رو میشه و همواره این شرایط رو با وطنش مقایسه میکنه. در نهایت میتونه به جایی برسه که یا خودش خودشو یک وصله ناجور با محیط جدید میبینه، یا مردم اون کشور این شخص رو یک غیرخودی میبینن. این مساله باعث میشه انسان در درون خودش زجر بکشه و گاها حتی حاضر میشه عطاشو به لقاش ببخشه و برگرده به وطنی که با سختی از اون اومده بود بیرون.
اما همانطور که گفتم مهاجر بودن با پناهجو بودن متفاوت هست. مهاجرت کاری هست که امروزه خیلی از ایرانی ها انجام میدن تا صرفا شرایط زندگی بهتری رو به دست بیارن. در واقع یک انتخاب هست.
در مقابل پناه بردن ناشی از شرایطی مثل جنگ هست. مثل اتفاقی که امروز برای مردم اکراین افتاده. خیلی از این مردم تمایلی به فرار از کشورشون نداشتن، اما برای فرار از مرگ، مجبور شدن پناه ببرن به کشورهای دیگه. طبیعتا این یک انتخاب نیست، یک اجبار هست.
این نمایش هم داستان سه زن هست که از کشورهای جنگ زده افغانستان (طالبان)، عراق (داعش) و لیبی (احتمالا قذافی) به یک کشور غربی پناه بردن.
در جایی از نمایش دیالوگی هست که یکی از زن ها به بازجو میگه ما مهاجرت کردیم ،پناه نیاوردیم. به ما نگین پناهجو. شما به ما پناه جو میگین تا خودتون رو پناه دهنده معرفی کنین. به نظرم این طرز فکر نویسنده یا کارگردان اشتباه هست چون تعریف مهاجر و پناهجو مشخصه. حتی سیاست های درست و غلط کشورهای غربی رو دلیل جنگ در موطنشون عنوان میکنن که این هم دلیل نمیشه معنی مهاجر و پناهجو عوض بشه.
مشکل اکثر مهاجرین و پناهجویان این هست که میخوان در کشور جدید، بعضی ارزش های وطنشون رو مجددا بازآوری کنن و از همینجا مشکل شروع میشه. مشکلی که امروز کشورهای غربی گریبان گیرش هستن همین هست. مهاجرین و پناهجویان حاضر نیستن بسیاری از ارزش های متفاوت کشور جدید رو قبول کنن و این یعنی مخالفت و درگیری.
طراحی صحنه این کار (توسط آقای منوچهر شجاع) در عین اینکه بسیار مینیمال هست، کاملا خلاقانه و تاثیرگذار و کامل هست. یک اتاق بازجویی به صورت یک نوار مستطیلی که از ماسه دریا پوشیده شده و حکایت مهاجرینی هست که از طریق دریا و قاچاقچی ها به سواحل غربی میرسن. این میزانسن به خوبی حس رو منتقل میکنه و یک تابلوی گویا از محیط هست.
استفاده از یک بازجو که خودش یک مهاجرزاده هست (البته این مساله ابتدای نمایش مستتر هست) و با احساس مسئولیت عجیب غریبی دنبال یافتن مادر بچه هست، خیلی زیرکانه بود. از یک جایی به بعد با خشمگین شدن و داد زدن بازجو بر سر زنان، میشد حدس زد که این بازجو هم دنبال گم شده خودش هست. دنبال هویت گم شده خودش. دنبال مادر خودش. و حتی به خوبی یک چرخه رو نشون میده. یعنی در یک صحنه هم یک مادر داری، هم یک نوزاد و هم آینده اون اون نوزاد(بازجو). بازجو مثل یک مرغ پرکنده دنبال هویتش هست. انگار که باارزش ترین چیز زندگیشو میخواد پیدا کنه.
در مورد مترجم در کامنتی به یکی از مخاطبین همین نمایش نوشتم و اینجا هم عینا تکرار میکنم. باید بگم بیشتر از این که هدف از تکرار جملات بازجو توسط نقش مترجم تحت عنوان ترجمه، تاکید مطالب باشه، هدف تکمیل داستان هست. مترجمی همجنس اون زنان به عنوان یک شخص سوم به اونها کمک میکنه. یعنی نویسنده دنبال یک بهانه بوده که یک شخص سومی در بازجویی ها بین بازجو و پناهجو حضور داشته باشه که بتونه بدون اینکه بازجو زبانشو متوجه بشه، با اون زنان همدردی کنه و حتی کمکشون کنه. این شخص سوم فقط میتونست یک مترجم باشه که بازجو از حرفاش سر در نیاره وقتی داره با پناهجو صحبت میکنه.
ولی به نظرم این نقش مترجم ایرادات اساسی داشت. اولا باید پخته تر میشد و از تکرار بی مورد جملات حوصله سربر پرهیز می شد و ثانیا و مهمتر اینکه مترجم در همون اتاق بازجویی کنار بازجو حضور میداشت تا هم مخاطب بیشتر باهاش ارتباط برقرار کنه و هم صداها دوکاناله نشن. یعنی اینجا از یک طرف صدا از حلق دو بازیگر اصلی شنیده میشد و از یک طرف از پشت یک میکروفون و بلندگو. باید بیشتر رو این طرز و نحوه استفاده از مترجم فکر میشد.

در انتها بگم که خانم معتمدآریا و آقای مهران نائل هر دو عالی بودن و بازی هر دو تحسین برانگیز بود. برا هر دو عزیز سلامتی آرزو میکنم. خانم شیوا فلاحی در نقش مترجم هم اگر در داخل خود صحنه حضور داشتن بیشتر میشد در موردشون نظر داد. ولی از پشت میکروفون نظری ندارم.

من از بیست به این کار 16-17 میدم و توصیه میکنم این کار اگر تمدید شد ببینید حتما.

با تشکر
اسفند 1400