پوستر نمایش مرغابی وحشی را چه کسی طراحی کرده؟ طراح ایرانی دارد؟ یا کپی است؟

به نقل از روزنامه «قانون» دوشنبه نوزده مرداد
نقد نمایش «اتاق چهار صد و نود و هشت» به کارگردانی کامیار صالح پور

دوزخیان زمین
دکتر شهرام خرازی ها
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان تئاتر
«اتاق چهارصد و نود و هشت» سفری است درونی به جهان ذهنی زن و مردی که در یک مکان بسته گیر افتاده اند.زن رمان نویس و مرد خواننده ای در آستانه مشهور شدن است.آن دو در اتاق چهارصد و نود و هشت با دوازده در بسته(شاید به عنوان نماد دوازده ماه سال و گذر عمر) مواجه می شوند که هر یک ممکن است راه گریزی به جهان خارج باشند. ترسیم موقعیت رازآمیز و کنجکاوی برانگیز اتاق چهارصد و نود و هشت از همان ابتدا آغاز خوب و جذابی را برای نمایش رقم زده و انگیزه ... دیدن ادامه ›› لازم برای تعقیب قصه و پی جویی فرجام دو پرسوناژ اصلی را در تماشاگران پدید می آورد.نمایشنامه دارای دو قصه مجزا است که یکی به زمان گذشته و دیگری به زمان حال تعلق دارد.مرزگذاری بین این دو زمان چه روی کاغذ چه در اجرا بسیار شفاف و دقیق صورت گرفته است.قصه اول شرح تلاش های زن و مرد محبوس برای خروج از اتاق چهارصد و نود و هشت است.قصه دوم حکایت گذشته همان زن و مرد است که نمی توانند با هم به تفاهم برسند.پیرنگ هر دو قصه تکراری است؛حبس شدن چند نفر در مکانی مرموز و تلاش شان برای رهایی،مضمون آشنایی است که به سبب پتانسیل های دراماتیکش بارها در عالم سینما و تئاتر مورد استفاده قرار گرفته است همین طور موضوع از هم پاشیدن زندگی زناشویی یک زوج عاشق پس از مشهور شدن یکی از آن دو.وزن دو قصه تقریبا با هم برابر است به گونه ای که نمی توان یکی را فرعی و دیگری را اصلی تلقی کرد.بزرگ ترین ایراد وارد بر «اتاق چهارصد و نود و هشت» بی شک،عدم برقراری ارتباط تماتیک محکم بین این دو قصه است انگار که تماشاگر به تماشای دو نمایش با یک بلیت دعوت شده است!پر واضح است که قصه نخست از پتانسیل دراماتیک بیشتری نسبت به قصه دوم برخوردار است.توانمندی ها و ابتکارات صالح پور در نمایشی کردن قصه اول کم نقص و شایان توجه است؛فضای اسرارآمیز و دلهره آور اتاق چهارصد و نود و هشت تداعی گر عالم برزخ است.کارگردان برای رسیدن به یک فضای متافیزیکی از تمهیدات مختلفی سود جسته است،در این راستا می توان اشاره کرد به صدای دفرمه ناظر غایبی که با زن و مرد حرف می زند اما هیچ وقت دیده نمی شود،صورت های سنگی و بی انعطاف و اکت های ریتمیک عروسکی و آدم آهنی وار گروه بازیگران حرکت که نقشی معادل همسرایان در نمایش های میتولوژیک یونان باستان را بر عهده داشته و گویی در ارتباط با عالمی ناپیدا هستند همچنین دست های ناشناسی که هر از گاه از لابلای یکی از درها بیرون آمده و دقایقی بعد ناپدید می شوند.اگر چه در دیالوگ ها به این نکته اشاره می شود که زن و مرد مرده اند و تماشاگر با روح آن دو سر و کار دارد نه با جسم شان اما در اجرا عملا ماهیت و هویت متافیزیکی زن و مرد آن چنان که باید و شاید به باور در نمی آید.پوشش دو کاراکتر اصلی نیز واجد بار معنایی و نمادین و نکته خاصی در این ارتباط نیست حال آن که می شد با طراحی لباس و نورپردازی هدفمند،ویژگی های فرازمینی آن ها را به نمایش در آورد؛برعکس زن و مرد،روحوارگی اشباحی که اطراف شان پرسه می زنند به واسطه چهره پردازی و کورئوگرافی(طراحی حرکات موزون) حرفه ای نمایش باورپذیر از آب در آمده است.قصه دوم هیچ تفاوت خاصی با نمونه های مشابه نداشته و امتیازی بر آن مترتب نیست.امتیازی اگر هست باید آن را در اجرا جستجو کرد که بسیاری از کاستی های متن را تا حدود زیادی پوشش داده است.در قصه دوم با دو پرسوناژ کاتالیزوری(زن سرمایه گذار و دختر جوان) مواجهیم که موقعیت لقی در نمایشنامه دارند و از کلیشه این گونه نقش ها فراتر نمی روند.بازیگران زن موفق شده اند با خلاقیت ذاتی و بداهه کاری،ویژگی های نمایشی پنهان و ناپرورده نقش محوله را در بازی خود متبلور کنند.بازیگر مرد بیش از حد حواسش به رعایت دستورات صحنه و قرار گرفتن در جاهای تعیین شده است شاید به همین علت هم گاه تلاش هایش برای عقب نماندن از بقیه نقش آفرینان،توی چشم می زند.نقش سگ بسیار خوب نوشته و بازی شده است.موسیقی و حرکت در «اتاق چهارصد و نود و هشت» به هیچ وجه جنبه تزئینی ندارند بلکه جزئی از پیکره اثر محسوب می گردند.رد پای موسیقی و حرکت در قصه و شخصیت پردازی کاملا مشهود است.کورئوگرافی نمایش بقیه جنبه های اجرا را تحت الشعاع خود قرار داده است.گروه بازیگران حرکت حین انجام حرکات ریتمیک دسته جمعی،کاملا با هم و با ریتم موسیقی هماهنگ هستند اما ورود و خروج های شان کم فروغ و بی رمق است و نیاز به اصلاح و بازطراحی دارد.نقطه اوج نمایش در لحظه ای رقم می خورد که زن با حسرت و اندوه جنین خود را در حال جنب و جوش در گوشه صحنه نگاه می کند؛به رغم دشواری اجرای حرکات جنین در داخل کیسه بسته،ریتم این حرکات بسیار خوب تقلید شده است.طراحان نور نمایش ایده های درخشانی داشته و در استفاده ساختاری از نورهای تک رنگ، موضعی و تعقیب کننده هوشمندانه عمل کرده اند.در صحنه های رقص اشباح،اهمیت و نقش کلیدی و تأثیرگذار نورپرداز نادیده گرفته شده است!؟نویسندگان در نتیجه گیری موفق اند و پایان نمایشنامه را بسیار خوب بسته اند.در انتهای نمایش شاهدیم که جای مرد و زن با هم عوض شده و این بار زن خواننده و مرد رمان نویس است و شماره اتاقی که در آن حبس شده اند از چهارصد و نود و هشت به چهارصد و نود و نه تغییر یافته است.اینک دور باطل دیگری آغاز شده است و قصه همچنان ادامه دارد!/.

ه نقل از روزنامه همشهری مورخ 1394/2/284
نقد نمایش خون مرده گی به کارگردانی محمد شاکری
جوشش خون زیر چکمه جنگ
دکتر شهرام خرازی ها/منتقد تئاتر
بازنمایی ضدکلیشه پیامدهای جسمی،روانی و اجتماعی جنگ در چند سال اخیر،انعکاس قابل توجهی در تئاتر ایران داشته است.سال گذشته نمایش های قدرتمند «لکه»(غزل نعیمی) و «خواب آلودگی»(احسان بیات فر) از منظر و زاویه متفاوتی به مصائب قربانیان و بازماندگان جنگ پرداخته بودند؛این روز ها نیز شاهد دو نمایش خوب «مظلوم پنجم»(رضا صابری) و «خون مرده گی»(محمد شاکری) بر صحنه هستیم که در پی کشف وجوه کمتر دیده شده جنگ برآمده اند.محمد شاکری در جدیدترین کارش،«خون مرده گی»،چند تابلوی تأثیرگذار از جنگ را در قالب کولاژی خیره کننده به نمایش گذاشته است.او با حذف عمدی زمان ،مکان و نام ها،به جنگ ابعادی جهانی و فراملیتی بخشیده است.هیچ کدام از پرسوناژهای نمایش اسم ندارند به جز یک زن به نام نورا که البته بهتر بود او هم مثل بقیه بی نام بود تا بر جهانشمولی قصه بیشتر تأکید می شد.همه پرسوناژ ها حتی پرسوناژهای فرعی،بسیار خوب هویت پردازی شده اند.فرمانده به واسطه پرداخت درست نویسنده و بازی درخشان جواد پورسعید،به کلیدی ترین شخصیت نمایش تبدیل شده است.پورسعید بیان بسیار خوب و درک کاملی از نقش دارد،تغییر مکان دادن هایش حساب شده و نگاه هایش هدفدار است.بازی بقیه بازیگران نیز ... دیدن ادامه ›› کم نقص و تأثیرگذار است به ویژه گلاره مقدم در نقش همسر سرباز.شاکری مثل کار قبلی اش،«چند ریشتر حرف تب دار» در فرم موفق تر از متن است.فرم،فضا و حس و حال نمایش مدام بین رئالیسم،ناتورالیسم و سورئالیسم در رفت و برگشت است.ایجاز ویژگی بارز نمایش«خون مرده گی» است.این ویژگی منتج از ریتم بسیار تند و تعویض سریع موقعیت ها است.کارگردان از کش دادن قصه و مجال دادن به دیالوگ های زائد و بی مصرف پرهیز و زمان نمایش را به خوبی مدیریت کرده است.نورپردازی هدفمندانه و کاملا در خدمت متن و فرم است.نور قرمز گاه به عنوان تنها منبع روشنایی صحنه گاه به عنوان بک گراند ،جلوه خاصی به کار بخشیده و اشاره نمادین مکرر و هشدار دهنده ای است به مفهوم جوشش خون زیر چکمه جنگ.ساختار صوتی نمایش محکم و حرفه ای است.استفاده بجا و به موقع از نجواها،زمزمه ها،فریادها و افه های صوتی سبب شده تا بازیگران حس گیری بهتر و عمیق تری داشته باشند.لباس های سرباز و فرمانده خوب طراحی شده اما ارتباط معنایی و سمبلیک پوشش بازیگران زن با فضا و قصه ضعیف است.شاکری با طراحی صحنه ساده اما هوشمندانه اش نشان می دهد که چگونه می توان با کمترین امکانات و آکسسوار(وسایل صحنه) قصه را باورپذیر کرد و پیچیده ترین پیام ها را به تماشاگر انتقال داد.نام نمایش اشاره ای است به پاک نشدن و ماندگاری زخم های جنگ.«خون مرده گی» که کاندید دریافت جایزه بهترین کارگردانی از سی و دومین جشنواره تئاتر فجر بوده،تا اول خرداد در خانه نمایش،اداره تئاتر بر صحنه است/.