نقد نمایش چه کسی سهراب را کشت؟
ندا ثابتی

یک نمایشنامه‌نویس و عضو انجمن نمایشنامه‌نویسان درباره نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" متنی را منتشر کرد.


در متن ندا ثابتی که با عنوان «نشانه و معنا از متن تا اجرا» منتشر شده آمده است: این یادداشت حرف‌هایی است درباره فضای کار، متن، کارگردانی، بازیگری، طراحی صحنه و تا حدی نشانه‌شناسانه از منظر زیبایی‌شناسی، روانشناسی، اجتماعی و مذهبی که می‌تواند جرقه‌ای باشد تا آنان که در این حوزه‌ تخصصی دانشی کسب کرده‌اند، درباره نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟"عمیق‌تر، ببینند، بنویسند و تحلیلش کنند.

نمایش"چه کسی سهراب را کشت؟"که روی ... دیدن ادامه ›› صحنه رفته است را شنیدم و دیدم و اصل متن را نخوانده‌ام و دقیقاً نمی‌دانم در طول تمرین و یا به دلایل دیگری، متن چقدر تغییر کرده یا کم و زیاد شده یا حتی کلمه‌ایی، جمله‌ای، عوض نشده یا حذف نشده است. آنچه من شنیدم و دیدم، متنی بود، روان، با چالش‌های دراماتیک، با رگه‌های طنز از موقعیت رفتاری و زمانی و با تعلیق نمایشی که تو را به فکر وادارد.

با همذات‌پنداری موجود و سیالی که تو را با کاراکترهایش درگیر کند. با حسی که تو را سمت مفهوم تراژدی زندگی بشر معاصر می‌اندازد.

"چه کسی سهراب را کشت؟"شاید در ظاهر همان متن رستم و سهرابی باشد که مدرن شده است. پدرهایی که ناخواسته، پسرشان را کشته‌اند. خواه با تصادف رانندگی و خواه با قانون و مجازات برای اجرای حکم خدا. این اقتباس جذاب و متفاوت، ذهن را سمت اتفاق‌هایی می‌اندازد که در سراسر دنیا شاهدش هستیم.

اعتراض‌ اجتماعی، قدرت‌های زورگو، استبداد جهانی. جهل‌هایی مدام. جوان‌کشی. نخبه‌کشی. خفه‌کردن حرف‌هایی که باید زده شود. آزادی‌بیان، کج اندیشی‌های سیاسی و موارد بسیاری که انسان، مخصوصاً انسان مدرن معاصر در جامعه‌هایی که به ظاهر قانون دارد و به ظاهر حاکمیت‌هایی دارد، با این تعارض‌ها و فشارهای روحی و اجتماعی و سیاسی، درگیر است و عواقبش هم به خانوادهها و به فرد فرد آدم‌ها برمی‌گردد.

در حقیقت، هر خانواده قسمتی از اجتماع و هر اجتماعی دور از حکومت و سیاستمدارهایش نیست و این چرخه ، به هم پیوسته است و عملکردهایش بر هم تاثیرگذار است.

نمایش"چه کسی سهراب را کشت؟"از جهت و نگاه سیاسی حرفی نمی‌زند. از جهت نگاه مذهبی هم حرف مستقیمی نمی‌زند. داستان نمایش درباره یک خانواده ایرانی در زمان معاصر است که وقتی با مردن پسرشان روبرو می‌شوند، همه آن‌ها دچار چالش و بحران‌ می‌شوند. اما در این موقعیت نمایشی و مرگ فرزند نمی‌توان به یاد قسمت‌های دیگری از زندگی‌شان، مثل وجه اقتصادی و مذهبی و یا بستر تاریخی که در آن زیست می‌کنند نیفتاد.

همچنان که در ادامه داستان نمایش برای کمک به حل این بحران پاییک روانشناس به ماجرا باز می‌شود و یا مرد غریبه‌ای در پارک که از وجه و باور دینی خود می‌خواهد زندگی را تحلیل کند.

چه بسا اگر این اشخاص نمایش اگر در شرایط و موقعیت دیگری بودند، طور دیگری با اتفاق‌های زندگی برخورد می‌کردند و در این واکنش‌ها، نتیجه می‌گیریم که همه امور و رفتار و باور شخصیت‌ها در زندگی دخیل است.

در نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟"نگاه مذهبی همان قدر تاثیرگذار روی انتخاب‌ها و احساس‌ها هست که اگر ایمان نباشد نوع دیگری از باور برای اشخاص بوجود می‌آید. در نمایش از برخی واژه‌ها چون خدا، بهشت، جهنم، عذاب‌وجدان، بخشش،گناه،تقدیر، امید،و.... بهره زیاد برده شده است.

باورها در رفتار اشخاص نقش اساسی دارند. باور داشتن یا نداشتن به مرگ. تقدیر، سرنوشت، اتفاق و دیگر عناصری که وجوه باورمندی انسان را نسبت به پدیده‌ها تشکیل می‌دهد. آنچه در نمایش جذاب است این است که این انگاره‌های درونی و ذهنی، چنان ظریف در دیالوگ‌ها و نقش‌ها جای گرفته است که باعث می‌شود، در طول نمایش تماشاگر خود را جای اشخاص و موقعیت حسی شخصیت‌ها در مواجه با مرگ بگذارد.

پدر، مادر، خواهر،داماد، دوست،همه اشخاص را در موقعیت‌ و وضعیت خاص خود می‌شود درک کرد و درباره زندگی به آنها حق داد. می‌شود به جای همه آنها گریست و خندید. می‌شود فهمید چرا کم آورده‌اند. چرا دچار ترس، تردید، غم‌شدید، رخوت، کسالت، سکوت و تنهایی و نفرت شده‌اند.

در این موقعیت بحرانی حتی تلاش‌های داماد عاشق و تلاش روانشناس را با اتکا بر عقل و عشق برای عبور از این بحران می‌شود درک کرد.

نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" در پی این است که بگوید ، انسان در ستیز با مرگ باید خودش بخواهد که زندگی‌اش را تغییر دهد و در اصل، خودش مهم‌ترین عاملی است که می تواند به خودش کمک کند. حتی عشق هم در جایی کم می‌آورد. نمایش در اصل از کشته شدن عاطفه‌ها می‌گوید که عقبه تمام این تنهایی‌ها، این است که اگر رابطه و همدلی بین آدم‌ها کمرنگ بشود عواقب بدی دارد. برای همین مکاشفه نمایش آنجا است که می‌فهمیم آرش به عنوان پسر خانواده در دفترچه‌اش نوشته دوست دارد بمیرد. گویی روح او، زودتر مرده و جسم او، بعد از بین رفته است.

این نگاه یعنی واقعیت روح انسان است که مهم است مرده باشد یا زنده!.... اما در موقعیت نمایشی اثر شاهد هستیم که مادر کمتر حرف می‌زند گویی او بعد از مرگ فرزندش مرده متحرکی بیش نیست و پدر هم شبیه روحی سرگردان می‌ماند که در برزخ است.

در نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" حتی اشیاء هم در صحنه، با معنا و نشانه دراماتیک کاربرد دارد. سنگ‌های کوچک تزئینی درون قوطی، درخت‌های چنار، نیمکت،کلاه‌ایمنی موتورسیکلت، گلدان شمعدانی با گل‌های سرخ، کاموای قرمز رنگ، آب‌پاش، پارچه‌های سفید، آلبوم‌عکس، دانه پاشیدن برای کبوتر، عروسک و بارش باران ....و هر آنچه هست و با تغییر صحنه می‌آید و می‌رود و در نمایش با تاکید و توجه زیاد ‌کاربرد دارد و فقط برای تزیین صحنه استفاده نشده است.

حتی سکوت در بازی‌ها و در فواصل صحنه‌ها که همراه با تاریکی است، موجب تفکر تماشاچی می‌شود و این مکث‌ها و سکوت‌ها، گاه موحب موقعیتی می‌شود که بین داماد خانواده و مادر، خنده را ایجاد می‌کند و در اصل، خنده تماشاگران از بازی یا دیالوگ‌های پسر جوان نیست، بلکه از سکوت و شدت غم مادر است که ایجاد حس خنده می‌کند.

خنده‌ای که از سر تمسخر نیست بلکه تماشاگر، وقتی موقعیت آدم‌ها را در چنان وضعیت عزادار و تقارن با عروسی، درک می‌کند، از سر هم‌دردی و تاسف، می‌خندد که واقعاً چه باید کرد؟!....

برای نوشتن یک نمایشنامه خوب ایرانی، لازم نیست حتماً سراغ ایده‌های عجیب و غریب برویم و یا دیالوگ‌هایی بنویسیم که از واژه‌های نثر مسجع استفاده شده باشد و یادر سبک اجرا روی به میزانسن‌ها یا بازی‌ها یا طراحی صحنه‌های اغراق‌آمیز بیاوریم. برای نوشتن متن خوب، باید درد انسان را فهمید و هر چقدر درد را، تنهایی را، نیاز را، عشق را، نفرت را، و تمامی وجوه انسان را بشناسی بهتر می توانی متنی را بنویسی که تماشاگر با لحظه لحظه‌اش زندگی کند.

برای اینکه کارگردانی را خوب انجام دهیم، همین کافی است که درکی خوب از متن داشت و آن را به درستی اجرا کرد و به بازیگران اجازه داد که خودشان باشند و این راحتی را بارها در کارهای گروه تئاتر شایا و نمایش‌های شهرام کرمی دیده‌ام و این راحتی و صداقت در بروز احساس‌های بازی بازیگران در نمایش‌های که شهرام کرمی می‌نویسد و کار می‌کند در اکثر مواقع یافت می‌شود که در چند نمایش اخیر سرآمد آنها را بازی خیره کننده رویا افشار می‌دانم.

در نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" نشانه‌شناسی در صحنه و اشیاء حکم تمثیل‌هایی را دارد که باید بیشتر به آنها فکر کرد. فی‌المثل، رنگ کاموا در دست مادر قرمز است و وقتی او در خشم است، بافتنی شبیه گلوله آتش و لکه خون است. نشانه خشم و خون فرزند.اما در انتهای کار، مادر با صدای باران لبخند میزند و گویی در این دنیا به آرامش رسیده است. به شهودی رسیده که کسی را در مرگ فرزند مقصر نداند. گویی تقدیر را پذیرفته و با امید به زندگی به این دنیا لبخند می‌زند. اما همچنان بافتنی قرمز در دست دارد ولی این بار بافتنی اندازه بزرگ‌تری دارد و دیگرمعنای آتش و خون را ندارد. رنگ قرمز تداعی عشق و امید است. یاداور قلب تپنده. بخشایش‌گر عشق است. این بخشش را می‌توان در آب‌دادن به گلدان‌ها و درخت‌ها،دانه‌دادن به کبوترهای پارک،و شعر نوشتن و شعر خواندن‌ها یافت.

با این دیدگاه نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟"را اگر از منظر نشانه و معنا از متن تا اجرا نگاه کنیم درک معنا و تحلیل مضمون و اندیشه اثر بسیار ساده خواهد بود.»

نمایش "چه کسی سهراب را کشت" به نویسندگی و کارگردانی شهرام کرمی هم با بازی بهرام شاه‌محمدلو، رویا افشار، فرید قبادی، سروش طاهری، حسین پورکریمی و آبان حسین‌ آبادی ساعت 19 با مدت زمان 85 دقیقه در سالن قشقایی تئاترشهر به صحنه می‌رود.

در این نمایش شهرام کرمی همانند سایر آثارش خانواده و روابط میان انسان ها را در محوریت کار خود قرار داده است. او این بار نمایشنامه «چه کسی سهراب را کشت؟» را با اقتباس از شاهنامه به نگارش درآورده به بازخوانی معاصر داستان رستم و سهراب پرداخته است.

نقد نمایش چه کسی سهراب را کشت؟
زهره شفیعی

" چه کسی سهراب را کشت؟" عنوانی برای یک قصه، که تنها در حدِ یک ویترینِ نمایشی باقی می‌ماند؛ چرا که در نحوه‌ی کشته‌شدنِ سهراب به دستِ رستم تا کشته‌شدنِ آرش توسطِ جمشیدِ قصه‌ی ما، فرسنگ‌ها فاصله‌ است. هسته‌ی اصلیِ درام، بسیار قدرتمند، اثرگذار، کمتر کارشده، (لااقل از زاویه‌ای که شهرام کرمی به آن پرداخته) و دارای جهانی کامل به نظر می‌رسد. پرداختن به دغدغه‌هایی که برای اکثریت رنگ باخته و حائزِ اهمیت نیست از چشمانِ شهرام کرمی پنهان نمی‌ماند و با زاویه‌دیدی متفاوت به آنها می‌پردازد. وی که نگاهی رفتارشناسانه و روانکاوانه به ارتباطِ میانِ افرادِ خانواده دارد در این نمایش، خانواد‌ه‌ای رو به زوال، پدری بی‌اراده و مادری مستبد را به ما معرفی می‌کند که بنیان و اساسِ درامش را بر این سه رکن نهاده و سعی دارد چرخِ اثرش بر روابطِ احساسیِ حاکم بر آنها بچرخد. زنی از درون، گلوله‌ی آتش است، همسرش را قاتل می‌داند ولی نمی‌خواهد آنرا بروز دهد. نمی‌خواهد همسرش بداند ولی حقیقتن گناهِ مرد را نابخشودنی می‌پندارد. همسرش، عشق و شریکِ زندگی‌اش، و کسی که قرار است سالیانِ سال با او، عمر بگذراند، قاتلِ فرزندش است؛ پس نه می‌تواند چیزی بگوید و نه می‌تواند چیزی نگوید. لکنتِ زبانِ زن، فریادی فروخفته ‌است که باید سَر می‌داد. مرد در نظرش دیوی از اشتباه و خطا و گناه است اما خودش را عاری از هرگونه خطا ومبرّا از هر اشتباهی می‌داند. درسوگِ پسری مُرده، دخترِ زنده‌ی خود را نمی‌بیند و نمی‌داند که همین ندیدن‌ها پسرش را از او گرفت. بازیِ بی‌نظیرِ رویا افشاریِ ... دیدن ادامه ›› دوست‌داشتنی این بیت را از سرِ من گذراند:

جایی که تیغِ عصیان، بر آدمِ صفی زد
مارا چگونه زیبَد، دعویِ بی‌گناهی

حقیقتن که همه‌ی ما اینگونه‌ایم. ‌زن نمی‌خواهد بپذیرد که در همراهیِ فرزند در بحران‌ها، کم‌کاری کرده و گناهکار است. زن،گناهانش را به خودش فراموشانده ‌است. با خطایی، می‌خواهد خطاهای دیگر را بپوشاند. نسیانِ عمدی. نمی‌خواهد اعتراف کند و بپذیرد که خطا کرده حتا نزدِ خودش... خودخواهیِ زن، اقتضا می‌کند که هر آن ظلمی که در حقِ فرزندش در طولِ سالیان مرتکب شده را، خودخواسته، فراموش کند.
شکافِ عمیقِ میانِ فرزند و والدین، ناامیدیِ شدیدِ پسر، نبودِ میلِ به زندگی در او وتمایلِ به خودکشی، بهایِ سنگینی است که خانواده متقبّل می‌شود و پدر پس از خواندنِ دفترِخاطراتِ پسر به یکباره، پس از بیست واَندی سال با فرزندِ ناشناخته‌ای مواجه می‌شود که حکومتِ جلّادانه‌ی مادر در خانه، یکی از دلایلِ رضایتِ او به مرگِ خودخواسته‌ایست که کم از خودکشی ندارد. پدر، حال که می‌بیند می‌تواند نیمی از سنگینیِ بارِ روی دوشش را بر شانه‌ی همسر بگذارد کمی آرام می‌گیرد و از بارِ گناهانش کم می‌کند و به زندگیِ عادی برمی‌گردد.
زن نیز که تا آنروز نمی‌توانسته مرد را ببخشد حال که خود را نیز در مرگِ فرزند سهیم می‌داند، به نوعی کوتاه می‌آید و با مسئله‌ی مرگِ پسرش کنار می‌آید.
گره‌ی اصلیِ درام، توسطِ شیئی بی‌جان اما بسیار پُرجان باز می‌شود و این اتفاق یکی از نقاطِ قوّتِ نمایشنامه است. دفترِ خاطراتی پیدا می‌شود و پرده از رازی برمی‌دارَد. به مخاطب نهیب می‌زند که فرزندان مایملکِ صددرصد تحتِ انحصارِ والدین نیستند. انسان‌هایی هستند مستقل، با بحران‌هایی روبرو؛ و بی هدف بودن، کمتر نشانه‌ی این نسلِ رو به اضمحلال است. والدین باید با آنها رفاقت کنند. رفاقتی شش دانگ و بی هیچ انحصارطلبی. رفاقتی از جنسِ خودِ خودِ آنها.
دونکته را به عنوانِ پیشنهاد، وظیفه می‌دانم متذکّر شوم. اول اینکه: شوخی‌ها، اکت‌ها و خنده‌گرفتن‌های شخصیتِ سیامک در این کار را اصلن نپذیرفتم و آنرا کلاژی نچسبُ نازیبا تلقّی کردم که البته این کوتاهی و نقصان، به هیچ عنوان، از ارزشمندیِ اثر نمی‌کاهد.
و دیگر اینکه: درونیاتِ کاراکترها به تنهایی، دلنشین و تفکربرانگیز بود ولی به یک کلِّ منسجم منتهی نمی‌شد و ارتباطی مستمر با مخاطب برقرار نمی‌کرد؛ در چندین صحنه‌، مخاطب کاملن واردِ داستان می‌شد و در صحنه‌هایی، با بی رحمیِ تمام، به بیرون پرت می‌شد. ریتمِ بسیار کند، یکدست نبودنِ بازی‌ها، سکوت‌هایِ بیش‌از حد طولانی و کسالت‌بار، انتخابِ نامناسبِ یک یا دو کاراکتر را نیز از کم‌و کسری‌های کار برمی‌شِمارم که تمامِ اینها کنارِ هم، از قوّتِ ایده، ادبیاتِ روشن و امیدبخشِ شهرام کرمی و عاطفه‌ی عمیقِ حاکم بر پایان بندیِ اثرش، چیزی نمی‌کاهد. جا دارد به ایشان و تیمِ خوب و حرفه‎ای‌اشان خدا قوّت بگوییم و منتظرِ اثرِ بعدی ایشان باشیم

نقد مهدی نصیری بر نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟"
دنیای عبور قهرمان از سوگواری
مهدی نصیری عضو کانون منتقدین ایران

نمایش «چه کسی سهراب را کشت؟» دنیای قهرمان از سوگواری و غلیان عواطف به دنیایی واقعی تر است.
نمایش های شهرام کرمی خیلی شبیه به هم هستند. خانواده، اجتماع و عواطف و احساسات انسانی بسترهای اصلی هستند که روایت دراماتیک نمایش های شهرام کرمی بر آن ها استوار است. احساسات و عواطف روایت می شوند. عمق پیدا می کنند و تاثیر می گذارند و هر چه دامنه ارتباط و ژرفنای احساس عمیق تر باشد، چالش های درونی هم عمق بیشتری پیدا می‌کنند و کنش دراماتیک کیفیت مطلوب‌تری پیدا می‌کند. اشخاص نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" بعد از یک حادثه چنین جایگاهی در داستان پیدا می‌کنند و عواطف و احساسات آن‌ها به واسطه سوگواری‌شان در از دست دادن یکی از اعضای خانواده بروز پیدا می‌کند و همین عواطف انسانی هم هستند که روابط را دیگرگونه و جنس ارتباط میان آدم‌های داستان را نمایشی کرده‌اند. اما برای آغاز بحران و طرح مسئله جهان را باید بر اساس جایگاه یکی از این ... دیدن ادامه ›› آدم‌ها به روایت گذاشت. پدر که به اشتباه و ناخواسته با پسرش تصادف کرده و باعث مرگ او شده است. به دلیل ارتکاب عمل و شوکی که بیشتر بیرونی می شود یک راس این بحران است و مادر سوگوار که به گونه‌ای دیگر شوکه شده و با حذف همه نشانه‌های حضور پسرش قصد دارد بر رنج از دست دادن فرزند غلبه کند و خانواده را نیز مجبور به پذیرش این تغییرات کرده و راس دیگر بحران پیش آمده است. شهرام کرمی یک را به عنوان فاعل داستانش انتخاب کرده است؟ کدام یک بیشتر تصمیم گیرنده هستند. پدر که حتی نمی تواند از خانه خارج شود؟ یا مادر که خانه را عوض می کند و اجازه ازدواج و رفتن را به دخترش نمی دهد؟ کدام یک از این دو می توانند جهان عواطف و احساسات سوگوار داستان را بهتر به نمایش بگذارند؟
در ابتدای نمایش به نظر می‌رسد که پدر به عنوان بر هم زننده شرایط موجود و بعد از حادثه ناخواسته در این گستره بیشتر نقش داشته باشد. شاید در ابتدا به نظر برسد که دنیای داستان، دنیای محاکمه و خود‌داوری مرد باشد. در خود فرو رفتن، ترس از خروج از خانه، هراس از قضاوت شدن به واسطه مرگ فرزند، مراجعه به پزشک و... این اجازه را می‌دهد تا شخصیت پدر اهمیت و کیفیت مطلوب‌تری برای قرار گرفتن در مرکز مسئله داستان را داشته باشد. اما هر چه از زمان داستان می گذرد، حضور سنگین و تعیین کننده مادر بر دنیای داستان بیشتر و بیشتر احساس می شود. او تبدیل به فرد تصمیم گیرنده می‌شود. جایگاه شخصیت او به عنوان مادر داغدار ارزش و اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همین ویژگی به یک کاستی کوچک در درام شهرام کرمی تبدیل می شود، هرچند که نویسنده به عنوان درام نویس به موقع بر آن تسلط یافته است با وجود همه این ها قهرمان داستان پیداست. اوست که بر بحران درونی‌اش پیروز می‌شود و به همسر و دخترش هم برای خروج از این مسئله و پایان دادن به سوگواری عاطفی کمک می‌کند. این اتفاق به روشنی و در مسیر رویدادهای داستان در نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" مورد پرداخت قرار می‌گیرد. جهان نمایش بر اساس عواطف، احساسات، منطق و تردید و قضاوت‌های پدر ترسیم شده است. وجود اوست که از زندان خانه تا رهایی از قضاوت های درونی با رفتن و صحبت کردن و پرسیدن را در سطح ماجراهای داستان به همراه می‌آورد. در واقع اوست که دست به عمل می‌زند. این عمل گرائی کارکرد فاعل را از سوگواری منفعل و تسلیم شده مردی که با گل‌ها صحبت می‌کند به قهرمانی که توانایی جستجو در مسئله و کشف علت‌ها را به دست می آورد، تغییر می‌دهد.
تفاوت او با مادر سوگوار داستان این است که دست به عمل می‌زند و با مسئله روبرو می‌شود. بر خلاف همسرش به دنبال عکس‌های آرش می‌گردد. کلید را پیدا می‌کند. صندوقچه را باز می‌کند. دفترچه خاطرات آرش را می‌خواند و حتی قدرت آن را دارد که خودش را حتی پیش از وقوع حادثه مسئول بداند.
نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" دنیای عبور این قهرمان از سوگواری و غلیان عواطف به دنیایی واقعی تر است. او در این مسیر خودش رادر موقعیتی متفاوت مورد قضاوت قرار می‌دهد و برای خروج از بحران دست به عمل می‌زند. درست بر خلاف مادر سوگوار که تقریبا عقب‌نشینی کرده و به قصد مدیریت کردن بحران پیش‌آمده می‌خواهد خانواده را تحت کنترل بگیرد.
"چه کسی سهراب را کشت" به آدم‌های قصه‌اش اجازه می‌دهد تا به واسطه وقوع این مسئله احساسات و عواطف انسانی‌شان را بیرون بریزند به همین دلیل هم هست که روابط میان آن‌ها تبدیل به روابطی کاملا احساسی و شاعرانه می‌شود. تا جایی که حتی یکی از آن‌ها به دیگری توصیه می‌کند که تبدیل به شعر شوند. رابطه آرزو و سیامک هم نوعی دیگر از رابطه مواجه با بحران است. اینجا هم یکی تسلیم می‌شود و دیگری در اوج بحران دست به عمل می‌زند و تصمیم می‌گیرد. سیامک ناباورانه و در شرایطی که تسلیم شده و می خواهد دنیایش و آرزو را به شعر بدل کند در مقابل تصمیم آرزو قرار می‌گیرد که می‌خواهد واقعی زندگی کند!
زبان در نمایش " چه کسی سهرا ب را کشت؟" مدت زمان زیادی از اجرا زبانی شاعرانه است. چه آنجا که سوگواری و تحریک احساسات روایت می شود و چه آنجا که تصاویر و اشیاء و رنگ‌‌ها از گل شمعدانی و تیله ها و نخ های رنگی و... در صحنه معنا پیدا می‌کنند، دنیای نمایش در فضایی شاعرانه روایت می‌شود.
در نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" همانطور که گفته شد، بیشتر درون آدم‌ها، احساسات و عاطفه آن هاست که روایت می‌شود. پدر که خود را گناهکار می‌داند و از رنجی که به واسطه این تقصیر برخود روا داشته آرام، آرام رهایی پیدا می‌کند. مادر که غم سنگین از دست دادن فرزند او را از خانواده و خودش جدا کرده و در جهانی سنگین از رنج و غم فرو برده است و بالاخره آرزو، دختر خانواده که مادرانه در این سوگواری خانوادگی سهیم است و به خاطر پدر و مادرش حاضر است بخشی از زندگی و آینده خودش را فدا کند و...
همه این کنش‌های درونی در دنیای روابط نمایشی به اجرا در می‌آیند. اما همین دشواری در نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" در روایت، فضا سازی و خلق اتمسفر نمایش را دچار اشکال کرده است. برای همین روانکاوی و جستجو در گذشته توسط شخصیت دکتر روانشناس و داستان از دست دادن مادر و رفتن پدر هم چندان راه به جایی نمی‌برد و حتی دنیای نمایش و حرکت منطقی روایت را برای لحظاتی از مسیر خارج کرده است!
نمایش "چه کسی سهراب را کشت؟" آنقدر که در دنیای آدم‌هایش وارد می‌شود، نمی تواند به روح و احساس مخاطب تاثیر بگذارد. ارتباط برای لحظاتی و در صحنه‌هایی به خوبی ایجاد می‌شود اما آنچه بیشتر از این لحظات مهم است یک رابطه احساسی مستمر و پیوسته متعلق به یک جهان انسانی است که دیده می‌شود. اما در تمام لحظات با روح و احساس مخاطب ارتباط برقرار نمی‌کند.