محمد خداوردی فعال هنری

ظلم آباد
نمایش، شخصیت پردازی قابل قبول دارد. گره افکنی و تعلیق، شرایط مفروض خوب. قسمت مفرح و سرگرم کننده خوب. نمایشنامه جایی دچار نقص می شود که زن وارد ماجرا می‌شود و میخواهد ادامه فیلم گوزن‌ها را ببیند و در این بین با روزنامه ای می‌فهمد یا نمی‌فهمد که کارکتر ممدو یکی از آن چهار نفر است که از آتش‌سوزی سینما گریخته. اگر زن می‌فهمد، چرا بابت کشته شدگان خود، هیچ عمل درخوری انجام نمی‌دهد؟ اگر نمی‌فهمد، چرا وارد مجلس قمار می‌شود و شرط بندی میکند و پولی که نیاز داشته را پس می‌دهد؟ در واقع درام در نقطه گره گشایی دچار نقص می‌شود. مخاطب نمی‌فهمد که شخصیت زن بابت کدام انتخاب پول برنده شده را پس می‌دهد!
کارگردانی متوسط بود. متوسط مابین بد و خوب است. ایراد کارگردانی آنجایی است که درجه تاکید روی مسائل (برای مثال اولین واکنش ممدو در مواجه با فیلم گوزن‌ها انقدر زیاد است که مخاطب آخر نمایش) را به راحتی حدس میزند. میزان تاکید کارکتر نباید ماجرا را لو دهد. استفاده از تصاویر و آکساسوار صحنه خوب بود.
بازی ها روان و باورپذیر بود. در واقع بازیگران ارتباط بین متن و تماشاگر را بوجود می آورند، از این رو بازی ها قابل قبول و کارکترها دوست داشتنی بودند.
طراحی صحنه و لباس خوب و بجا بود.
محمد خداوردی ۱۴۰۲/۹/۲۹

نمایش دوازده

ایده کارگردانی چیست؟
چرا یک نمایشنامه که نویسنده و مترجم شناخته شده دارد و چند فیلم گردن کلفت از آن ساخته اند را در سالن سیمرغ از روی فیلم ۶۵ سال پیش کارگردانی میکنیم؟
اول کار کارگردان انتخاب متن است. انتخاب متنی که ایده ای برای اجرای آن دارد. این ایده چقدر جذاب است تا کارگردان را مجاب کند تا متن را به صحنه ببرد. مهم نیست بازیگر دیالوگ اشتباه بگوید، تپق بزند و یا در اجرا بگوید از اول میگویم و مثل تمرین دوباره دیالوگ اش را با بازیگر مقابل اجرا کند. این مهم است که کارگردان چه چیز جدیدی از متن ارائه میدهد. این مهم است که ابتدا اجرای خوب و جذابی به صورت نمایشنامه خوانی داشته باشد. بعد برای هر عمل علت و معلول را رعایت کند بعد لحظات زنده و برخورد بین آدمها و موقعیت ها را با تکرار و تمرین بدست بیاورد.
کارگردان باید بداند که هیئت منصفه از شهروندان سالم و بی سابقه تشکیل میشود پس وجود یک آدم مست ( با قوطی الکل که به همه نشان میدهد) بین اعضا نشان عدم آگاهی از قوانین است.
کارگردان باید بداند که وقتی دو نفر مشغول گفتگو هستند نباید بازیگر زن را جلوی آنها قرار دهد و آنها را ماسکه کند.
این ... دیدن ادامه ›› موارد اصول اولیه هستند... خیلی اولیه.
طراحی صحنه تخت و بدون خلاقیت. وجود فلاشر وسط یک اجرای رئالیستی باور نکردنی است. قرار داد سیگار روشن نکردن را وسط اجرا با روشن کردن سیگار، شکستن.

بازیگری: چرا ادای بازی های خارجی را در می آوریم. چرا وقتی روی متن تسلط نداریم اجرا میرویم؟ چرا تماشاگر باید نگران فراموش کردن دیالوگ بازیگر باشد؟ چرا کم تمرین کرده اید؟ چرا وقتی قرار است عصبانی بشوی از ابتدا پله پله عصبانی نمی‌شوی تا انقدر مصنوعی بودنت به چشم نیاید؟

متن: قاعده و قانون این است که در پایان هارپاگون نمیرد، تا کمدی شکل مفرح خود را در تقدس بخشیدن به انسان خسیس تنزل ندهد. قرار است که آدمها خسیس را متنبه کنند برای همین نقش بازی میکنند و...
کارگردانی: طراحی صحنه تخت و غیر کاربردی و غیر خلاقانه بود. نمیدانم چرا باید شعار دهنده ها فیکس شوند؟ چه قراردادی با مخاطب گذاشتید که در ادامه ابتر ماند؟ اولین درسی که در تئاتر میدهند این است که بازیگر پشت به تماشاچی دور نزند. نمیدانم چرا در یک نمایش ایرانی کلاسیک بازیگر زن سخت‌ترین راه را برای دور زدن انتخاب میکند.
برخی صحنه ها لزومی به سر و صدای بیش از حد نیست. مکث و سکوت هم جزوی از نمایش است. اگر فرشها را از افقی به عمودی برگردانید احتمال سکندری خوردن بازیگر کمتر میشود. طراحی لباس و موسیقی هم قابل قبول بود.

بازی ها خوب بودند. بازی آقای آهنین جان و داروغه خوب بود. بقیه هم خوب بودند. صدای آقای همتی در شروع نمایش شنیده نمی شد ولی کم کم موتورشان روشن شد.
لحظات طنز زمانی ارزشمند میشوند که بازیگر سعی ندارد به زور مخاطب را بخنداند.
خسته نباشید.
۱۴۰۰/۶/۱۶

نگاهی به تئاتر #احتمالات
نویسنده و کارگردان: #علی_شمس
نوشته: #محمد_خداوردی
احتمال همنشین شدن هر کس با هر کس و یا هر کس با هرچیز و یا هرچیز با هرچیز در هر حالتی ممکن است. در این متن و به فتوای نویسنده هر کلمه میتواند هر معنایی که دلش خواست بدهد.
متن احتمالات متشکل از خرده روایت‌هایی است که داستان نصفه نیمه ای را روایت میکند. این روایت ها در حضور تماشاچی و با حافظه و سابقه تاریخی در ذهن مخاطب تکمیل میشود. به عبارت دیگر داستانها بر گُرده تاریخ اکنون و گذشته سوار است. از این منظر متن از صافی علی شمس میگذرد و احتمالات آن براساس رویارویی علی شمس با شخصیت های تاریخی، نویسندگان و یا شاعران و عرفایی است که احتمالا علی شمس با آنها مراوده متنی داشته است. جاه طلبی حضور نویسنده در گوشه و کنار اثر مبین همین نکته است.
اگر ابن سینا فرزنده حرامزاده ای می‌داشت.
اگر لطف علی خان و آغا محمدخان در برابر هم قرار می‌گرفتند.
اگر خر فرق عربده را از عر میفهمید.
اگر ... دیدن ادامه ›› کتاب زایی به کتاب سوزی ختم نمیشد.
اگر تماشاچی کر نبود.
و اگر های دیگر. مرگ عطار و داستان کنیز و کدوی مولانا و مرگ یزدگرد بیضایی و... همه از کتابخانه ای بیرون می آید که علی شمس نام دارد.
علی شمس پیرو آثار گذشته خود به تاریخ و تمثیل روی آورده. اجرایی آوانگارد، پست مدرن ، ژانر کمدی، معنای باخته، بیگانه سازی شده و...
اجرایی به شدت ایرانی با فرهنگ و تاریخ و تمدن ایران زمین. در احتمالات، مُهر و امضای یک تئاتر ایرانی در فرم و محتوا نقطه عطفی است در تئاتر ایران، چون مثنوی معنوی از حکایتی به حکایتی دیگر میرود و اندیشه را از کلمه ای به کلمه ای دیگر می‌غلتاند.
بازی بازیگران یک دست و دیدنی است. آنقدری خوب هست که نام هنر را روی بازیگری نهاد از این منظر که بدن، بیان، حرکات، احساسات، برای مخاطب شگفت انگیز باشد، و مخاطب پیش خود بگوید: نه من نمیتوانم این نقش را بازی کنم. احتمالا بازی در چنین تئاترهایی بسیار لذت‌بخش است، چرا که احتمال بازی زن پوش، مرد پوش، حیوان پوش و غیره در آن محیاست. طراحی لباس، گریم، اکسسوار و صحنه در خدمت اجراست و همه ی عوامل دست در دست یکدیگر داده اند تا کارگردانی احتمالات دراماتورژ شده به تماشاچی ارائه شود.
در مورد موسیقی اجرا، آواها و کلمات کامل یا بریده شده به قدر کفایت، آهنگ به گوش می‌رساند.
محمد خداوردی

دوست داشتم نقدی برای این نمایش بنویسم ولی فاقد ارزش هنری تنها چیزیه که میتونم بگم . کار بقدری تاتر آزادی بود که به امثال سعید خاکسار و بهزاد محمدی بی احترامی میشه. اونها بسیار با شرف هستند و نمایش هاشون بی ریا و بی تکلف سیر نمایشهای سنتی و تخت حوضی و حتی مردمی رو دنبال میکنند .این نمایش تماشاچی رو احمق فرض میکنه و این آزار دهنده است . فکر میکنم تنها کسی بودم تو سالن که انقدر از نمایش بدم اومد .
آدم اگه جواد یساری گوش بده تکلیف اش با خودش معلومه ولی وقتی وسط همون آهنگ یساری برای فریب بتهوون بزارن واقعا نامردیه .

نقد نمایش #دستهای_آلوده
نویسنده : #ژان_پل_سارتر
کارگردان : #مسعود_موسوی
نمایشنامه دستهای آلوده با مضمون سیاسی _ حزبی در کشوری اجرا میشود که احزاب از بین رفته و تک جناحی شده است . ماجرای تغییر سیاستهای انقلابیون قبل و بعد پیروزی شبیه به وضعیت ایران قبل و بعد از انقلاب است . انتخاب نمایشنامه و نگاه کارگردان برای اجرای این نمایش سیلی محکمی به جامعه ایست که قدرت مطلق تنها در یک حزب خلاصه میشود . طراحی صحنه قدرتها را در اتاقک های سلول مانند نشان میدهد . قرارداد های تئاتری همزمان با شروع نمایش بین گروه اجرا و تماشاچیان گذاشته میشود . حفظ و صیانت از قراردادها متاسفانه در دو بخش از اجرا رعایت نمیشود . اگر قرار است آکساسوار نوشیدن ( که احتمالا بخاطر وضعیتهای ممیزی است) و خوردن به صورت میم رعایت شود ، بطری آب معدنی در اتاق اولگا که توسط بازیگر شخصیت هوگو استفاده میشود چه حکمی دارد ؟( فقط برای رفع تشنگی بازیگر ) تماشاچی بی دلیل گمراه میشود . مورد دوم بطری بغلی شارل است که قرارداد پانتومیم نوشیدن را نقض میکند .
بازنویسی متن توسط کارگردان تاثیر منفی بر روند اجرا نگذاشته و سیر روند اتفاقات همان است که نویسنده قصد آن را داشته . شاید کمی از جزئیات متن کاسته شده و کلیات مطرح میشود ، جزئیاتی که در اجرا هم کم دیده میشود و همه چیز حتی دیالوگها هم به صورت کلی رد و بدل میشوند . جزئیات شخصیتها را از هم مجزا ... دیدن ادامه ›› میکند روند نمایش را برای چشمهای ریزبین زیبا می کند و برخورد نیرو ها را جذاب تر می گرداند .
طراحی لباس به شخصیتها نزدیک است و حال و هوای نمایش را جذاب میکند اما بازیگر با لباس باید راحت باشد . کوچکترین اعمال باعث جلب توجه بی مورد میشود مثلا کوتاه بودن کت اولگا باعث شده بازیگر دائم کت را پایین بکشد و توجه تماشاچی را از موضوع اصلی دور کند .
عدم تمرکز بازیگر شارل و هوگو تپق ها را بین دیالوگها افزایش میدهد . بازیگر فقط قصد دارد دیالوگها را سریع ادا کند بدون فکر کردن به اینکه چه می گوید . هر چه بازیگر در صحنه فکر میکند به تماشاچی منتقل میشود . ترس از اشتباه نگفتن نشان از عدم تسلط است . تمرین بیشتر تسلط بیشتر و درصد اشتباهات را کاهش میدهد . بازیگر اولگا در مواجه با ژسیکا بین بیان دیالوگ و حرکت دست در تعلل است . بازیگر ژسیکا انگار مجبور شده صورت خود را بی حس القا کند . بازیگر کارسکی مصنوعی است . اینکه حرکات و بازی ها از سمت کارگردان پیشنهاد شده است هیچ حرجی نیست اما اعمال بازیگر باید برای خود او باشد و هیچ دوایی برای این مرض نیست مگر تمرین بیشتر .
موضوع دیگر نمایش ، زبان ترجمه است که در سراسر اجرا آزار دهنده است . زبان ترجمه شخصیتها را دور و ادا را برای بازی بیشتر می کند .
پوستر و فونت انتخابی چنگی به دل نمی زند .
با این حال نمایش دستهای آلوده جذاب و دیدنی و پر تعلیق است . تماشاچی با لحظه به لحظه نمایش ارتباط برقرار میکند . و در پایان این سوال به زیرکی از تماشاچی پرسیده میشود که چه قانونی را با دستگاه تایپ ، ثبت میکنید که بر آن پایبند میمانید .
#محمد_خداوردی

#نقدی بر نمایش #فرانکنشتاین
نویسنده و کارگردان : #ایمان_افشاریان
داستان دکتر فرانکنشتاین که هیولایی میسازد که دشمن انسانها میگردد .
تضاد میان خالق و مخلوق نقش مهمی در شکل گیری اثر دارد . موضوع دروغی که در قالب حقیقت عرضه میگردد فقط به صورت دیالوگ مطرح میشود . تم متن به صورت تصویری و نمایشی در اجرا شکل نمیگیرد ( دروغی که قالب حقیقت را نمایش داده شود به نمایش در نمی آید ). تمام توجه کارگردان در ایده های کارگردانی خلاصه میشود و نبود دراماتورژ فاصله بین متن و بازیگران را زیاد کرده است . با این حال میزانسن های اجرا زیبا و دیدنی است . مشکل اصلی قابل پیشبینی بودن شخصیت های اثر است . تماشاچی داستان را میداند با اولین و دومین اکت بازیگر همه چیز قابل حدس است . شخصیتها در حد تیپ معرفی میشوند و هیچ راهی برای به شخصیت رسیدن وجود ندارد . ویکتور از ابتدا می‌نالد و در انتها هم با ناله میمیرد . #پژمان_جمشیدی ( ویکتور) انگار فقط متن را از حفظ میخواند . یک تیپ قابل پیشبینی که راه رفتن ‌و ایستایی ناامیدکننده در صحنه دارد ( تصحیح کردن حرکات . عدم تمرکز در کنترل بدن و چشم . ایستایی روبرو با دستهای آویزان در صحنه . لحن ناله که پیداست بیش از این نمیتوان از این بازیگر توقع داشت ). #بانی_پال_شومون ( هیولا ) کمی جدی تر است و برای حرکات فیزیکی خود برنامه ای دارد و با صدا و بدن خود تلاش قابل ملاحظه ... دیدن ادامه ›› ای دارد .
طراحی نور و صحنه زیبا و استفاده از جمعیت دیدنی است .
حرکات فرم با موسیقی کم ، خنده دار است زیرا تاثیر موسیقی بخاطر شنیده شدن صدای بازیگر از بین میرود و حرکات بازیگران بی معنی جلو گر میشود . پیشنهاد ( استفاده از میکروفن میتواند این مشکل را حل کند )
طراحی لباس و موی بلند فرانکنشتاین بیشتر شبیه سرخ پوست های آمریکای جنوبی است و ربطی به داستان مری شلی انگلیسی ندارد و بیشتر بیننده را بی جهت گنگ میکند .
با آرزوی موفقیت برای گروه اجرا .
#محمد_خداوردی