(برای عباس ‫کیارستمی‬)
هفت سالم بود یا هشت سال؟ نمی‌دانم. کوچک بودم. اول یا دوم دبستان. رفته بودیم شمال، محمودآباد، تابستان، دریا، جنگل. دوست داشتم بروم لب ساحل گوش‌ماهی جمع کنم. دوست داشتم بروم وسط جنگل با شاخه‌هایی که روی زمین افتاده بودند روی زمین خط‌خطی کنم، دوست داشتم بدوم توی آب دریا و آب بازی کنم. یا اصلا توی هتل بمانم و روی تخت‌های دونفره بالا و پایین بپرم و تلویزیون نگاه کنم. ولی پدر دستم را گرفت. گفت «بیا» گفتم «کجا؟» گفت «سینما» آخ جون را گفتم یا نگفتم؟ یادم نیست. یادم است لباس پوشیدیم. یادم است رفتیم. یادم است خوشحال بودم. یادم است عصر بود و تنها سینمای مجموعه نیمه خالی بود. یادم است دست پدر را گرفتم و رفتیم جلوترین ردیف، چند متر مانده به سکوی سیمانی سن و بعدش هم پرده بزرگ و عریضی که سیاه بود. بعد سفید شد. بعد توش خش افتاد و خش‌ها تکان خوردند. دل توی دلم نبود. تا آن روز فقط کلاه‌قرمزی و دزد عروسک‌ها را روی پرده دیده بودم. کمی بعد که خش‌ها از حرکت ایستادند و چراغ‌ها خاموش شدند و پرده جان گرفت، فیلم شروع شد.
یک آقایی توی ماشین بود. تنها بود. توی جاده بود. می‌رفت و هر چند دقیقه یکبار جایی می‌ایستاد و با یک نفر از توی پنجره جلو صحبت می‌کرد. می‌خواست خودش را بکُشد. می‌خواست آن آدمِ دیگر او را بکُشد. پول هم می‌داد. هیچکس سوار نمی‌شد. بعد آن آدمِ توی ماشین می‌رفت می‌نشست روی لبه یک تکه گودبرداری شده و به مردن فکر می‌کرد. بعد یک پیرمردی آمد. از پشت شیشه حرف زد. از آلبالو گفت یا گیلاس؟ یادم نیست. یادم است به حال مرگ حوصله‌ام سر رفته بود. یادم است ۱۲ بار یا بیشتر به پدر گفتم برویم. یادم است گفتم خسته شده‌ام. یادم است پدر گوش نکرد و همانجا نشست و مرا هم مجبور به نشستن کرد و نگاه کردن. آخرش هم که نه مَرد مُرد، نه هیچ چیز دیگر. فیلم تمام شد و پرده دوباره سیاه شد و رفتیم. آن شب، پدر که انگار می‌خواست از دلم در بیاورد برایم پیتزا خرید.
بعدتر بود ... دیدن ادامه ›› که فهمیدم آن فیلم اسمش «طعم گیلاس» است و کارگردانش هم یک آقایی به نام «عباس کیارستمی» که همیشه عینک آفتابی دارد. خاطره بد بچگی تاثیرش را تا اوایل جوانی گذاشته بود. منی که دیگر فیلم‌باز شده بودم و خواننده پروپاقرص مجله فیلم و دنیای تصویر، و از پکین‌پا نگاه می‌کردم تا گدار و رنه، اسم کیارستمی حالم را بد می‌کرد. طرفش نمی‌رفتم و هر که هم که طرفداری‌اش را می‌کرد می‌رفت توی لیست «سیاه»!
بعدتر بود که با دوستی که دوستش داشتم، سرِ یک شرطِ باخته، نشستیم به دیدن «خانه دوست کجاست». بعد «زیر درختان زیتون» را دیدیم. بعد «باد ما را با خود خواهد برد». بعد «گزارش». بعد «ده». بعد «کلوزآپ». بعد «زندگی و دیگر هیچ». وقتی بالاخره رسیدیم به «طعم گیلاس» دیگر عاشق شده بودم. دیگر آن نماهای بسته کلوزآپ توی ماشین، آن دیالوگ‌های خسته مرد، آن نشستنش روی لبه گودبرداری و پیرمرد و آلبالو و گیلاس و نمردن برایم زندگی شده بود. آن شب من شرط را باخته بودم ولی بزرگ‌ترین برد زندگی‌ام را تجربه کرده بودم، آشتی دوباره با آقای سینمای ایران. مردی که اسمش عباس کیارستمی بود و همیشه عینک آفتابی می‌زد. دیگر اگر کسی اسمش را می‌آورد و ازش طرفداری می‌کرد می‌رفت توی لیست «سفید» می‌نشستیم و با هم از پلان به پلان فیلم‌هایش می‌گفتیم و خاطره‌هایمان از تک‌تک‌شان. تحلیل هم می‌کردیم به زعم خودمان. هر جا اسمش می‌آمد خودمان را می‌رساندیم. کتاب چاپ کرد، نمایشگاه عکاسی گذاشت، نمایشگاه چیدمان. گفتند پز بی‌خود است، گفتند اعتبار حافظ و سعدی را خدشه‌دار کرده، گفتند توهین کرده، گفتند توهم هنرمند بودن برش داشته. ما اما اعتنا نکردیم. عاشقی که انتقاد برنمی‌دارد. می‌رفتیم و می‌دیدیم و میخواندیم و از هم می‌پرسیدیم که یک نفر مگر چقدر می‌تواند هنرمند باشد؟ و هربار جواب‌مان وسعت بیشتری می‌گرفت. با همین‌ها بزرگ شدیم و ریش‌ها را زدیم و عاشقی کردیم و به جای کیارستمی گفتیم «عباس» و گفتیم «استاد» و توی صف‌های جشنواره‌ها خودمان را گرفتیم و با همین گرفتن‌ها مخ زدیم که بعله، بنده «استاد» را به عنوان یکی از برترین‌های سینما می‌شناسم و بعدتر که رتبه‌بندی سایت‌اند‌ساوند آمد، ابرو بالا انداختیم که «ببین! برجسته‌ترین منتقدین هم با من هم‌نظرند» و هیچ نمی‌دانستیم که گدار سال‌ها قبل‌ترش اسم «استاد» را گذاشته پشت «گریفیث» و همین را هزار بار شفاف‌تر از همه این رتبه‌بندی‌ها و افاضات گفته.
مریض که شد گفتیم نه، استاد حالاحالاها ماندنی است، هنوز شاهکاریش را نساخته، هنوز جایزه‌هایش را از کن و برلیناله و اسکار درو نکرده، هنوز نمی‌تواند رفتنی باشد. به وزیر بهداشت فحش دادیم و به سیستیم درمانی فحش دادیم و به سرطان فحش دادیم و ته‌اش یک لبخند نیم‌بند زدیم که یعنی «استاد که با این چیزها خم نمی‌شود» که شد، که زیر بار همه آن درمان کردن‌ها و نکردن‌ها تکید و پژمرد و نگاهش کم‌فروغ شد. دلِ نگاه کردن به عکس‌هایش را نداشتیم، دل خواندن خبرهایش را. شنیدیم رفته به سرزمین نخل و طلا. همانجا که قدرش را زودتر از همه جا دانستند و نشاندنش کنار رنه و گدار و تروفو. گفتیم «خب، خداروشکر» گفتیم «حالا دیگر خیال‌مان تخت است» گفتیم خوب جایی رفت. بعد گفتیم، نه، آرزو کردیم که شاید مثل جعفر پناهی که از توی حصر فیلم ساخت، مثل پولانسکی که از پشت میله‌های زندان، شاید استاد هم از همان روی تخت بیمارستان فیلم بسازد، با همان سلول‌های نحسی که توی جانش پخش می‌شدند و ما بی‌خبر از همه‌جا لبخند می‌زدیم. می‌گفتیم سینما جانش است، سینما که سرطانی نمی‌شود. نهایتش تمام این غده‌های بدخیم و سلول‌های سیاه می‌شوند آنتاگونیست خاکستری یکی از قصه‌هایی که می‌شد فیلم،‌ می‌شد شاهکار، و آرام و بی ادعا می‌آمد روی پرده سیاه و عریض و ما می‌رفتیم می‌نشستیم در ردیف اول و بی خستگی، با دهان و چشم‌های باز نگاهش می‌کردیم.
ولی نه، این بار انگار این نما خیال پا گرفتن نداشت، کسی نمی‌گفت «نور، صدا، دوربین، حرکت» کسی با یک عینک آفتابی نمی‌نشست روی یک صندلی تاشو تا میزانسن‌ها را از پشت بلندگو تنظیم کند. کسی اسمی از گیلاس و آلبالو نیاورد. آن کسی که باید می‌گفت «حرکت»، این‌بار نشسته بود روی لبه یک تکه گودبرداری شده از جهان، و آرام آرام سقوط می‌کرد تهِ گودالی که تویش نه نور بود، نه صدا بود، نه دوربین. بی‌حرکتِ بی‌حرکتِ بی‌حرکت.

[این را برای همه آن روزهایی می‌نویسم که اینجا بودن خوب بود...]

آقای رحمانیان سلام؛

هنوز یک سال نمی‌شود که نامه قبلی را برای‌تان نوشتم. توی این یک سال خیلی اتفاق‌ها افتاد و نیافتاد؛ خیلی دل‌ها شکست و نشکست؛ خیلی آغوش‌ها گسست و نگسست؛ خیلی ترانه‌ها خوانده و ناخوانده ماند. میان اینهمه بودن و خواندن و شکستن اما یک چیزهایی خیلی قایم عوض شدند: ما و شما و آن‌ها. ما عوض شدیم: طاقت کم آوردیم، بهم ریختیم؛ برآشفتیم، معترض شدیم، داد کشیدیم. شما عوض شدید: قلم‌تان روان شد و دور و برتان شلوغ، کاغذها آمدند و نوشتید، اجازه‌ها دادند و گرفتید. آن‌ها عوض شدند: آن‌هایی که بودن‌شان کنارتان سعادت می‌خواست و جنبه؛ که اولی را گویا داشتند و دومی را نه. این وسط اما یک چیزهای دیگری هم بود که گویا حضرت از سفر برگشته‌تان خیلی در جریانش نبود یا نخواست که باشد؛ در جریان ناملایماتی که روزگار مدام توی صورت بی‌دفاعمان پرتاب می‌کرد و ما اخم می‌کردیم، در جریان رقم‌هایی که بی‌خیال و سنگین از قامت نحیف‌مان هی بالا و بالاتر رفتند و ما خم ‌شدیم، در جریان چروک‌هایی که در کشاکشِ نان و نام به پیشانی‌هامان افتاد و زیر آوارِ مهیب‌شان مخرج مشترک‌ «نا» شد و خانه‌‌مان را خراب کرد...

سال پیش تازه از سفر آمده بودید و نوجامه. با یک بغل ترانه و خاطره. ... دیدن ادامه ›› ذوق داشتید، مرگ داشتیم. آمدیم، دیدیم، اشک ریختیم، نوشتیم. توی همین تیوال. با همین دست و دهان آب‌نکشیده و کثیف‌مان. چقدر حال‌مان خوب نبود آن‌وقت. یک مشت اراذل و اوباش بودیم آن زمان که حالمان را خوب کرده بودید با آمدن‌تان. به جانِ گُلی قسم‌تان دادیم که بمانید. آن وقت‌ها هنوز دهان‌مان خیلی هرزه نبود و جامه رذالت هم کَمکی برای‌مان گشاد می‌زد. نوچه‌های گوش‌به‌فرمان و دهان‌دریده‌ای بودیم که تنها هنر را نوچگی می‌کردیم و دهان‌مان هم فقط به روی واژه‌های "استاد" و "اشک" دریده بود. اجامر و وحشی، یاوه‌گو و رذل. عوض شدیم گویا. یا ما یا واژه‌ها. چون شما که بزرگ‌اید و لابد زبان به دشنام و قلم به ناروا نمی‌گردانید. می‌بینید جناب رحمانیان؟ می‌بینید چقدر عوض شدیم توی این یک سال؟ حالا باز بگویند انسان تغییر نمی‌کند.

شما هم البته بی‌تغییر نماندید. قبل‌ترها عاداتان جز این‌ها بود که توی این یک سال دیدیم. پیش‌ترها دست‌تان به نامه نوشتن و جوابیه دادن انقدر روان نبود. واژه‌ها را-هر چند تند و تیز-از زبان کاراکترهای نمایش‌هاتان می‌شنیدیم و خواندن نام‌تان در رسانه‌ها هم محدود به خبر اجرایتان در تئاتر شهر بود (و خدا شاهد است که ما چقدر شاد می‌شدیم از دیدن اسم‌تان). حالا اما نام محمد رحمانیان مترادف شده با تلخیِ بیانیه و چرکیِ اتهام. قبل‌ترها انقدر عصبیت و نفرت و انزجار در کلام‌تان نبود. هر چه بود شیرینی تسلسل واژه‌ها بود که روی صحنه و صفحه اسیرمان می‌کرد و چشمان‌مان را تر. عادات خارجه است قربان؟ چون شنیده بودیم‌ که آن‌طرف آب مردم انقدرها کم‌طاقت و زودجوش نیستند. دروغ بود؟ حضرت نیچه زمانی گفته بود هنر را نفرت می‌میراند. حالا جناب رحمانیان شما هم دارید قربانی این پیشگویی نامیمون نیچه‌ای می‌شوید. کلام‌ که بوی نفرت گرفت می‌گندد، هنر درش می‌میرد و آن‌چه می‌ماند مُشتی واژه کژ و کول است که چرک می‌کند صفحه را. جوابیه دادن و نامه سرگشاده نوشتن و افترا زدن کار سیاسیون است قربان. و به خدا ما خسته‌ایم از اینهمه سیاست‌زدگی که گند کشیده به سرتاپای‌مان و از اینهمه نفرت که سیاهمان می‌‎کند روز و شب.

اسم گروه‌تان را «پرچین» گذاشته‌اید. و چه نام برازنده‌ای: دیوارچه‌ای از گل و شاخه درخت و بوته. پرچین دیوار نیست که آجر باشد و فاصله. سیم و میله نیست که سرد باشد و درد باشد و فاجعه. گِل است و گُل است و درخت. پرچین‌تان دارد دیوار می‌شود قربان: آهک و آهن و آه. و شما هم دارید تویش زندانی می‌شوید. دارید فاصله می‌شوید پشت حصار اینهمه نفرت و انزجار. نرسد روزی که دیوارها قد بکشند و وسعت دیدگان‌تان آجر باشد و سیم و حصار. آقای رحمانیان هنرتان دارد زیر آوارِ آجرها و دشنام‌ها جان می‌دهد قربان.

سال پیش نامه‌ام را با «دلم می‌خواهد نروید» تمام کرده بودم جناب رحمانیان. حالا؟ حالا نمی‌دانم...

کسی جایی می‌گفت: «و من همیشه فکر می‌کنم چه بر سر واژه‌ها می‌آید اگر هرگز نتوانند چشمانی را بیابند که برایشان نوشته شده‌اند؟».

حکایت این نمایش هم حالا همین است انگار. ای دریغ...

25 سال و چند روز پیش دنیل دی لوییس سینما را با نقش‌آفرینی‌اش در «پای چپ من» حیران کرد؛ فردی با کم‌توانی ذهنی که به نقاشی پرآوازه بدل می‌شود.
"مامانم همیشه می‌گفت..." های فارست توی «فارست گامپ» هنوز که هنوز است دلنشین است برای من؛ پرتره استادانه تام هنکس از بیماری که عشق و استقامت را روی پرده جان داد.
شان پن در «من سم هستم» اسیرمان کرد آنجا که با تمام غم‌های عالم تو صداش به لوسی می‌گفت: "بزرگ شدی...گوشات بزرگ‌تر شده و چشماتم پیرتر".
توی همین سینمای خودمان هم سال پیش شهاب حسینی و نگار جواهریان در «حوض نقاشی» چشم خیلی‌هامان را تر کردند...

اینها و خیلی‌های دیگر را ما می‌بینیم و تشویقشان می‌کنیم و کف می‌زنیم. تشویق می‌کنیم چون می‌بینیم کسانی را که سالم‌اند اما بیمار می‌بینیم‌شان و بیماری‌شان را باورمی‌کنیم، که هنر را به کار بسته‌اند که در اوج سلامتی ساعتی درد را زندگی کنند. کمی بعد اما فیلم تمام می‌شود و بازیگرانش به زندگی آرام و بی‌دغدغه‌شان باز می‌گردند که تویش پر از سلامتی است و آسمان صاف و روزهای آفتابی. و بعدش هم سیمرغ و اسکار است که در طاقچه خانه‌های سپیدشان جا ... دیدن ادامه ›› خوش می‌کند.

حالا اما اینجا، بغل گوش ما، یکسری آدم مهربان و زلال دور هم جمع شده‌اند که مسیر را از آن ور می‌روند. کمی آنطرف‌تر چند نفر ایستاده‌اند که بیمارند اما برای چند دقیقه، چند ساعت، هنر سالم‌شان کرده؛ که واژه‎‌ها و صداها را چنگ زده‌اند که ناتوانی را فراموش کنند (ولی به راستی کدام ناتوانی؟اینها که از هزار بار من تواناترند!)، که باور کنند، که خوب شوند. هنر اینها پیش من هزار بار والاتر از هنر آن بالایی‌هاست. اینجا نمایش که تمام می‌شود خبری از آسمان صاف و روزهای آفتابی نیست. دوباره دست تنگ روزگار است که گره می‌اندازد توی پیشانی‌های بلند و سپیدشان، دستی که صلابت هنر حالا ضعیف‌ترش کرده و گرهی که حالا کمی شل‌تر شده است. اینجا هنر به تمامی تعالی است: از درد به درود، از نقص به کمال، و از ناباوری به امید. امیدی که با هر نگاه ما پررنگ‌تر می‌شود و گرهی که به قدر حضور هر تماشاگر بازتر. اینجا انتظارِ سیمرغی نیست دوستان. برای طاقچه‌های بلند خانه‌ها، اینجا لبخندی کافی است، و حضوری.

دریغ نکنیم. هنر شاید همان قطره اشکی باشد که آرام آرام بعد از تماشای نمایش روی گونه‌ها‌مان می‌نشیند. شاید این بار "استثنایی" را از ورای هنر جور دیگری معنا کردیم...

[این سطرها در دسته گفتگو آورده شده اما شما به چشم درد دل بخوانیدش]

***
متأسفانه مد شده که اینجا، در این صفحه و چند صفحه دیگر تیوال، و در مرتبه بالاتر در دیگر مراکز "شبه" فرهنگی-هنری، یک عده که در خیال خود از سطح فرهنگی بالایی-چیزی در اندازه آندره مالرو یا سوازان سانتاگ مثلا-برخوردارند راه به راه می‌روند و می‌آیند و برای این و آن اظهار تأسف می‌کنند، فهم و شعور جماعتی را به سخره می‌گیرند، دم از توهین می‌زنند و نوای "وا اسفا" سر می‌دهند.

مسعود ده‌نمکی بد است؟ خب بد است.
بلد نیست فیلم بسازد؟ بلد نیست.
فیلم‌هایش ارزش هنری ندارند؟ قبول

ولی باور کنی یا نه، یک عده‌ای هم بین تماشاگران همین فیلم‌ها هستند که ... دیدن ادامه ›› اتفاقا" شعورشان هم شاید آنقدرها که فکر می‌کنی پایین نباشد. اینها شاید مثل شما تاریخ هنر گامبریج را نخوانده باشند، شاید نام عیاری به گوششان سنگینی کند و از ارزش‌های پایین هنری و رانت‌های پشت پرده بی‌خبر باشند. یا باخبرند حتی اما تفریحشان به هزار و یک دلیل شاید همین سینما رفتن است و ساعتی را خندیدن. شما به "آپارتمان" می‌خندی و با "آنی‌هال" ریسه می‌روی؟ بگذار یک عده هم به اخراجی‌ها لبخند بزنند. به ولای علی همین اصغر فرهادی که انقدر سنگش را به سینه می‌زنی در پلان به پلان فیلم‌هایش فریاد زد- نه! التماس کرد-تا تو راضیه‌ها و حجت‌های جامعه را قضاوت نکنی، برچسب نزنی، حقیر نخوانی...یک‌بار هم اینجوری به قصه نگاه کن، جای دوری نمی‌رود: شاید همین جک‌های تصویری را نگاه کردن، شاید همین اکبر عبدی را روی پرده دیدن دل خانواده‌ای را شاد کند که سال‌هاست لبخند فراموششان شده، شاید همین 2 ساعت توی تاریکیِ سالن پرده‌ی روشن را نگاه کردن ذهنشان را از کجی‌های پرشمار زندگی منحرف کند. شاید اینها چند ساعتی را می‌خواهند که تویش اخم نباشد، اشک نباشد، نگاه سنگین این و آن نباشد. گیرم که این چند ساعت اسمش فیلم نباشد، فاصله که هست. یک فاصله کوتاه تا واقعیت عبوس زندگی. شاید برای اینها ده‌نمکی خوب باشد. بگذارید ده‌نمکی دست کم برای این آدم‌ها فیلم بسازد، بگذارید به بهانه ارزش‌های هنری، جای لبخند عده‌ای، اخمِ خانه‌نشینی‌های گسِ جمعه غروب ننشیند.

حالا هم شما جناب برگمان‌! بانو دبوار! نواده محترم مارسل پروست! منتقد عالی‌قدر کایه‌دو‌سینما! شما به خلایق کار نداشته باش، شعورشان را متر نزن، قضاوتت را بگذار روی تاقچه خانه‌ات کنار "در جستجو..." و فیلم‌های گلستان‌ات خاک بخورد و جای اینکه پا روی پا بیاندازی و توی دنجی گرم خانه‌ات شوپن گوش دهی و شور و شعور جماعتی را حقیر بخوانی، بلند شو و تا جنوب شهر نه، تا آن‌یکی شهر کوچک در فلان استان دورافتاده هم نه، تا نزدیک‌ترین سینما، تا همین میدان انقلاب و ولیعصر خودمان قدمی بزن، جلوی سینماها پا شل کن و جای فلان کتاب نخوانده جامعه‌شناسی‌ات این آدم‌های ساده را که دارند با لبخند از سالن سینما بیرون می‌آیند تورقی کن. هنوز هم همانقدر کم‌شعورند اینها؟

بگذارید چند نفر آدم معمولیِ معمولی مثل من ساعتی فارغ از دغدغه روی صندلی‌های ناراحت سینماهای شما یله شوند، به خنده‌های خانواده لبخند بزنند و نگران فرداهای بی‌لبخندِ پردغدغه نباشند.

یک سکانس:

نقی: موسی جان، برای اینکه شما متوجه شی من یه مثال کوچیک برا شما می‌زنم. شما فکر کن که همین شیر، درسته؟ همین شیر بنده هستم. اسب که حیوان نجیبیه دور از جونش بلانسبت بهبوده. شما همین حیوان خانگی رو می‌بینی؟ شما هستی بلانسبت...
موسی: نِه، نِه، مو شیرُم
نقی: شما شیر باش، همی...من گاوم، درسته؟
هما: دور از جون
موسی: ... دیدن ادامه ›› دور از جون
نقی: ارسطو هم که...ارسطو هم که...
ارسطو: گوساله ام...
نقی: گوساله است...
ارسطو: راحت باش، راحت باش
نقی: نه، می‌خوام مثالو دارم میگم.... هما هم که...همین درخت پرتقال. الان حیوان نجیب-اسب-مریضه. خودش نباید بفهمه برای اینکه رَم می‌کنه. زنشم تحت هیچ شرایط؟
هما: نباید بدونه
نقی: نباید متوجه بشه
هما: فهیمه اصلا"
نقی: گوش بگیر، گوش بگیر...اینو کیا می‌دونن؟ شیر می‌دونه...
موسی: شیر مو یُم
نقی: شیر؟...گاو می‌دونه
هما: شما هم می‌دونی
نقی: گاو می‌دونه، گوساله می‌دونه، درسته؟
موسی: حیوان مفید می‌دونه، گوساله می‌دونه
نقی: شیر می‌دونه
هما: درخت پرتقالم می‌دونه
نقی: درخت پرتقال می‌دونه. ولی الان اسبِ نجیب فکر می‌کنه کی مریضه؟ فکر می‌کنه شیر مریضه...
موسی: فکر می‌کنه که حیوان مفید مریضه
نقی: فکر می‌کنه حیوان مفید مریضه، شیر می‌دونه. درخت پرتقال اصلا" نباید بفهمه...
هما: نه چرا دیگه...
نقی: شیر...
هما: درخت پرتقال می‌دونه
موسی: نه دیگه، درخت پرتقال که مودونه از اول
نقی: پرتقال می‌خوره، شیر می‌فهمه...
هما: نه...
نقی: آقا....من قاطی کردم، مثال بدی زدم اصن. بیاین بریم داخل...

[پایتخت 3-قسمت 7]

[بخشی از یک نوشته‌ی بلندِ بلند که نمی‌دانم کدام روز چه می‌شود]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ما 3 نفر بودیم. درست‌ترش البته این می‌شود که ما 4 نفر بودیم که یکی‌مان مرده بود. آنکه مرده بود احمد بود. خیلی مسخره. توی یک حادثه که اگر ازش جان سالم به در می‌برد، تعریف کردنش بساط خنده بود و مسخره‌بازی برای ما. ولی حالا که نیست، حالا که جان سالم به در نبرد، حالا که آن حادثه خنده‌دار رخت و دل جماعتی را سیاه کرد، تعریف کردنش یک جور خودآزاری است برای وقت‌هایی که دلتنگ احمدیم. و ما بعد از آن روز کذا همیشه دلتنگ احمدیم. این است که مدام حادثه را برای خودمان و هر کسی که گوش دهد تعریف می‌کنیم. حالا هم من دلتنگ احمدم. احمدی که زمانی دوست‌ بود و حالا؟ حالا نمی‌دانم دیگر...
به سنت هر جمعه صبح توی راه توچال بودیم. من، غزل، احمد و باران. مقصدمان همیشه همان بود: قله توچال. اما مسیر هر بار عوض می‌شد. یک بار از دربند و سیاه‌سنگ، یک بار از جمشیدیه و کلک‌چال، یک بار از درکه و پلنگ‌چال،...آن روز اما نوبت بام بود و تله‌کابین. برنامه هم مثل همیشه: ماشین از من، ناهار از غزل و باران، و احمد. کسی از احمد انتظاری نداشت. تمام اراده‌اش را که جمع می‌کرد ته تهش می‌توانست باشد فقط. احمد هیچوقت فعل نبود، قید بود بیشتر؛ یا در بهترین حالت صفت. با "خسته" و "خموده" بهتر تعریف می‌شد تا با "رفتن" و "آمدن".
رسیدیم میدان دانشجو. احمد گفت: "نگه دار یه دقه من برم به چیزی از این ... دیدن ادامه ›› دکه‌هه بخرم و بیام". همه می‌دانستیم که آن "یه چیزی" 3 نخ سیگار مالبرو لایت است که به ترتیب وقت بالا رفتن، رسیدن به قله، و پایین آمدن دود می‌شود. باران اخم کرد اما چیزی نگفت. می‌دانست احمد کلفت بارش می‌کند. سرش را از پنجره بیرون آورد و رو به احمد که حالا پشت به ما و دم دکه ایستاده بود داد زد: "حداقل یه بسته آدامسم بگیر". زیادی حساس بود. خودش هم می‌دانست ولی خب دست خودش نبود. توی خانه‌ای بزرگ شده بود که پدر همیشه سیگار می‌کشید و مادر...مادر زجر. این بود که سیگار برایش نماد همه پلشتی‌های زندگی بود.
-دیگه حالم ازین سیگار کشیدنات وقت کوه اومدن به هم می‌خوره احمد.
غزل بود که این را گفت. یخ کردم. غزل وقتی سرد بود به کلوین سرد بود نه سانتی‌گراد. نگاهی بهش انداختم که "بی‌خیال...".
-اول صبحی نشاش تو حالمون دیگه غزل
-حالا می‌خوای بگی اینکه روتین داری یعنی خیلی باحالی و کارت درسته؟ میدونی دیگه چی روتین داره؟ مرگ.
دلش پر بود. قبل‌ترش من را هم بی‌نصیب نگذاشته بود:
-جدا" صلت کدام قصیده‌ای آخه تو دختر جان، هان؟
-علی به خدا آرزو به دلم موند یه بار یه شاخه گلی، یه کوفتی، مرگی یه چیزی بگیری دستت عوض این جمله تکراریت که تن و بدن اون بدبختو تو گور می‌لرزونه بدی دستم
-چیکار کنم، کلام از نگاه تو شکل می‌بندد خب
-زهر مار
-ممنون، شما خوبین؟
با حرص نشست توی ماشین و در را جوری بست که تا دو بلوک آنورتر به هوای تکرار زمستان 66 از خواب پریدند و چند نفری که اول صبحی به هوای نان تازه از خانه بیرون زده بودند با تعجب دور و برشان را نگاه کردند.
-چته باز تو؟ صبح جمعه به این قشنگی حیف نیست اخم کردی آخه؟ بخند دیگه
-علی خسته شدم به خدا. همه زندگیمون شده همین چیزای تکراری: جمله‌های تکراری، کوه رفتنای تکراری، آدمای تکراری، لبخندای تکراری...گه بگیرن.
همان روز، کمی بعدتر، گه گرفتند.
مرگ. زیر چشمی به غزل نگاه کردم که روی صندلی کناری نشسته بود و داشت ناخن‌های به دقت لاک زده‌اش را توی دستش فرو می‌کرد. حرص خوردنش اینجوری بود. اول گونه‌ها و گردنش سرخ می‌شدند، بعد لب پایینش را گاز می‌گرفت و آخر سر با ناخن کف دستانش را در جستجوی نمی‌دانم چه واکاوی می‌کرد. احمد چیزی نگفت. ساکت از پنجره دکه را می‌پایید که حالا چند نفری جلویش جمع شده بودند. باران هم رویش را آنطرف کرده بود و پیرمرد گرمکن‌پوشیده‌ای را نگاه می‌کرد که سلانه سلانه از پیاده‌روی آنطرف خیابان رد می‌شد و اینجا و آنجا برای گنجشک‌های سحرخیز اول صبح دانه می‌پاشید. آبان ماه بود و هوا به اندازه‌ای که یک صبح جمعه پاییزی می‌توانست خوب باشد خوب بود. آنقدر که می‌شد یکتا پیراهن بزنی بیرون و از سوز سرمای چندروزه پاییز روی پوست صورتت سر کیف بیایی. زیر لب به خودم فحشی دادم، انداختم یک و سربالایی ولنجک را تا بام گاز دادم.
گری مور داشت نت‌های آخر "پرافت"‌اش را مثل همیشه کش می‌داد که رسیدیم. بام شلوغ‌تر از همیشه بود، جوری که برای پیدا کردن جای پارک چند دقیقه‌ای پارکینگ را بالا و پایین کردم. وقتی که بالاخره ماشین را کنار یک مزدای مشکی پارک کردم و پیاده شدیم غزل بند کرد که: "من حوصله ندارم، شما برین من همینجا تو ماشین می‌شینم". بعد از اینهمه سال تمام پانوشت‌ها و اَعلامش را از بر بودم. همینجوری بود. باید نفس عمیق می‌کشیدی، لبخند می‌زدی و نازش را می‌کشیدی. سنگین و سخت نبود. تنهایی هم می‌شد کشیدش، با دست خالی یا یک قلم‌موی ساده. این بود که با اشاره من، احمد و باران رفتند و من-بعد از اینکه دستی به سر و روی لبخندم کشیدم که تا جای ممکن آشتی‌جویانه باشد- نشستم توی ماشین. غزل هنوز داشت لب پایین‌اش را-که حالا دیگر رنگی برش نمانده بود-گاز می‌گرفت و شال آبی‌اش خیلی بی‌خیال دور گردنش افتاده بود. فکر کردم نیروی جاذبه حوالی بام باید خیلی شدیدتر از پایین باشد که تمام روسری‌ها و شال‌ها اینجا پایین می‌افتند.
-غزل چیزی شده؟
خیلی بی‌حواس دستش را لای موهایش برد و کش دورشان را باز کرد. موها یکهو خرمن شدند. "شلخته درو کنید تا چیزی گیر خوشه‌چین‌ها بیاید". آخ که چه زیبا می‌شد این وقت‌های بی کش و روسری. و من حالا همان خوشه‌چین خوشحال سووشون بودم که دوست داشت همانجا توی ماشین، لای شرابی شلخته موهایش بمیرد. چند دقیقه‌ای در سکوت دور شدن احمد و باران را نگاه کرد که آرام داشتند سربالایی را به سمت ورودی بام قدم می‌زدند. از پشت که کنار هم راه می‌رفتند هیچ دعوایی بین‌شان نبود. از پشت زوج خوشبختی را می‌مانستند که یک صبح جمعه تصمیم گرفته‌اند جای توی رختخواب ماندن و هم‌آغوشی‌های داغ و بوسه‌های طولانی، همین کارها را با کمی تعدیل روی نیمکتی کنج بام یا توی خلوتی دنج تله‌کابین انجام دهند. مشکل اما همینجاست. اینکه آدم‌ها فقط از پشت اینجوری‌اند. همه شبیه هم‌اند انگار. زیبا و مهربان. اما همینکه کمی قدم تند کنی، دورشان بزنی و از روبرو نگاهشان کنی، آن وقت است که دانه دانه تفاوت‌ها فریاد می‌شوند توی لختی بی‌دفاع صورتت...رویش را برگرداند سمت 206 سفیدی که همان وقت داشت کنارمان پارک می‌کرد. رد نگاهش را تا خنده‌های بی‌تشویش چند دختر و پسر جوان گرفتم. زمان کش آمد ناگهان. 5 دقیقه، 10 دقیقه، 20 دقیقه. و غزل همینجور به بیرون خیره مانده بود. وقتی بالاخره با طمأنینه سمت من برگشت و شروع به صحبت کرد صورتش خیس بود...

خیسِ خیس. زیر باران مچاله شده بود و تند تند راه می‌رفت. داشتم از حقانی وارد ورودی کتابخانه ملی می‌شدم که دیدمش. دلم سوخت. گنجشکک اشی مشی. کمی جلوتر نگه داشتم و منتظر رسیدنش ماندم.
-خانوم من تا کتابخونه دارم می‌رم، اگه میرین اونجا می‌تونم برسونمتون.
بدون آنکه از سرعتش کم کند نیم نگاهی به من انداخت، رو برگرداند و رد شد. من؟ من له شدم...

عباس معروفی کلا" خوب است، چه شعرهایش، چه رمان ها و چه مثل این یکی، دلنوشته هایش. یک حس عجیبی دارد لا به لای تمام واژه هایش که خاص خودش است. شروع می کنی به خواندن و یکهو می بینی درگیر متن شدی و دیگر این نوشته لعنتی رهایت نمی کند.

عباس معروفی را بخوانید، خواندنش خوب است:

خرمن ماه*

---------

اولین ... دیدن ادامه ›› بار که پدربزرگم تنها مرا به سنگسر برد، چهار ساله بودم. این اولین سفر تنهایی‌ام بود که راهی شهری دور می‌شدم. شور خاصی داشت. می‌توانستم بدون مادرم هرجایی بروم؟ بزرگ شده بودم؟ حتماً بزرگ شده بودم که مادرم لباس‌های گرم و نو تنم کرد، برام پوتین بنددار خرید که خودم بلد بودم بندش را ببندم، با یک کاپشن انگلیسی قرمز چهارخانه که جیب داشت، و از همه‌ی لباس‌هام بیشتر دوستش داشتم. پدربزرگ ماشین شخصی کرایه کرده بود، پونتیاک آبی رنگ. ما دونفر جلو نشسته بودیم. مادرم کنار ماشین چشم از من برنمی‌داشت. وقتی راه افتادیم پشت سر ماشین آب ریخت. و ما تا برسیم همه‌اش فکر می‌کردم اصلاً مامانم چه جوری اجازه داده تنهایی سفر کنم؟ می‌توانم؟

می‌توانستم ولی سایه‌ی تنهایی‌ام همه جا با من بود. یکجا کنار مادربزرگم ایستاده بودم با لباس‌های گرم و پوتین بنددار که حتا زیر بارش برف هم سردم نمی‌شد، داشتم گردو می‌خوردم. یکجا کنار حوض بین پاهای پدربزرگم ایستاده بودم و او در نرمه آفتاب زمستانی روی صندلی لهستانی‌اش داشت موهام را شانه می‌کرد: «عید می‌برمت پیش لالو موهاتو برات کوتاه کنه، الان سرده بهتره موهات بلند باشه.»

«مامانم مم عید میاد؟»

«نه، بعد از عید خودم می‌برمت تهران.»

یکجا در فلکه‌ی سنگسر مردان بزرگ شهر ایستاده بودند؛ پدربزرگ؛ صفایی شهردار، جوادی رییس انجمن شهر، و چند تای دیگر. صفایی شهردار نخ‌های سر تسبیحش را یواشکی می‌کرد توی گوشم و تند دستش را می‌کشید، من خودم می‌دانستم که صفایی شهردار دارد با من شوخی می‌کند، و خودش را می‌زند به آن راه که یعنی من نبودم.
یکجا با پدربزرگ رفته بودیم مهمانی، و بعد با جمع مهمان‌ها رفتیم خانقاه، یامن هو، الا هو خواندیم، و شب وقتی به خانه برگشتیم، مادربزرگ روی پله‌ها منتظر ایستاده بود. تا رسیدم بغلم کرد و پرسید چرا اینقدر دیر آمدیم. با پدربزرگ قهر بود، و با من حرف‌های درشت می‌زد که او بشنود: «خودشون هر قبرستونی میرن برن، بچه‌مو تا دیروقت با خودشون نکشونن اینور و اونور. اصلاً معلوم هست غذا خورده نخورده، به فکر بچه که نیستن! میرزا قشم‌شم! فقط به خودشون فکر می‌کنن.»

پدربزرگم از توی اتاقش داد زد: «باسی غذا خورده، کاریش نداشته باشین.»

مادربزرگم پرسید: «غذا خوردی؟»

سر تکان دادم: «اوهوم.»

بویم کرد، بوسم کرد: «چی خوردی؟»

«غذا.» و در سرم پر از هو بود. یامن هو، حقاً هو، یا لاهو، الا هو...

به آسمان نگاه کردم. ماه شب چهارده درست وسط آسمان بود، و دورش یک حلقه‌ی زرین نورانی آویخته بود. آیا این خدا بود که هو شده بود؟ انگار تمامی آسمان دور ماه یخ زده و آویخته است، تقدس آن لحظه چنان بغلم کرده بود که هنوز هم تصویرش از یادم نمی‌رود.

چیزی بین وهم و تقدس احاطه‌ام کرده بود، نمی‌توانستم از آن چشم بردارم. مادربزرگ گفت: «ماه خرمن زده باسی! می‌بینی؟ ماه خرمن زده. آرزو کن، هر آرزویی داری برآورده می‌شود.»

آرزو؟ خب مامانم دلش تنگ شود و بیاید پیش ما. نمی‌شود؟ بیشتر از آرزو در آن لحظه احساس سرگردانی بر وجودم چنبره زده بود. می‌خواستم بزنم زیر گریه. ولی چرا گریه کنم؟ خودت را نگه دار باسی، اینها خیال می‌کنند تنهایی نمی‌توانی جایی بروی؛ حتما باید مامانت هم باشد. محکم باش! محکم. یا من هو... حقاً هو... یا لاهو... الاهو الاهو.

بعد پدربزرگ لباس‌هاش را عوض کرد و آمد بیرون. آن شب پیش او می‌خوابیدم. یک شب درمیان بود. مادربزرگه افسانه می‌گفت، پدربزرگ از زندگی.

مادربزرگ می‌دانست امشبم با او نیستم. از پله‌ها بالا رفت: «بچه رو جایی می‌برن خبر میدن، سر خود که نمیشه. خودشون هرجا می‌خوان برن، برن. برن برنگردن.»

کنار پدربزرگ ایستاده بودم، و هردو داشتیم به آسمان نگاه می‌کردیم. وهم وهم وهم. وهم و تقدس و دلتنگی از زمین بلندم کرده بود، درست در حلقه‌ی خرمن ماه ایستاده بودم. دلم گریه می‌خواست، اما جلو حودم را گرفتم. و به جای گریه بلند زدم زیر خواندن: یا من هو... حقاً هو... یا لاهو... الاهو الاهو.

امسال که مادرم آمده بود، در حیاط ایستاده بودم و داشتم چیزی به خدا می‌گفتم که یکباره سربلند کردم، ماه بدر تمام خرمن زده بود. یک لوستر یخی گرد و قشنگ به پهنای شهر برلین. تند مادرم را صدا کردم. گفتم بیا ماه راببین!
آمد کنارم ایستاد و به آسمان نگاه کرد: «ماه خرمن زده باسی! می‌بینی؟ ماه خرمن زده. آرزو کن.»

آرزو؟ بعضی چیزها دیگر آرزویش واگذار به محال می‌شود، مامان! بگذار زمان همینجور کژ و کول بگذرد. حالا همین که پیش منی دلخوشم. بگذار روزگار بی معرفت بگذرد.


یکباره زمان پلیسه شد، جمع شد، کودک شدم، اما دیگر نتوانستم جلو خودم را بگیرم. خرمن ماه در حلقه‌ی اشکم هزار بار تکرار می‌شد.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*برگرفته شده از اینجا: http://maroufi.malakut.org/

همین روزها، در یک گوشه دیگری از دنیا که برادوی می نامندش، "در انتظار گودو" دیگری دارد اجرا می شود که انقدرها سرش دعوا نیست. یک عدد ایان مک کلن تویش بازی می کند و یک دانه پاتریک استوارت. این را ببینید گمانم بد نیست:

http://www.youtube.com/watch?v=MUXtzkLTABI

http://www.4shared.com/video/zoWlVmFjba/A_first_look_at_WAITING_FOR_GO.html?

شما را نمی دانم ولی من که با همین یک دقیقه عاشق این "گوگو" و ... دیدن ادامه ›› "دی دی" شدم.

این یکی هم یک گفتگو با این دو بازیگر است و کارگردان نمایش (شان ماتیاس). عجیب دیدن دارد. حالا اگر هم فرصت یا حوصله نکردید همه اش را از سر تا ته ببینید دست کم دقیقه 14:38 تا 17:11 را از دست ندهید. جایی که سوزان هاسکینز از امید و خوشبینی در "در انتظار گودو" میپرسد. جواب هایشان دیدنی (خواندنی؟شنیدنی؟) است.

http://www.youtube.com/watch?v=-5t4C7p3dqg

http://www.4shared.com/video/t3BGbt0Tba/Theater_Talk_No_Mans_Land__Wai.html?

اینهم یک ترجمه دست و پا شکسته و علیل و مریض از یکی ازین پاسخ ها، برای آنهایی که نمی بینند.

«توی زندگی اغلب افراد گاهی رسوندن روزی به روز دیگه، یا گذران یه بعداز ظهر، یا یه ساعت، یا حتی یه دقیقه یه چالش مهیبه. همه ما گاهی چنین حسی رو تجربه کردیم. چیزی که من در خصوص این نمایش درک کردم اینه که در آخر نمایش این آدمها همچنان دارن ادامه میدن. درسته، درباره خودکشی دو بار در طول نمایش حرف به میون میاد، ولی در نهایت این اتفاق هیچوقت نمی افته و اونا همچنان ادامه میدن. و این اشتیاق برای بقا، برای زنده موندن و ادامه دادن، با قدرت هر چه تمام تر در این نمایش جاریه.»

به زبان الکن من اما اعتنا نکنید که شنیدن همین عبارات از زبان پاتریک استوارت، وقتی که با تمام بدن، با همه وجودش از Urge to Hold on، از امید به بقا حرف می زند، چیز دیگری است. بعدش هم البته پاسخ یان مک کلن است که آن هم فراوان شنیدن دارد.

بعضی کارها هم هستند که باید دیده شوند، باید دیدشان. به هر قیمتی. حتی اگر افتضاح هم باشند باز هم باید دیدشان. از آنها که می‌دانی اگر نبینی یک سال، پنج سال، ده سال بعد افسوس‌شان را خواهی خورد. این کارها تقریبا" همیشه در یک یا چند نام خلاصه میشوند: نویسنده، کارگردان، یا بازیگر. مثلا" اگر روزی "سر لارنس اولیویه" با یک معجزه مشکوک به جهان زندگان برگشت و فی المجلس به ایران آمد و خواست در خوانشی از "هملت" به کارگردانی "بهنوش بختیاری" هم بازی کند باز باید هر چه دستت هست و نیست را زمین بگذاری و تا تماشاخانه تخته گاز بروی و ساعت‌ها زیر برف و کوران در صف بایستی و رنج له شدن را به جان بخری تا بعدش از روی زمین و بی‌تشکچه رقص واژگان را روی صحنه تماشا کنی. و این وسط هیچ هم مهم نیست که حاصل چه باشد، یک فاجعه تمام یا دستاوردی شگرف. در هر حال احتمالا" نمی‌خواهی که بعدها با سری به زیر انداخته و صدایی لرزان و کم رمق که پسِ پشتش هزار فحش و لعنت نهفته است پیش خودت یا دیگران اعتراف کنی که من می‌توانستم یک اجرا از مرحوم "الیویه" را-آن هم پس از مرگ ایشان-روی صحنه و از نزدیک تماشا کنم اما نرفتم. خب خاک بر سرت (البته با احترام).

حالا هم حکایت این نمایش-در رده ای پایین تر البته-همین است جان برادر. ترکیب "مولر" و "حسینی مهر" از آن ترکبب‌هاست که رد کردنش به این سادگی نیست. خاصه وقتی جایگاه "مولر" را در تئاتر اروپا بدانی و سبقه "حسینی مهر" را، به خوانش یک نمایشنامه از این نشسته باشی و تماشای یک نمایش از آن. اینکه برآیند این ترکیب کدام بردار و در کدام جهت است من نمی‌دانم هنوز. عجالتا" اما انقدری می‌دانم که مولر، شکسپیر و چرمشیر نیست که راه به راه اجرایی از نمایشنامه‌هایش روی سن سالن‌های تئاتر تهران گرد و خاک کند، ایضا" تعداد کسانی که در تئاتر ایران به قدر ناصر حسینی مهر از مولر و تئاتر معاصر جهان سر درمی‌آورند هم آنقدرها زیاد نیست. و دیگر اینکه ایشان بر خلاف بعضی دیگر در سال انقدری نمایش اجرا نمی‌برد که بی خیال پا روی پا بی‌اندازی و با آرامش در خانه و پشت به ... دیدن ادامه ›› شومینه یله شوی که "عب نداره، ماه دیگه بهترشو میرم". ماه دیگری در کار نیست رفیق...

قصه کوتاه (دیر شد، نه؟)، همه حرفی که این همه جان کندم بگویمش این است که: «آقا جان بروید این نمایش را ببینید. وَلله کراهت دارد اثری از هاینر مولر کبیر با خوانش ناصر خان حسینی‌مهر بر صحنه باشد و شما سرِ ندیده بر بالین بگذارید. وَلله که ظلم است ندیدنش»

من راستش بلد نیستم بیش از این برای یک نمایش تبلیغ کنم؛ این است که این شما و این هم زور آخرم: «بروید آقا جان، بروید ببینید تا این هم به سرنوشت "ویتسک" ایشان دچار نشده. بروید...».

پی نوشت: رفتید و دیدید و دوست نداشتید، رکیک‌ترین فحشهایتان را بی کم و کاست به آدرس پست الکترونیکی من ارسال کنید، همه را با آغوشی باز و لبخندی اینگونه :) خریدارم.

با احترام.

آقای حکایتی عزیز، بازی روزگار را ببین، من با این ترانه اشک ریختم...

http://www.youtube.com/watch?v=PgYAZyuwGmE

http://www.4shared.com/video/If_d0kURce/Sam_Vafaei_-_Zir_e_Gonbad_e_Ka.html?
------------------------------------------------------------------------------------
«یکی بود یکی نبود، زیر گنبد کبود
روبروی بچه ها، قصه گو نشسته بود

قصه گو قصه میگفت، از کتاب قصه ها
قصه های پرنشاط، قصه های آشنا

قصه باغ بزرگ، قصه گل قشنگ
قصه شیر ... دیدن ادامه ›› و پلنگ، قصه موش زرنگ

آقای حکابتی، اسم قصه گوی ماست
زیر گنبد کبود، شهر خوب قصه هاست

ستاره بود بالا، شکوفه بود پایین
قصه ما تموم شد، قصه ما بود همین

پایین اومدیم آب بود، رفتیم بالا آسمون
تا قصه های دیگه، خدا نگهدارتون...»
------------------------------------------------------------------------------------------

آقای حکایتی عزیز، هنوز هم «زیر گنبد کبود، شهر خوب قصه هاست»؟...

کسی گفت تئاتر شهر 41 ساله شد و من گم شدم. زیر هزار خروار خاطره، لابه‌لای خطوط مبهم هزار تصویر ناتمام. و چقدر نور. و چه حجمه صدا. 30 ساله بود که دیدمش. ساکت و آرام بدن چاق و گردش را پهن کرده بود وسط شلوغ‌ترین چهارراه جهان و زیر چشمی عابران را دید می زد که گله‌به‌گله، اینجا یا آنجا ازدحام کرده بودند. دم گیشه شلوغ بود و برای من که تا آن روز عادت به خلوتی گیشه‌های سینما داشتم هیجان‌انگیز. چهره‌ها و لباس‌ها اینجا فرق می کرد. حرف زدن‌ها هم. همه با سواد بودند. از ایبسن می‌گفتند و استنیسلاوسکی، از بیضایی و بروک، یا شومان و شوپنهاور. و من هیچکدام را نمی شناختم (و هنوز هم نمی‌شناسم). اکابر بودم وسط آن‌همه استاد. و یک «آهای پسر» یا «اوهوی» ساده وسط آنهمه مادام-موسیوهای اتوکشیده. من خیلی ساده آمده بودم یک چیز دیگری را تجربه کنم که خیلی وقت بود وسوسه‌اش بی‌تابم کرده بود. یک چیز دیگری که بازی بود و سینما نبود، تصویر بود و نقاشی نبود، صدا بود و موسیقی نبود. یک چیز دیگری که شبیه هیچ چیز نبود و تازه بعدترها، خیلی بعدترها بود که فهمیدم تئاتر بود...

ایستادم توی صف، بدون کوچکترین ایده‌ای از نمایشی که می خواهم تماشا کنم. تنها. پشت سر پسر قدبلندی که خیلی نرم و با طمأنینه توی گوش دختر کناری‌اش از نمایش آخری که دیده بود می گفت و برای من که تازه «آنی هال» را دیده بودم یک احساس شعف و سرخوردگی توأمان ایجاد شده بود. شعف از جادوی تئاتر و اینکه شاید من هم بعد از دیدن چند نمایش بتوانم انقدر قشنگ حرف بزنم و فرق باختین و آیزنشتاین را بلد باشم. و سرخوردگی. سرخوردگی از اینکه چرا نمی توانم مثل آلن دیوار چهارم را بشکنم (نه، خرد کنم) و مارشال مک لوهان را از آن پشت مشت ها بکشانم بیاورم تا به این پسرک مغرورِ حال-بهم-زن حالی کند که هیچ پِهِنی حالی‌اش نیست، حتی اگر استادِ کلمبیا باشد...پسر همینجور مخ می خورد (یا می‌زد؟ نمی‌‌دانم) و صف هم همینجور جلو می رفت. و من درست همانجا، جایی میان تحلیل فرمالیستی ... دیدن ادامه ›› پسر از "بنجی"ِ "خشم و هیاهو" تصمیم گرفتم که هر چه او انتخاب کرد من هم به تماشا بنشینم. و قسمت من آن روز قشقایی بود و احصایی با «زمزمه مردگان»اش. حالا بعد از اینهمه سال سه خاطره از این نمایش پررنگ‌تر از باقی چشمک می‌زنند: پانته‌آ بهرام، غار، و این حقیقت که هیچ نفهمیدمش. ولی حتی همان وقت هم، از در سالن قشقایی بیرون رفته و نرفته، می‌دانستم که این «نفهمیدم» از آن «نفهمیدم» های "خوب" است. از آن «نفهمیدم» هایی که بعدش غمگین می شوی، از آن‌هایی که بعدش به خودت نهیب می‌زنی که "هی فلانی، هیچ حواست بود که تو میان این چند ده نفری که نمایش را می‌دیدند از همه کودن‌تر هستی؟ ندیدی بقیه با چه حرارتی دست می‌زدند؟ خاک بر سر عامی و بی‌سوادت کنند". و حقیقتش این است که من آن روزها خیلی دلم می‌خواست می‌فهمیدم.

و بعد آرام آرام شروع شد. کشف سالن‌های دیگر: تالار اصلی، سایه ، چارسو، خورشید، نو،...و نمایش‌ها و نمایش‌ها. و صف‌های بی‌پایان جشنواره‌ها. و بیضایی و سمندریان، رضایی راد و مهندس پور، سلیمی و برهانی مرند، رفیعی و رحمانیان،...آن حجم قشنگ و گنده وسط چهارراه ولیعصر حالا دیگر فقط یک حجم قشنگ و گنده نبود. دیگر آنقدرها هم غریبه نمی زد، آدم‌هایش دیگر آنچنان خارجی حرف نمی زدند. و نزدیک شدن به در و دیوار تالارهایش نیازمند صدور روادید نبود. نه اینکه به سواد من چیزی افزوده شده باشد، نه. تنها ترسم ریخته بود و آن چاق دوست‌داشتنی به یکباره ملموس شده بوده و در دسترس و صمیمی. از آن‌ها که یواشکی می‌شد نیشگونشان گرفت، قطر شکم‌شان را مسخره کرد و خندید، یا گوشه ای باشان تنها نشست و در سکوت محض، آسمان را واژه به واژه رج زد. حالا آنجا شده بود یک گوشه از شهر که دیگر نمی شد بی اعتنا از کنار حوضش گذشت و شانه بالا انداخت. بایستی پا شل کنی، بایستی، سلامشان دهی و حتی اگر وقت ماندن نداری وعده‌ی دیدارِ نزدیک کنی. حالا تئاتر شهر یک معلم تپل و شیرین و دوست‌داشتنی بود که آرام آرام داشت الفبای هنر را یاد می داد، یک گالری فاخر از نفیس‌ترین تابلوهای جهان، یک ارکستر فیلارمونیک با رپرتوار آثار مندلسون، و یک سالن باله با اجرای مدام «آیین بهار»...

سال از پی سال آمد و رفت و همچنان که به سن و سال من افزوده می‌شد به غبار روی شانه‌های آقای جاق هم. به یکباره گرد پیری. غم عالم بر دلش نشسته باشد انگار. هی نحیف و نحیف‌تر شد. اینجا و آنجا داربست زدند و زخمی‌اش کردند، هر جا را که دستشان رسید-بی‌بهانه و بی‌دلیل-گرفتند و تصاحب کردند، هر کس و ناکسی را اختیاردارش کردند. این وسط بعضی‌ها هم تاب نیاوردند، رفتند، نماندند. امجد رفت، مهندس‌پور رفت، رضایی راد، رحمانیان، بیضایی، سمندریان،...که این آخری داغی بر دلش زد که هنوز که هنوز است کمر راست نکرده. و من توی همه این سال‌های خوشی و ناخوشی همچنان می‌آمدم و تنها می‌ایستادم توی صفی که روز به روز نحیف‌تر می‌شد. و در تمام این صف‌ها همیشه یک پسر قدبلندی بود که آرام و با طمأنینه توی گوش یک دختری از آخرین نمایشی که دیده بود می‌گفت. و من بعد از اینهمه سال هنوز هم حرف‌هایشان برایم ثقیل است و همچنان بی‌اختیار آن پشت مشت‌ها دنبال مارشال مک‌لوهان می‌گردم. و این یعنی هنوز هم تئاتر شهر، هنوز هم هنر، و هنوز هم هوای دیدن یک نمایش که حالت را خوب کتد. آقای چاق هم هست. همچنان آن بالا مالاها ایستاده و زیر چشمی عابران را با چشمانی که شماره‌شان چند پله بالاتر رفته دید می‌زند. گیرم که قدری تکیده‌تر، که خمیده‌تر، که نحیف. اما هنوز و همچنان ایستاده. آرام و پر وقار. هنوز هم وسط شلوغ‌ترین چهارراه جهان...

تولدت مبارک.

و یکی دیگر از آیین‌های خجسته و هر ساله جشنواره تئاتر فجر که قدمتی به درازای عمر جشنواره دارد بی‌برنامه‌گی‌ هاست و راه ندادن‌ها و پشت در ماندن‌ها با بلیتهای بادکرده‌ی توی مشت. و چنانچه می دانید تئاتر فجر به همین هاست که زنده است. به‌صورت معمول در هنگام خرید بلیت هر نمایشی 2 شاخصه طبیعی برای انتخاب آن وجود دارد: 1. دوست خواهم داشت. 2. دوست نخواهم داشت. ولی در ایام جشنواره یک شاخصه یا احتمال سومی هم خیلی سفت و رشید آن وسط مسط ها قد راست می کند که من اسمش را گذاشته ام احتمال «پشت در ماندگی» که یک جورهایی همان «درماندگی» است منتها پشت در و با بلیت. این سومی از قضا کمر آن دو تای دیگر را هم خم میکند از بس که لعنتی قلچماق است و غیر قابل پیشبینی و بی منطق، درست مثل مأموران نسبتا" معذور تالارها. حتی در این میان بارها دیده شده که سالن هم خالی بوده است ها، اما عده ای "ایستاده با بلیت" (که این بر خلاف تصور رایج یک نام سرخپوستی نیست) به داخل راهشان نبوده که این دیگر انصافا" رکیک دارد. باری...

این است که من گمان می‌کنم چنانچه وقتِ خرید بلیت جشنواره یک درصد خوبی برای این آخری کنار گذاشته شده و ترجیحا" برنامه مبسوطی برای استفاده از زمان (احتمالی) پشت-در-ماندگی تدوین شود، جای دوری نمی‌رود لابد. فلذا پیشنهاد شخصی من که از پی سال‌ها سعی و خطا و از زیر خروارها بلیت‌های بادکرده بدست آمده (که آخرینش «عشق و عالیجناب» جناب پاکدل بود)، به کار بستن یک-یا ترکیبی از-راهکارهای ... دیدن ادامه ›› زیر است:

1. راهکار فرهنگی: همراه داشتن 1 جلد نمایشنامه مربوطه، مطالعه و تطبیق آن با دیالوگ هایی که گاها" از داخل تالار به بیرون سرک می کشند، و بصورت پیوسته و خستگی ناپذیر لبخند زدن. موفقیت در این راهکار به ویژه به قدرت تجسم شخص، ظرفیت روبرویی با تماشاگران گشاده رویی که موفق به دیدن نمایش شده‌اند (نیش باز و نگاه های تحقیرآمیز دو ویژگی بارز این افراد است)، و توانایی عضلات فک و صورت فرد پشت در مانده بستگی دارد.

2. راهکار ضد فرهنگی: درگیر شدن با مأمورین انتظامات تالارها و ضرب و جرح منجر به فحش (ویژه آقایان پیل پیکر).

3. راهکار نیمه فرهنگی: کلا" زیر سوال بردن اصل نمایش، ذکر عبارت «اتفاقا" خوب هم شد» (سه مرتبه)، و از کادر خارج شدن. گفته شده که این روش چنانچه با ریشخندی ظریف، تکان نامحسوس سر، و بالا انداختن شانه ها همراه شود تأثیری دوچندان خواهد داشت.

اخطار: در صورت علاقه به در پی گرفتن استراتژی های ترکیبی، از بکار بستن استراتژی دوم جدا" پرهیز کنید چراکه خدا شاهد است در پی گرفتن هر کدام از دو دیگر استراتژی با سر و صورت خونین فاقد اثربخشی لازم خواهد بود.

درست همین حالا، همین حجم غریب دلتنگی من:

http://www.4shared.com/mp3/B1WJMFj5ce/Yann_Tiersen_-_Summer_78.html?

و لبخند:

http://www.4shared.com/mp3/eC76PoUPba/Yann_Tiersen_-_Tabarly.html?

و آدینه:

http://www.4shared.com/mp3/jCCBnyMcce/Yann_Tiersen_-_Naval.html?

[ و غمگنانه ترین ترانه تمرین نبودنت ، آنگاه که دیدگانم ... دیدن ادامه ›› مسکوت راهی که تو را می خواند مانده اند. بگذار نغمه ها مرا از حجم خالی و سرد نبودنت پر کنند زیرا که می دانم دیگر بار آنجا که تو را گم کردم باز نخواهم یافت !]


همین آدینه در تهران. با لبخند، یا خاطره. بماند...

http://www.4shared.com/get/kJZX4tQ0/Yusuf_Islam_-_Father_and_Son.html


این متن را به دیده نقد نگاه نکنید اصلا. اینها صرفا بلند بلند فکر کردن‌های من است در باب چرایی یک حس قشنگ بعد از دیدن دربند. اصلا اینها به نوعی تلاش من است برای واکاوی اصول زیباشناختی شخصی و منسجم کردن این گله گریزپای فکر. گله است و لاجرم پرشمار و بی‌ترتیب. چرا اینها را اینجا نوشتم؟ سوال خوبی است که متأسفانه پاسخی درخور برایش ندارم. عجالتا خیلی بی‌دلیل و اکنون‌وار بخوانید یا بگذرید.

همین اول تکلیفم را با خودم روشن کنم: من دربند را دوست داشتم؛ خیلی. اصلا دربند پر ایرادترین فیلمی است که من انقدر دوستش داشتم. تمام سطور ... دیدن ادامه ›› پرشمار بعدی هم صرفا تلاشی است برای واکاوی چرایی این ماجرا. حوصله کردید و خواندید که هیچ، اگرنه که چکیده همه حرف‌های پایین همین جمله بالاست: «من دربند را دوست داشتم». در هر حال عمده دلایل دوست داشتن دربند برای من اینها بود:

1) پرویز شهبازی: «نفس عمیق» را دیده‌اید؟ پس پرویز شهبازی را دوست دارید. اصلا مهم نیست که این لا به لا «عیار 14» را هم ساخته با یک عدد محمدرضا فروتن نچسب (مگر فروتن جور دیگری هم هست؟ شاید به استثنای فروتنِ شب یلدا و کنعان-که بازی‌اش توی این دو تا را چقدر من دوست داشته باشم خوب است؟). «نفس عمیق» از آن دست فیلم‌هایی است که به تنهایی برای برجسته کردن کارنامه عمر یک کارگردان کفایت می‌کند. هرچند که آن هم ایراد داشت (که اینجا جایش نیست) اما به حق و به جا، در این سینمای نحیف ما ماند توی یادها و خیلی زود شد یک کالت تمام‌عیار (راستی چقدر ما کالت کم داریم آخر؟ قیصر، هامون و نفس عمیق، چیز دیگری خاطر می‌آید؟ پری را هم اضافه کنیم؟ مهرجویی پر رو نشود یکهو؟!)؛ «نفس عمیق» کالت شد، به خصوص برای نسل سوم و به خاطر نمایش گوشه‌ای از عصیان و بی‌پناهی و سرگشتگی این نسل پادرهوا. و کامران و منصور و آیدا هم این وسط شدند نمایندگان بی‌افتخار این نسل سودازده. «دربند» هم پر از ارجاعات ریز و درشت و المان‌های مشترک با نفس عمیق است و لاجرم-برای من لااقل-دوست‌داشتنی؛ ارجاعات و اشتراکاتی که خیلی فراتر از جاده و چالوس و خوابگاه دختران است (جای دیگری خیلی مفصل از این اشتراکات نوشته‌ام). در کنار این‌ها، «دربند» درست کارگردانی شده، خوب تدوین شده، و بازی‌های شسته-رفته و درستی دارد (هرچقدر هم که-به حق-بگوییم پگاه تکراری است یا مهرانقر خنثی). دکوپاژ کم‌ایراد است و میزانسن‌ها دقیق و کارا (پایین آمدن نازنین از پله‌های دفتر مهاجرت را با فیلمبرداری عالی بهمنش یادتان هست؟). خیلی خلاصه، شهبازی از عوامل فیلمش خوب کار کشیده و این در تک تک پلان‌ها مشخص است. حاصل آن هم شده فیلمی که به اصطلاح، خیلی خودمانی‌طور و بی‌دغدغه‌ی رعایت واژه‌های پرطمطراق علمی-تخصصی سینمایی، "درآمده". ایراد هم به شهبازی اگر باشد-که هست-در شهبازیِ فیلمنامه‌نویس است نه شهبازیِ کارگردان یا تدوینگر. شخصیت‌پردازی‌ها، منطق روایی و باورپذیری کنش‌-واکنش‌های کاراکترها خیلی جاها لنگ می‌زند اما عجالتا من می‌خواهم از دلایل دوست داشتنم بگویم، پس اینها بماند.

2) نازنین: یک بازی ساده و باورپذیر و دوست‌داشتنی از یک بازیگر کار-اولی؛ آنهم در فیلمی از پرویز شهبازی که اصولا به دادن فیلمنامه به بازیگرانش اعتقادی ندارد. بازی بدون فیلمنامه. خیلی سخت است که بدون آنکه از عقبه، دلایل رفتاری و احساسات و نتایج آتی اقدامات کاراکتری که بازی می‌کنی آگاه باشی، نقش را باورپذیر درآوری. نازنین بیاتی اینجا خیلی راحت خودش است. یک دانشجوی سال اولی کم تجربه-نه بی‌تجربه و پخمه-که از بازی روزگار درگیر ماجراهایی پیچیده می‌شود. نازنین ساده است، هم اشک‌هایش، هم شک‌هایش و هم اعتمادش. گاهی بی‌سر و زبان و معصوم (صحنه آشتی با سحر یا کتک خوردن از پدر فرید-که چقدر اشک‌ها و معصومیتش در این صحنه آخری آتش می‌زند و می‌سوزاند و کباب می‌کند: «به خدا من اصن پسرشو نمیشناسم») و گاهی مقتدر و بی‌رودربایستی (در کلاس‌های خصوصی‌اش یا وقتی که در را برای فرید باز می‌کند: «لطف کنید اون کلیدم بدید به من»). شرم و شوق و شیطنت، ترس و تنفر و احتیاط، و بیش و پیش از همه معصومیت نجیب نازنین، همه و همه در خطوط چهره و واکنش‌های او خوانده می‌شوند، درک می‌شوند، زندگی می‌شوند. بازی نازنین خیلی بی ادا و اصول است، خودنمایی؟ حاشا و کلا. و همین چقدر خوب است. و همین چقدر دلنشین است. و من، درست از همانجایی که نازنین، با یک ترکیب به غایت دلنشین از شرم و شوق و کنجکاوی کودکانه با سحر آشنا می‌شود، کلید می‌گیرد، به خانه می‌رود، فضولی می‌کند، کشو باز می‌کند، با پستچی کلنجار می‌رود و بعد برمی‌گردد، عاشق نازنین شدم: «اینجوری که خیلی باحاله». خیلی هم ساده. سکانس "ای جان" آور فیلم هم آنجایی بود که نازنین پشت در حمام روی زمین کز کرده-نه، مچاله شده-و با ترس و اشک، خیلی دلسوزناک می‌گوید «سحر من می‌ترسم». خب ای جان که! نازنین را به یک دلیل دیگر هم خیلی دوست داشتم که این یکی دیگر خیلی شخصی است!

3) فرید: من می‌گویم شخصیت محوری فیلم فرید است. اصلا بیایید یک بار دیگر دربند را با این دید نگاه کنید. باور کنید جای دوری نمی‌رود، تجربه جالبی است. پایین‌تر بیشتر در این مورد نوشته‌ام...فرید کم است. هم حضورش، هم دیالوگ‌هایش و هم عمرش توی فیلم. بیشتر از این هم اصلا نیازی نیست. فرید باورپذیر است و سمپات. فیلم با او شروع می‌شود و بعد–با کمی تخفیف-با او تمام (ولی انصافا این پایان باسمه‌ای و نیم‌بندِ بعد از صحنه تصادف را کجای دلمان بگذاریم؟ جناب شهبازی به ولای علی تمام اجزا و ارکان فیلم و فیلمنامه شما دارند فریاد می‌زنند تا بعد از تصادف، تیتراژِ پایان پرده را سیاه کند نه آن پارچه بی‌تأثیر آخر). فرید تجسم تمام‌قدِّ بچه‌های این نسل است. عصیان، عاشقیت، افسردگی، بی‌خیالی، بن‌بست و تنهایی؛ همه و همه در هم جمع شده‌اند تا نگاه‌های خالی فرید را پر کنند. لبخند تلخ آخرش (زهرخند بهتر نیست؟) که بعد از پیاده شدن نازنین می‌زند ویران می‌کند. همه عصیان و عشق و سرخوردگی، تمام حجم روزمرگی و ابتذال، و خودِ خودِ تنهایی را می‌شود در یک نگاه سرگردان، در یک خالی کردن آرام نفس، در یک تکان نامحسوس سر و شانه‌ها، و در یک انحنای کم‌رنگ لبان فرید دید. و من فکر می‌کنم اگر آن لحظه آخر فرید حرفی می‌زد چیزی بود در این مایه‌ها: «این هم از این...»، خیلی بی‌خیال‌طور. یک پاساژ بزنیم به «نفس عمیق»، آنجا که کامران-دراز کشیده در صندلی عقب-به منصور می‌گوید «دوست داشتم خوش بگذرونم...». و من حاضرم شرط ببندم که فرید هم اگر آن آخرها می‌خواست به دوستی-که به طرز غم‌انگیزی ندارد-حرفی از ته دلش بزند همین را می‌گفت. فرید اصلا همان کامران است. شاید هم منصور. مثل کامران از خانواده‌ای مرفه‌ است بریده از همه، و مثل منصور هنوز مورچه امید برایش مانده. تا نابودی به قدر یک دختر، قدر یک عشق فاصله دارد (دوست ندارم بگویم هوس، که با معصومیت نازنین و ناامیدی فرید نمی‌سازد). فرید خسته است، بریده از جامعه. گریز و آغوشی هم اگر باشد برای فرید، عشق است. که این هم فاتحه‌اش خوانده می‌شود. این بحث اشتراکات نفس عمیق و دربند را همینجا درز بگیریم تا بعد، خب؟

4) کت‌استیونز: اصولا پرویز شهبازی در زمینه انتخاب موسیقی خوش سلیقه است. اصلا نگویم خوش سلیقه که طرفداران سینه‌چاک موسیقی اصیل یا کلاسیک یا...فحشمان ندهند، بگوییم «سلیقه من به سلیقه ایشان نزدیک‌تر است»، گمانم اینجوری بهتر شد، نه؟ باز هم پاساژ، باز هم «نفس عمیق»: گیتار سولوی پخش شده توی ماشین را در «نفس عمیق» خاطرتان می‌آید؟ دقیقا بعد از سکانس دزدیدن ماشین و بردنش به خارج شهر؟ همان. (که آخرش هم من نفهمیدم که این آهنگ لعنتی از کی بود. هی...). حالا هم اینجا شهبازی کت‌استیونز را انتخاب کرده. دربند با «پدر و پسر» شروع می‌شود و با «پدر و پسر» پایان می‌یابد. صدای کت‌استیونز (شما بخوانید "یوسف اسلام" که خاطرِ اسلام آورده‌شان مکدر نشود) پرده را پر می‌کند و فیلم در ماشین و در جاده شروع می‌شود... «تو هنوز جوانی...خیلی چیزها هست که باید یاد بگیری». و تو می‌توانی فکر کنی که خطاب ترانه اینجا به نازنین است. نازنینی که جوان است، خیلی جوان. و معصوم. هنوز خیلی چیزها هست که باید یاد بگیرد. و یاد می‌گیرد. از راه سختش، به قیمت تجربه‌هایی سنگین و پا گذاشتن در مسیرهایی پر پیچ و تاب، به بهای از دست رفتن اعتماد و زایش خاطراتی تلخ. ولی یاد می‌گیرد. یا که نه، اصلا مثل من خیال کن که خطاب آهنگ به خود فرید است. پسری که با پدرش سر ناسازگاری برداشته. اصلا فرقی هم مگر می‌کند؟ مهم این است که تیتراژ آغاز که می‌آید تو را مستقیم پرتاب می‌کند داخل فیلم. و ازینجا به بعد دیگر این آهنگ لعنتی ولت نمی‌کند. تا کی؟ شاید وقتی که چند قدمی از در خروجی سالن دور شده باشی، یا دورتر شاید، وقتی که روی تختت دراز کشیده و در انتظار خواب، ستاره‌ها را خط می‌زنی. دورتر برویم؟ وقتی که فردا صبحش با رئیس‌ات، با زنت، با خانواده‌ات دعوا کرده باشی و چای و سیگار هم افاقه نکرده باشد. حالا هی می‌خوانی «I have to go away, I know, I have to go ». یا شاید هم مثل من یاد آهنگ دیگری بیافتی: Here I go, playing star again; Here I go, turn the page…

اصلا من می‌خواهم به یک فانتزی مریض و محال پر و بال بدهم، خب؟ می‌خواهم خیال کنم که پرویز شهبازی یک شبی توی ماشینش بوده و در برزخ بزرگراه‌های خلوت تهران-ترجیحا حوالی 3 یا 4 صبح- بی هدف پرسه می‌زده که این آهنگ-بی مقدمه-پخش می‌شود، پا روی ترمز، از 5 به 2 و توقف در حاشیه اتوبان. و ترانه هی پخش می‌شود و پخش می‌شود. 5 بار، 10 بار، 50 بار. تلنگری شاید. و حجم مهیب هزار خاطره‌ی ناتمام یکهو هوار می‌شود روی حالای شهبازی. ساعت؟3، 4، 5... هوا روشن شده و شهبازی هنوز در کناره بزرگراه ایستاده، درگیر ترانه شده باشد انگار. و بعد، بعد از 1 روز، 1 ماه، 1 سال تصمیم می‌گیرد از روی آن فیلمی بسازد. اینجا دیگر آهنگ برای فیلم ساخته نمی‌شود، فیلم است که برای آهنگ ساخته شده. موضوع؟ پسری تنها، بریده از پدر، اصلا بریده از همه؛ کی؟ همانکه توی آهنگ می‌خواند «I have to go away». و اینجوری دربند جرقه می‌شود. تصویر: پسری دارد دور می‌شود، در کار رفتن است؛ کجا؟ به قول اخوان «هر جا که اینجا نیست...». اصلا بگذار کمی به عقب برگردیم. تلفن زنگ می‌خورد. باران. قطره، قطره، قطره...توقف در حاشیه جاده، صحبتی مختصر، پسر برمی‌گردد (بوووووووووووق: هشدار. بازگشت به این سادگی‌ها هم نیست پسر جان، هزینه دارد. از سرنوشت هم که گریزی نیست، هست؟). و اینچنین ماجرا زاده می‌شود: «دربند». پسر کیست؟ چرا از راه رفته بازمی‌گردد؟ کورسوی امیدی؟ شاید؛ عشق؟ احتمالا؛ دختری پس...حالا نازنین زاده شد، حالا دربند جان گرفت. «سلام/خداحافظ» یا «دربند»، فرقی هم مگر می‌کند؟ پسر کم‌رنگ شد؟ مهم نیست، تو که می‌دانی هست آن پشت‌-مشت‌ها: چمباتمه زده پشت سر بهرتگ، ایستاده پشت در، منتظر پشت شیشه جگرکی، دراز کشیده در صندلی عقب، نشسته پشت فرمان...مهم است مگر که آن پشت مشت‌ها باشد یا درست در وسط قاب؟ تو که می‌دانی که چقدر هست. تو که می‌دانی پلیور سرخ‌رنگ ابتدای فیلم (که در نمادشناسیِ شهبازی، پهلو به پهلوی پلیور آبی رنگ «نفس عمیق» می‌زند) در هارمونی با سیاهی فرمان ماشین کدام حادثه‌ی شومِ سرخ و سیاه را خبر می‌دهد. تو که می‌دانی پسر باید برود، که آن «I have to go away» گفتن‌های او چقدر مهیب و چقدر جدی است...