یک توقف ایستا و درجا از آقای مجیدی در فرم کارگردانی‌اش. در واقع این واپس‌گراییِ ساختاری پس از فیلم «آواز گنجشک‌ها» آغاز شده و در امتداد دوره فطرت‌شان که از فیلم «محمد رسول‌الله» شروع و در «آن سوی ابرها» و حالا «خورشید» استمرار و ادامه یافته است، قرار می‌گرد. ساختار روایی و اساساً فیلمنامه، معیوب و ناتوان از ارائه و اجرای پی‌رنگ‌های جاندار و اثرگذار در جان‌مایه روایت است. بر خلاف آثار پیشینِ کارگردان، فیلم فاقد سکانس‌های احساس‌برانگیز است و درام عملاً بیش‌تر از همه فیلم‌های پیشین آقای مجیدی در امر ورود به دنیایِ احساسات تماشاگر کم‌رمق است. تدوین فیلم و شیوه اتصال برخی از سکانس‌ها با یکدیگر نشان از عدم تطابق ذهنیت کارگردان با تدوینگرش (آقای حسن‌دوست) دارد و موسیقی فیلم نیز هرگز در القای شورِ احساسی سکانس‌های دراماتیک فیلم کامیاب نیست. هرچند بازی گرفتن آقای مجیدی از نابازیگران همیشه تمجیدبرانگیز بوده اما در نهایت بازی نوجوانِ نقش اول فیلم نیز ابداً چیزی در اندازه‌های شاهکار نیست و صرفاً شاهد یک بازی خوب از او هستیم و نه چیزی فراتر از این. عمده تمجیدات و سرمستی‌های داخلی پس از نمایش فیلم در جشنواره تا به امروز، پس از دیدن آن برایم نه‌تنها تعجب‌برانگیز که باور نکردنی است. آن‌همه گریه و زاری در نشست مطبوعاتی فیلم در جشنواره فجر و این‌همه وادادگی و مسحور شدنِ منفعلانه مخاطبِ ایرانی (که روز به روز ذائقه بصری‌اش نازل‌تر و بیشتر مستحیل در سلیقه آمریکایی می‌شوند) حقیقتاً مایه تدقق و تأمل است. با این همه «خورشید» یکی از ضعیف‌ترین آثار فیلمساز شریف و مولف سینمای ایران؛ آقای مجید مجیدی است. به امید ساخت فیلم‌‎هایی درخشان‌تر از ایشان.

یکی از فوق‌العاده‌ترین آثار سینمایی سالهای اخیر.
نمونه‌ای نادر اما نزدیک به سینمای کارگرادن فقید ارمنستان؛ سرگئی پاراجانف.
گزینه‌ای شایسته برای توصیف «بهترین نمونه آثاری که باید در گروه سینمایی هنر و تجربه اکران شود که متأسفانه در اکثر اوقات بر عکس آن اتفاق می‌افتد.
یک فیلم آوانگارد که گذر ایام بیشتر ارزش‌ها و قدرنادیده‌اش را هویدا خواهد کرد.
«جنبل» فیلمی است که علاقه‌مندان جدی سینما باید و باید آن را ببینند.

* نگارش این سطور و تشریح سکانسِ مدنظرم در قالب نوشتاری و در هیبت یک پست در این تارنما می‌تواند خطر اعمال ممیزی در خصوص آن را به همراه داشته باشد؛ حالا دیگر خودتان شرایط را در نسخه تصویری آن در سالن سینما تصور کنید!


در یکی از سکانس‌های میانی فیلم «قانون مورفی» و در حالیکه کمی از شتاب فزاینده سکانسِ پیشین کاسته شده و ضرباهنگ به آرمشی نسبی رسیده، ناگهان یک شوک همه را از جایشان تکان می‌دهد. همه مستانه قهقهه می‌زنندد و برای چند ثانیه فراموش می‌نند که دقیقاً به چه چیزی می‌خندند. ماجرای هزارپا و هزارپاها بار دیگر در شرف وقوع است. همان‌ها که شاید شنیدن این جمله در خیابان باعث واکنش منفی و بعضاً قهرآمیزشان شود و پرنسیپ خودساخته‌شان را ویران کند این بار به جمع منورالفکران می‌پیوندند و هیستریک و عبور کرده از چراغی قرمز، می‌خندند و می‌خندند.
اما ماجرای این شوک و این سکانس چیست؟
ماجرا از جایی آغاز می‌شود که آقای جدید و خانم طهماسبی درحالیکه کنار یکدیگر ایستاده‌اند و در تاریکی و از راه دور مشغول دید زدنِ رفتن آقای ... دیدن ادامه ›› جعفری به سوی یک ساختمان هستند. در همین اثنا بازیگر خانم بی‌مقدمه به بازیگر آقا می‌گوید:
«می‌شه بهش دست بزنم؟»
آقای جدیدی هم که حسابی جا می‌خورد با تعجب فراوان می‌پرسد:
«به چـــی؟!!»
دختر دوباره جمله‌اش را تَکرار می‌کند و در نهایت با آگاه‌سازی اینکه منظورم تفنگت است قضیه را فیصله می‌دهد.
فارغ از داوری‌های ارزشی و یا غرض‌ورزانه، آیا چنین موقعیت‌ها و دیالوگ‌ها در سینما (خاصه در سینمایِ ایران با تمام ویژگی‌هایش) امری اخلاقی محسوب می‌شود یا خیر؟
در موقعیت پارادوکسیکال و البته مضحک و قابل ترحمی که از یک سو مدام ارزش‌‎هایی در قالب‌های ایدئولوژی اندود شده به عنوان «اخلاق» به توده‌ها حقنه می‌شود و از سوی دیگر اخلاقِ مکش‌مرگ طبقه متوسطش دست‌کم در لایه‌های قشری‌اش شیک‌آرایی شده، نباید از بازنمایی چنین دیالوگ‌هایی در فیلم‌های عمدتاً طنز تعجب کرد؛ سینمای عصر میانمایگی؛ سینمایی که برای خنده گرفتن از طبقه مسلول و تخدیری متوسطش، بساط شوخی‌های رکیک و محاورات جنسی را مدت‌هاست فراهم کرده، مهمان ناخوانده امروز ماست و این ماییم که باید برای اعطای شهروند افتخاری به آن و یا دیپورتش تصمیم بگیریم.

قصد دفاع از آقای فراستی یا امثالهم رو ندارم اما بیشتر سینه فیلیای وطنی؛ درگیر حواشی سینما و بحث‌های محتوایی هستن. البته در اهمیت محتوا بحثی نیست و قصد ارزش‌گذاری میان این پارامتر و فرم که دعوایی ابدی ازلی هست رو هم ندارم. اما فربه‌تر شدن نگاه محتوایی و برتری دادن اون نسبت به فرم، سندرم نامطلوب دهه‌های اخیر جماعت علاقه‌مند به سینما در کشوره. این ارجحیت نامیمون باعث کوچیک شدن انبانِ دانش در این هنر شده؛ دغدغه فرم داشتن و نگاه به سینما به مثابه هنر، کیمیای گم شده در سپهر هنر و خاصه سینمای ایران است. نقیصه‌ای که در فقر تئوریک هنر و مبانی استتیکی اون بیشتر معطوف به محتوا و البته حاشیه‌های نه چندان مهم پیرامون سینماست.

چرا به جای اکتفا کردن به راندووهای الکی‌خوش سینمایی با رفقا، هزینه کردن برای رفتن به کلاس فیلمسازی اسم و رسم‌دار، خوندن مجله‌های کم‌خاصیت سینمایی حاضر نیستن کمی کتاب سینمایی بخونن تادانش تئوریک‌شون فقط کمی افزایش پیدا کنه؟ بفهمن وقتی می‌گن فلان فیلم کارگردانیش خوب بود، فیلمبرداریش خوب بود؛ تدوینش خوب بود، صداش خوب بود دقیقاً بسامان بودن کدوم پارامترها رو دارن اشاره می‌کن؟

آخه تا کی بعده دیدن یه فیلم بگیم داستانش خوب بود، بازیگراش ترکوندن یا افاضاتی اینچنین؟ چرا به جای یاد گرفتن فقط بلدیم خودمون پرت کنیم تو ... دیدن ادامه ›› دامن حاشیه‌های الکی؟ فلان منتقد اینو گفت، بهمان نویسنده اونو گفت! تو چی می‌گی؟ حرف تو چیه؟ دیدگاه تو چیه؟ چرا همیشه دوست داری در یک سطح متوسط باقی بمونی؟

اگه مخاطب عادی سینماییم که هیچ. حرفایی که زدم رو بسپاریم به باد هوا اما اگه اسم سینه‌فیلیا رو خودمون می‌ذاریم نباید افق سینمایی‌مون تنها در منظومه اصغر فرهادی و سینمای آمریکا و ... باقی بمونه. نظریه‌های سینمایی ربطی به ردیف کردن اسم بازیگران و کارگردان‌ها و اینجور چیزها نیست که اگر اینطور باشه لااقل برای سینمای ایران؛ جمال امید کتاب چند جلدی سینمای ایران رو با تمام اطلاعات جامعش منتشر کرده. طوطی سینمایی درونمون رو آزاد کنیم و کرکره مطالعات و دانش هنری‌مون رو بالا بکشیم.