دختری که آرزوی هنرمند شدن دارد سعی میکند همه داشته هایش را بر روی بوم نقاشی به گونه ای ایده آل و البته غیرواقعی ترسیم کند. طبیعتا اولین گام در رسیدن به زندگی ایده آل سفر از ایران و مهاجرت (یا فرار) به جایی بهتر است. و طبیعتا اولین شرط برای مهاجرت، تغییر زبان است. آنچه که دختر از پدر خود می آموزد. پدرش به او می گوید که شکافی در یادگیری زبان دوم وجود دارد که هیچگاه پر نمی شود. این همان شکافی است که دختر در تصاحب جانشین پدر (یعنی همسر بیگانه اش) با آن مواجه میشود. مردی غیر ایرانی که هرقدر دختر میخواهد به او نزدیک شود باز شکاف میان شان محسوس است. شاید این شکاف، نامش گذشته باشد.

نمایش آن برد شکلی از تئاتر را ارائه میکند که اتفاقا چندسالی است در ایران شدت گرفته است: تاکید بر روایت به جای قصه. آن هم روایتی که بر رابطه میان انسانها (خانواده، معشوقه و ...) برقرار است. این دست روایت ها معمولا با جابجایی های زمانی سعی دارند خود را پیچیده و کشف ماهیت شان را برای تماشاگر سخت کنند. این نمایش ها سعی می کنند با کنترل سکوت ها در دل روایت و کنترل وقفه ها در گویش بازیگران، هضم مطلب را برای تماشاگر دلنشین کنند تا ریسمان داستان به نوعی به ذهن تماشاگر گره بخورد. اما عموم این نمایش ها (که در چند سال اخیر به وفور تماشا کرده ام) ناخودآگاه در منجلابی دراماتیک گرفتار میشوند. اینکه بیش از آنکه ریسمانشان را به عقل و قوه تحلیل تماشاگر گره بزنند، به احساسات تماشاگر گره می زنند. این شیوه از روایت تا زمانی که مخاطب ایرانی، انسانی احساساتی و مملو از فریادهای سرکوب شده است جواب میدهد اما اگر مخاطبی ورای این آسیب ها باشد بی شک نمایش را شعاری و صد البته سطحی تلقی میکند. نمایشهایی از این دست چنانچه میخواهند به قوه تحلیل تماشاگر گره بخورند نباید فقط درصدد گفتن حرف مهمی باشند بلکه به واقع می بایست حرف مهمی بزنند. دقیقا مشکل نمایش آن برد همینجاست، اینکه قصد دارد چیز مهمی بگوید، نشانه هایش را هم میدهد اما توان عمیق شدن روی فلسفۀ این مهم را ندارد. گویی نویسنده چیزی را در غم هجرت جوانها ... دیدن ادامه ›› در جامعه ایرانی لمس کرده که قدرت بیانش به شکل دراماتیزه را ندارد و فقط آنرا با جایگذاری نشانه ها و از روزنه احساسات به تماشاگر منتقل میکند. به نوعی کارگردان دردی مشترک را به شکلی احساسی میان بازیگران و تماشاگران نمایش دور می چرخاند. شاید کارگردان مدعی باشد که اصلا هدفی بابت عمیق شدن بر این درد مشترک و چرایی و چگونگی ایجاد و رشد آن ندارد. اگر این است و اگر نمایش تنها به انتقال حسی این بحران انسانی رضایت دارد پس تنها دارد اتودی از شکلی از تئاتر را میزند که قبلترها کسانی مثل امیررضا کوهستانی تهش را درآورده اند و عملنا چیز جدیدی به لحاظ تئاتری وجود ندارد.
اما با تمام این تفاسیر نمایش راضی کننده است و از بسیاری از نمایش های شدیدا سخیف این ایام شریف تر است. بازی ها کنترل شده و یکدست اند و صحنه ها پرداخت خوبی دارند (به غیر از صحنه اغراق شده و اضافی پایانی). و البته باز هم نمایش بر این فرضیه مهم تئاتر ایران مهر تایید میزند و آن هم اینکه بازیگران مستعد و کمتر شناخته شده انتخاب های بسیار عقلانی تری هستند برای نمایش هایی که می خواهند شریفانه (نه سواستفاده گرانه) موفق باشند.

مثلث نمایشی عجیب است که پیامی مهم در خودش دارد. پیامی که نه در محتوای نمایش، بلکه در واکنش مخاطب به نمایش است. شاید در چند سال اخیر (بالاخص سال اخیر) در برابر نمایش های بسیاری این سوال را پرسیده باشیم که: چرا نمایش هیچ دغدغۀ اجتماعی ای ندارد؟ چرا نمایش نسبت به وضعیت سیاسی زمانه خود بی تفاوت است؟ و البته که بسیاری از کمدی ها را در همین راستا آثاری سخیف و ضعیف دسته بندی کرده ایم. همچنین در سالهای اخیر بارها دیده ایم که برخی نمایش ها (بالاخص نمایش های کمدی) سعی کرده اند با تیکه پرانی های شعارگونه و سطحی، رنگ و بویی سیاسی به خود بدهند تا از گزند این نقد مخاطبان در امان بمانند. حال پرسش اینجاست که چرا هرگز چنین واکنشی به نمایشی شبیه مثلث وجود ندارد؟ مثلث هیچ پیام سیاسی و اجتماعی ای ندارد. هیچ نقد جدی ای را لابه لای خود پنهان نکرده است. مخاطبان زیادی جذب کرده اما هیچ مخاطبی گله ای از این موضوع ندارد که نمایش نسبت به شرایط فعلی اجتماع ایران بی تفاوت است. به عقیده من یک نتیجه گیری مهم در میان است. آنهم اینکه دغدغۀ اثر در چگونگی اجرای آن اثر معنی پیدا می کند. اگر اثری با خلاقیت فراوان و تمرین طولانی بتواند اجرایی بی نقص داشته باشد، بعید است که مخاطبان از آن اثر توقع پیام خاصی را داشته باشند (حتی اگر زمان اجرای نمایش در بحرانی ترین زمان سیاسی کشور باشد) و برعکس اگر اثری از کیفیت اجرایش معلوم باشد که خلاقیت و تمرین کافی نداشته و سواستفاده گرانه و تنها با اهداف اقتصادی به صحنۀ تماشاخانه رسیده، هرقدر هم که دیالوگ های سیاسی را در خود بگنجاند، باز هم تماشاگر آن اثر را متهم به شعارزدگی و سطحی بودن میکند. در واقع میتوان نتیجه گرفت که دغدغۀ کارگردان نه در پیامی که منتقل میکند بلکه در کیفیت اجرایش اثبات میشود. مهم نیست این دغدغه چه باشد، دغدغۀ سیاست، دغدغۀ خانواده، دغدغۀ هنرِ محض یا ... .
با توضیح فوق، من در سرتاسر اجرای مثلث دغدغه دیدم. دغدغۀ اینکه اگر کاری را انجام می دهیم به بهترین شکل انجام دهیم. اگر قرار است دو نفری به دو عروسک جان بدهیم، جوری این فن تشخیص (جان بخشیدن به اشیا) را متبلور سازیم که تماشاگر ناخوداگاه در جهان پیش روی خود غرق شود. این امر ممکن است مستلزم ماه ها تمرین طاقت فرسا باشد تا از دل آن 50 دقیقۀ ناب زاییده شود، اما یک هنرمند دغدغه مند این ماه های متمادی را به جان میخرد و تماشاگر نیز صمیمانه این دغدغه را لمس میکند.

اجرایی خوب از یک داستان متوسط. همین تناقض میان متن و بازی آسیبی جدی به نمایش وارد کرده است. وجود تعلیق در متن به تنهایی نمی تواند برای بلوغ یک نمایش کافی باشد. اینکه مخاطب نمایش را دنبال کند فقط به این دلیل که بفهمد در پایان قرار است به کجا برسد و پس از پایان قصه، بی هیچ تاثیر جدی و تکانی در درونش سالن را ترک کند. این در حالی است که بازیگر با توانایی خوبش در ادای جملات به سختی از پس این متن متوسط برآمده است.
بازی آقای گرجی شاید خیلی فوق العاده نبود اما دارای یک امتیاز بزرگ بود و آنکه متفاوت بود از بازی های پیشین اش و این یعنی ایشان توانایی خلق نقش های جدید را هم دارند. بدون شک اگر روزی یک نمایشنامه فوق العاده نصیب ایشان شود، اتفاقی مهم را رقم خواهند زد. و البته با وجود تماشای بازی های قبلی ایشان به این نتیجه رسیده ام که قدرت ایشان در ادای دیالوگ های بلند و پرمغز است اما به شرطی که بازیگری قدرتمند پارتنرش باشد که پاسکاری دیالوگ بینشان صورت پذیرد (حدودا شبیه نمایش سیزیف).
در مجموع نمایش می توانست بهتر باشد اگرچه کماکان نیز نمایش قابل احترامی است اما نه تا اندازه ای که مخاطب به وجد بیاید.

کریم شیره ای ها به عصر پهلوی نه مانند شعبان بی مخ ها بودند و نه مانند نوچه ها،
خود را از الواتی ها و دعواها و لات بازیهای خیابانی جدا کردند
و جذب آواز نمایش تئاترهای لاله زار شدند
و ای کاش در این نمایش هم مطربی های بیشتری از کریم شیره ای میدیدیم.

فی المجموع نمایش زیبنده ای بود.