مسعود طیبی مدرس دانشگاه و کارگردان تئاتر گروه نمایش میزانسن

اگر تو نباشی....
دیالکتیک عشق و مرگ
نگاهی به اجرای "یکی نبود، یکی بود"
این یک نقد علمی نیست

پیش از قوائد تحلیل:
در زمان شکستی رخ داد، خون در رگ های من جوششی چند برابر گرفت، مات و مبهوت از پاردوکس ِ تکمیلی ِ عشق و مرگ... فقط یک بار در مقام کارگردان در نمایش"فقط چهل روزِ بودم" چنین چیزی را تجربه کردم، اما... این بار، این نگاه، این جنگ سکون و حرکت با فضای چند بعدیش برایم تداعی گر تئوری ... دیدن ادامه ›› بعد پنجم بود.
جهانی را تصور کنید که در آن فقط می توانید روی یک خط به جلو یا عقب حرکت کنید. در این وضعیت، یعنی دنیای تک بعدی، فقط یک نقطه روبرو و فقط یک نقطه پشت سر را خواهید دید. حالا بعد دوم را به آن اضافه کنید. با اضافه شدن بعد دوم علاوه بر حرکت به جلو یا عقب، حرکت به چپ و راست هم خواهید داشت و روی خطوطی در یک سطح صاف جابجا می شوید، ولی چیزی به نام عمق را تجربه نخواهید کرد.
با اضافه شدن بعد سوم، عمق را هم خواهیم داشت. همه چیز در این جهان به شکل مرئی در می آید و اجزای آن پیرامون یکدیگر حرکت می کنند، یعنی مثل همین جهان که در آن حضور داریم. زمان را هم می توان بعد چهارم در نظر گرفت که البته فقط تجربه رو به جلو را در اختیار ما می گذارد.
اما بعد پنجم چطور؟ چگونه می توان در آن حرکت کرد؟ سازوکارش چگونه است؟ آیا قفس چهاربعدی ذهن ما باعث شده تا بعد پنجم را تجربه نکنیم؟ آیا جهان یازده بعد دارد که بعضی از آنها فقط توسط کوچک ترین اجزای هستی تجربه می شوند؟
وجود بعد پنجم یکی از جذاب ترین احتمالات دنیاست که البته شاید در طبیعت محقق نشود. در واقع بعد دیگری که مثل فضا (به جای زمان) رفتار کند، اما فشرده و متناهی باشد، در بسیاری از نظریه های فیزیک ذرات به چشم می خورد.
بعد اضافه احتمالاً می تواند بعضی ویژگی های ذراتی که در آزمایشات به آنها برخورده ایم را توضیح دهد، یا وجود دیگر ذرات را پیش بینی نماید، یا رفتار جاذبه را تفسیر کند
در این اجرا با تمام وجودم ذرات و احساسات مشترک غیر قابل درکی را تجربه کردم که توضیح آن برایم بسیار غیر ممکن است


کمی تحلیل:
اثر روایتی است عشق دختر و پسری که سرطان باعث مرگ و .... بهتر است ببینید
اما ساختار مولتی مدیا و تلفیق پست دراماتیک چیست؟
مهمترین ویژگی ساختار مولتی مدیا تمایل به ایجاد بازنمایی الکترونیکی فضاهای غیر قابل تجربه در روی صحنه است. تقریبا همان وضعیت تجربه پذیر در سینما، که این مهم به باز تعریف مجدد طراحی صحنه در تاتر انجامید.
مهمترین کسی که در جهان دست به چنین تجربه ای زد، ژزف اسوبودا بود که با استفاده از پرده های گوناکون در ابعاد مختلف و پخش فیلم و تصاویر خاص، دست به خلق فضاهای جدید و ناب در تاتر زد.استفاده از عکسهای بی حرکت بر روی چند پرده به عنوان پس زمینه نمایشی، اضافه کردن صحنه‌های فیلم شده به کنشهای دراماتیک، دستکاری کردن بلندی و جهت صدا یا کیفیت صداهای استریو فونیک و استفاده از تلویزیون مدار بسته از جمله روشهای مختلف مورد بحث است.
این دستاوردها از سوی هنرمندان دیگر مورد توجه قرار گرفت و سپس در هنرهای بصری و هنرهای دراماتیک به کار گرفته شد، که مخالفین و موافقین زیادی داشت.
این محبث بماند برای وقتی دیگر...
اما ایجاد تجربه مرکب ِ بازیگری به مثابه عمل نکردن و ایجاد ابعاد تصویری بسیار متنوع که از دالان های ذهنی شخصیت های دراماتیک به روی صحنه آمده و دیداری شده اند بسیار در این اجرا فنی و هنری است.
ساختار ضد درام در نمایشنامه نوشته شده توسط رها جهانشاهی با تاکید بر فرار از امر تنهایی پایه ای برای خلاقیت علی کوزه گر در شکل دادن به این فراکنش شده است.
ترکیبی از میزانسن های رها و انسان هایی جامانده در زمان_ مکانی ازلی و ابدی که با بازی درخشان یسنا و سارا به مجموعه ای از نظم مدرن از منظر میشل فوکو در آمده که مکمل تمام آن ها تکنولوژی صدابرداری است.
زیاده گویی نکنم برای من دیدن این اثر سراسر شوک و بهت زدگی بود که در طول اجرا و بعد از آن بارها گریه کردم و امیدوارم مخاطب در شرایط بد و دردآور اجراهای بی کیفیت امروز به دیدن اجرای درخشان علی کوزه گر برود.
با احترام
مسعود طیبی
کارگردان و مدرس دانشگاه

کافه با منو خون برای عشاق قاتل

نوشتاری برای اجرای از نظر سیاسی بی ضرر

این یک نقد علمی نیست صرفا یک واکاوی گذرا است

از داستان بگذریم... چرا؟ چون در ساختار پست دراماتیک فرم هایی در تئاتر ظهور کرده اند که تا حذف کامل معنی پیش نمی روند، ولی فرم های جدیدی از یک معنی « در تعلیق» پیدا می کنیم. بدین منظور که تاکید روی روند های تئاتری بیشتر است تا ساختار منظم معنی، و حتی بدون شناخت و درک کامل ساختار دراماتیک، اثر برای مخاطب قابل درک است.این بدین معنی است که پس از رخ داد دراماتیک به مثابه انفجار بمب اجزا آن ساختار پیشین در جهات گوناگون پخش می شود و مجموعه ... دیدن ادامه ›› های متفاوتی از معنی را با فاصله های مختلف از مرکز اصلی می سازند. و در نهایت تئاتر به بررسی اصیل یک زندگی می پردازد که هم به صورت زیبایی شناختی سازمان یافته و هم در روزمرگی واقعه ای قرار دارد.
این اثر به بررسی دنیای واقعه ای در ساحت دگرگون شده آن می پردازد. روایتی گروتسک که جز به جز زندگی ما را بسیار دور اما خیلی ملموس و نزدیک به رخمان می کشد و تاملی برای نشانه شناسی یک درد و دمل چرکین دارد. وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی که در آن هستیم و نیاز به توضیح بیش از حد آن نمی بینم
این نمایش با توجه به نوع چیدمان صحنه بسیار هوشمندانه در الگو های مثلثی، قطری نامتقارن، با رنگ های بسیار خاص به هدف بر هم زدن ذهن مخاطب و در کنار آن استفاده کاربردی از جنس، طرح و ساختار طراحی لباس توانسته فضای چندپاره دنیای امروز را آکاهانه به مخاطب ارائه کند.
از طرفی برخورد پست دراماتیک کارگردان با چیدمان بازیگران بنا با تعارف ارئه شده در ابتدای نوشتار چنان زیبا و چشم نواز است که برآیند آن اجرا اثری موفق است با کارگردانی هوشمند
بازی درست وحید آقاپور و گاتا عابدی در ساختار محور 360 عمودی بدن و محور 360 افقی بدن بسیار دوست داشتنی بودو تاحد زیادی بازیگران دیگر اثر نیز درست عمل کرده بودند
اما چرا این نمایش به اجرایی درخشان تبدیل نشد؟
1. استفاده از اسامی نه چندان زیبا مثل زینال غیر بندری، شلکس زاده و ... که به شدت باعث جدایی من از اثر می شد
2. بازی دور از انتظار و پر ایراد آقای اتابک نادری که برایم بسیار عجیب بود. هرگز بازی با چنین کیفیتی پایینی در تمام این سال از ایشان ندیده بودم و جایی بسی صحبت دارد که در این نوشتار نمی گنجد
3.موسیقی های کاملا بی ربط جنوبی که به تنهایی زیبا هستند اما هیچ ربطی به این نمایش ندارند
در انتها از دیدین این اجرای موفق بسیار لذت بردم و امیدوارم مخاطبان پای صحبت های عمیق این نمایش بنشینند و تامل کنند
با احترام مسعود طیبی
استاد دانشگاه و کارگردان