متن نمایشنامه رگه‌هایی از پست‌مدرن بودن داشت؛ لایه‌لایه بودن و حضور متافیکشن برای مثال. این نکات از حیث فرم آن را متنی قوی و از طرفی دشوار برای ... دیدن ادامه ›› به روی صحنه آوردن کرده بود، که البته تیم نمایش حاضر به خوبی آن را به اجرا درآوردند.

لحظات فراز و فرود داستان به خوبی روی صحنه آورده شده بودند.
دکور و طراحی صحنه بسیار مطلوب بود و به بهانه‌ی مینیمالیسم ناقص نبود.

طراحی نور نیز به خوبی انجام شده بود؛ صحنه‌های تاریک، صحنه‌های روشن، صحنه‌های دارای شمع و صحنه‌هایی که شخصیت‌ها به تنهایی زیر نورافکن بودند، به خوبی هنر طراح را نشان می‌دادند.

طراحی لباس و گریم بازیران نیز بسیار مناسب بود. حتی تغییرات گریم بازیگران طی نمایش نیز به وضوح به چشم می‌خورد؛ برای مثال زمانی که الیزابت در کسوت یک میزبان است یا زمانی که گریه می‌کند و ریمل روی گونه‌اش مالیده می‌شود. یا برای مثال زمانی که مایکل از خانه خارج می‌شود و برمی‌گردد و لباس و موهایش زیر باران خیس شده‌اند. این‌ها ظریف‌کاری‌هایی بود که توجه به آن‌ها واقعاً بر کیفیت کار می‌افزاید.

نکته‌ی قابل تقدیر دیگر، بازی بازیگران بود؛ اجرای شخصیت الیزابت نیاز به پیچیدگی‌های بیشتری داشت، چرا که الیزابت باید نقش الیزابت میزبان، بازیگری که الیزابت نقشش را بازی می‌کند و نیز الیزابت انتقام‌جو را بازی می‌کرد. همچنین این که الیزابت گاه قصد فریب مایکل را داشت، بر پیچیدگی‌های این شخصیت می‌افزود. بازیگر نقش الیزابت به موقع تظاهر به این می‌کند که یک زن بازیگر ناشی است و به موقعش هم مثل یک بازیگر، دقیقاً در نقش خود فرومی‌رود؛ این نوسانات که جزئی از کار است، به خوبی روی صحنه آمده بودند.
بازیگر نقش مایکل نیز به خوبی توانست سردرگمی یک شخصیت عرق‌خور و مست را نشان بدهد؛ کسی که تحت تأثیر القائات الیزابت دیگر نمی‌تواند به حافظه، قوه‌ی تعقل و اختیار خود نیز اعتماد کند.
در پایان کار، همچنان برایم مشخص نیست که آیا وقتی که الیزابت پیش از کشیده شدن ماشه توسط مایکل تظاهر به ترسیدن می‌کند، آیا واقعاً می‌ترسد یا نه؛ شاید این ترس نیز به نوعی برای تحریک او باشد به این که او ماشه را بکشد. به هر روی، پیچیدگی‌های نمایشنامه آنقدر روی هم لایه به لایه انباشته شده بودند که تحلیل آن به سادگی و با تأملی نه چندان عمیق قابل انجام نیست. به هر روی، این که بازیگران به خوبی می‌دانستند در کدام قسمت از نمایش چگونه باید نقش ایفا کنند تا حق هر لایه از نمایش به خوبی ادا شود، بسیار تماشایی و ستودنی بود.

با این حال، علی‌رغم آن که نمایش از حیث نقاط مذکور بسیار ستودنی بود، به این علت که تکیه‌ی متن نمایشنامه بیشتر بر فرم بود تا محتوا، امتیاز ۴ از ۵ به آن می‌دهم. اما واضحاً این به معنای نقص در اجرای تیم نمایش نیست، که بیشتر به علت ترجیح شخصی من در انتخاب نمایشنامه است. برای مثال نمایشنامه‌ی اتاق ورونیکا از آیرا لوین نیز به عنوان یک تریلر روانشناختی علی‌رغم پیچش‌های داستانی جالب و خوبی که داشت، برای من اثری نبود که میان محبوب‌ترین نمایشنامه‌هایم باشد؛ چرا که به دنبال پیامی عمیق‌تر در پس متن نمایشنامه بودم تا آنچه که اتاق ورونیکا پیشکش می‌کرد. با این حال، خواندن آن نمایشنامه خالی از لطف نبود.

نمره‌ی من: ۴ از ۵.

با تشکر فراوان از همه‌ی اعضای تیم نمایش صد درصد مرده.

نمایش بسیار خوبی بود. صدرالدّین زاهد که علاوه بر بازیگر، کارگردان، تهیه‌کننده و طراح صحنه و لباس هم بود، به کار تسلّط کامل داشت و می‌توانست به زیبایی لبخند بر لبان تماشاگران بنشاند. نمایش به خوبی بومی‌سازی شده بود و این مهارت ترجمه‌ی جناب زاهد را نشان می‌دهد که توانسته بود عناصر فرهنگی ایرانی را وارد کار کند؛ چرا که ترجمه صرفاً بیان معادل لغات در زبانی دیگر نیست و بلکه بالاتر از این‌هاست. کار بازیگر از گفتن یک مونولوگ فراتر بود و نیازمند به کارگیری زبان بدن، هنر نقّالی و الحان گوناگون (الحان آدمی علاوه بر صدای غرش ببر!) به نحو احسن بود. طنزی که نویسنده -و در جاهایی واضحاً مترجم یعنی جناب زاهد- به کار برده بودند، خنداننده و به موقع خود، بالأخص در انتهای نمایش، گزنده بود. پایان کار و غرش نهایی و هدف آن نیز قابل تأمّل و جالب بود. همان‌گونه که خود جناب زاهد بیان کردند، این نمایش تئاتری تجربی بود و ایشان به خوبی توانستند ضمن ایجاد ارتباط با تماشاگر در تمام طول نمایش، تماشاگر را فعّالانه -و به طرزی جالب و به نوبه‌ی خود طنزآلود- با نمایش درگیر کنند. موسیقی‌های استفاده‌شده در نمایش هم با فضا و اتمسفر نمایش هماهنگی خوبی داشتند. در کل نمایش عالی و بسیار مطلوبی بود که می‌تواند سرمشق خوبی برای نوشتن یا اجرا باشد. از هر انگشت جناب زاهد در این نمایش یک هنر می‌ریخت و واقعاً با جان و دل نمایش را روی صحنه بردند.
نمره‌ی من: 5 از 5

به طور کلّی نمایش سرگرم‌کننده و خوبی بود. بازی بازیگر نقش عمه آگوستا بسیار خوب به لباس نقشش درآمده بود. استفاده از زمان تغییر دکوراسیون میان پرده‌ها به عنوان جزئی از نمایش ایده‌ی جالبی بود. این که تیم جرئت داشتند و نمایشی کمتر اجراشده را اجرا کردند، قابل تقدیر است.
لباس‌ها خوب بود، امّا به نظرم لباس خدمتکار خانه‌ی الجرنون مقداری نسبت به عصری که نمایش در آن جریان داشت، بیش از حد امروزی بود.
با آرزوی پیشرفت و موفّقیّت‌های آتی برای تیم جوان این نمایش.

خطر لو رفتن داستان در نقد زیر وجود دارد.

در مجموع نمایش خوبی بود. بازیگران نقش برناردا و خدمتکار (خدمتکار دیگر غیر از پونسیو) به خوبی در قالب ... دیدن ادامه ›› لباس نقش خود درآمدند.
اگر من کارگردان بودم، شاید نقش بعضی از دختران را با یکدیگر عوض می‌کردم. هنوز دقیق نمی‌دانم چطور، امّا به نظرم می‌رسد که برخی از آن‌ها بیشتر به نقش‌های دیگری می‌آمدند.
نقدی که به خود نمایشنامه دارم، عدم استفاده مطلوب از بازیگران نقش مادربزرگ و پونسیو بود؛ به نظر امکان این وجود داشت که این دو نقش حرف بیشتری برای گفتن داشته باشند.
ایده‌ی نویسنده مبنی بر تک‌جنسیتی بودن تیم بازیگران بسیار خوب تنش جنسیتی موجود در خانه برناردا آلبا را منتقل می‌کرد.
رشک ورزیدن خواهران نسبت به آنگوستیاس از این روست که او نه تنها جهیزیه‌ی بزرگی از پدرش به ارث برده است و جوان جذّابی چون په‌په ال رومانو به خواستگاریش آمده است، بلکه به این دلیل نیز هست که او جواز خروج از آن زندان را دارد، ولی آن‌ها مجبورند در آن خانه تحت کنترل و سرکوب شدید مادرشان، برناردا، بمانند.
جوّ خانه‌ی برناردا آلبا پرتنش است. دختران جوان به دلیل سنّت‌های خانوادگی به دستور مادر باید 8 سال عزاداری کنند و دور عشق و عاشقی را خط بکشند. علّت دیگری که دختران برناردا تا کنون ازدواج نکرده‌اند آن است که غرور او اجازه نمی‌دهد دخترانش با سایر خانواده‌های روستا که موقعیت اجتماعی پایین‌تری نسبت به آنان دارند ازدواج کنند. این غرور را علاوه بر این می‌توان در پرده‌ی اوّل که به درد دل‌های خدمتکار و پونسیو اختصاص دارد و نیز صحنه‌هایی که برناردا آشکارا پونسیو را تحقیر می‌کند مشاهده کرد. شاید اگر برناردا کمتر دخترانش را محدود می‌کرد، در نهایت با خودکشی، رسوایی و به هم خوردن نامزدی مواجه نمی‌شدند. بخشی از تنفّر و حسادتی که میان خواهران جریان دارد به دلیل همان سرکوب برناردا هست؛ برناردا آنان را مانند گربه‌هایی درون یک خانه نگه می‌دارد و آنان از روی کمبود فضا و کمبود معشوق به سر و صورت هم چنگ می-زنند. نکته‌ی دیگری که وجود دارد این است که حتّی اگر سرکوب موجود علیه دختران را یک مشت آهنین علیه یک جنسیت ببینیم، این مشت آهنین نه از سوی مردان، بلکه از سوی سنّت‌ها و یک زن بر آن‌ها وارد می‌آید. درواقع نمایش به خوبی نشان می‌دهد که گاه متولّی ظلم به یک گروه، کسی از جنس و پوست و خون همان گروه است، نه غریبه‌ای بیگانه. با این حال، می‌توان پایان تلخ داستان را تا حدّی معلول په‌په و هم خدا و هم خرما خواهی او دانست؛ او از طرفی جهیزیه‌ی کلان آنگوستیاس و از سوی دیگر خواهان عشق آدلا است و در نهایت از هر دو بازمی‌ماند. نکته‌ی جالب آن است که برناردا با این که خود منتقد بدگویی‌های مردم روستا است، باز با این حال به نظر آن‌ها بها می‌دهد و برای جلوگیری از بدگویی آن‌ها دخترانش را سرکوب می‌کند؛ حتّی در پایان نمایش هم او باز نگران سنّت‌هاست و نه آن شوک بزرگی که به خانواده‌ی او وارد شده است.

نمره‌من: 4 از 5

انسان نمی‌تواند مختار باشد، چون محکوم به آزادی است؛ محکوم به انتخاب‌‌هایی که پیامدها و نتایجشان در تک‌تک لحظات همراه او باقی‌ خواهد‌ماند.
نمایش ... دیدن ادامه ›› نقاط قوّت زیادی داشت؛ برای مثال می‌توان به پرده‌ی میان دو ایدئولوژی متفاوت اشاره کرد. پرده‌ای که در سمتی از آن نظامی توتالیتر را شاهدیم که اعضای آن از روی ترس و شستشوی مغزی مجبور به اطاعت هستند، و در طرف دیگر افرادی را در زندان شاهدیم که گرچه به‌ظاهر زندانی هستند، امّا در حقیقت آزادی اندیشه و اختیار دارند. زندانی که به قول یکی از بازیگران فرصت خوبی است که به تمام انتخاب‌ها و اندیشه‌های خود فکر کنیم و حقیقتاً آن‌ها را بیازماییم و با ورود به آن زندان برای آن‌ها فرصتی فراهم می‌شود تا برای اوّلین بار در این مسیر، از خود بپرسند که اصالت زندگی در چیست و چه چیزی است که به آن معنا می‌بخشد؟
نوآوری‌های مثبتی را شاهد بودیم، نظیر نوشته‌های پس‌زمینه و فیلم دوربین‌ها که بر پرده مذکور نمایش داده می‌شد. نواختن پیانو توسّط یکی از شکنجه‌گران نیز ابتکاری مثبت بود. نمایش از حیث موسیقی و هماهنگی حرکات فرم بازیگران با آن کامل بود. موسیقی نمایش کاملاً مطلوب بود و فضای حاکم بر داستان را به خوبی به بیننده منتقل می‌کرد. نورپردازی و دکور نمایش همانند انتخاب لباس بازیگران، عالی بود. بازیگران کاملاً با احساس و به دور از تصنّع نقش خود را بازی می‌کردند.
نمایش تکیه زیادی بر فرم و حرکت داشت و از این حیث گاهاً درک آن برای بیننده سخت می‌نمود و او را حقیقتاً به فکر وامی‌داشت(برای مثال صحنه مرگ موقرمز). کارگردان جهت خارج‌کردن نمایش از متن اصلی نمایشنامه‌ی سارتر مجبور به انجام نوآوری‌های مذکور بود و تا حدّی در اجرای هدف خود موفّق بود، امّا این ثقل و پیچیدگی ناشی از تغییر و تصرّف در نمایش در نقاطی از کار موجب گنگ‌شدن نمایش برای کسی که نمایشنامه را نخوانده‌بود می‌شد. به نظرم بهتر بود که زمان نمایش بیشتر می‌بود تا علاوه به فرم و بخش فیزیکال نمایش، عنصر روایت و دیالوگ هم حرف بیشتری برای گفتن داشته‌باشد و بتواند در تفهیم ایده به مخاطب نقش خود را ایفا کند، چرا که به نظر من فرصت لازم برای شخصیت‌پردازی عمیق در اختیار نبود و تنها لایه‌ای سطحی از شخصیت‌ها را شاهد بودیم، درحالی که پتانسیل بیشتری در بازیگران موجود بود که باید به‌کار گرفته‌می‌شد.
کمی هم در خصوص متن نمایش بگوییم: در پایان نمایش، وقتی که معشوقه‌ی "نام" تحت شکنجه دچار دگردیسی می‌شود دیگر "نام" رنگ می‌بازد و عقیده‌ی راسخ اوست که نقش می‌گیرد، و بنابر اندیشه اگزیستانسیالیسم حاکم بر داستان، تمامی اخلاق و ارزش‌ها در مواجهه با عقیده‌ی محوری فرد برای معنابخشی به زندگی شخصی‌اش رنگ می‌بازند و تنها عقیده‌ای راسخ است که می‌تواند رضایت خواهری را به مرگ برادرش برانگیزاند. زندانیان در گذر زمان دچار تغییر و تحوّل می‌شوند و از عقیده‌ای که آن را احساسی یا به تقلید انتخاب کرده‌بودند دست می‌کشند و در این بحران وجودی این امر را درمی‌یابند که انسان و جانش معنای زندگی نیستند و این عقیده و پرنسیپ اوست که به زندگی‌اش معنا می‌بخشد و پس از او باقی‌خواهدماند. و در همان حال "نام" را شاهدیم که خود در عواقب دستوراتش سهیم نیست و از طرفی جرئت آن را که خود را معرفی کند را نیز ندارد. و از این رو، زندانیان که درابتدا زیردست نام بودند و کیش شخصیتی به محوریت او بر آنان حکم می‌راند، در پایان داستان به طور کاملاً مختار از سیطره‌ی شخص خارج شده و معنای زندگی خود را به پرنسیپ و اصول خود گره می‌زنند. تکامل و دگردیسی زندانیان و در نهایت، رسیدن آن‌ها به کمال را می‌توان بدین شکل خلاصه کرد: ابتدا در انتظار و امید برای نجات هستند، امّا در خلال ناامیدی پی آن و تزلزل و شک در عقیده‌ی پیشین خود موفّق می‌شوند تا به زندگی خود معنایی حقیقی ببخشند و درمی‌یابند که تنها خود انسان و انتخاب‌های اوست که قهرمان حقیقی داستان زندگی است و قهرمان آنان خودشان می‌شوند نه آن "نام"ی که خودش چندان در عقیده‌اش استوار نیست.
در بخشی از نمایش "نام" را شاهدیم که طوری از زندانیان پرسش می‌ند که گویی آنان در انجام وظیفه کوتاهی کرده‌اند و تمام تلاش خود را نکرده‌اند! با رهبری بی‌مسئولیت مواجه هستیم که پیامدهای کار خود را نمی‌پذیرد و صرفاً به دنبال مقصّر جلوه دادن دیگران است. هرچه زندانیان در گذر نمایش تکامل می‌یابند، نقص و کاستی "نام" برایمان آشکارتر می‌شود.
تنها وقتی که انسان سایه‌ی مرگ را بر سر خود حس می‌کند است که شک و تزلزلی عمیق بر همه‌ی عقایدش سایه می‌افکند و او را به بازبینی در عقایدش سوق می‌دهد.
نظامی توتالیتر را شاهد بودیم که آزادی انسان را سرکوب می‌کرد، مگر وقتی که بخواهد او را به سوی کشتن خویشتن براند! تحریف واقعیّات در گزارشات نوشته‌شده توسّط شکنجه‌گر هم نشانه دیگری بر توتالیتر بودن این نظام داشت. آزادی در این نظام معنایی نداشت، همانطور که از خنده‌های هیستریک بازجویان مشاهده می‌شد، گویی روبات‌هایی هستند که فردیت آن‌ها ناخواسته و بدون اراده جان می‌بازد و جای خود را به اطاعتی بی‌چون‌و‌چرا می‌دهد.
انسان در اختیار خود مجبور است و موقرمز نماد فردی بود که حاضر نیست بار سنگین حاصل از اختیار خود را بپذیرد؛ چرا که در اندیشه اگزیستانسیالیسم، انسان با اختیار خود دارای مسئولیت می‌شود و باید بار اختیار خود را تحمّل کند و موقرمز حاضر به پذیرش بار سنگین مسئولیت ناشی از انتخاب نبود! او از نگاه‌کردن به خودش می‌ترسید، از این که آزادی و اختیار خود را بپذیرد واهمه داشت و بنابراین خود را کشت تا از بار سنگین آزادی طفره رود. اما آگاه به این امر نبود که انسان مادامی که از انتخاب‌کردن طفره می‌رود نیز در حال انتخاب‌کردن است!
در نهایت، رسالت ما این است که در جهانی سرشار از انتخاب‌های خاکستری، بدون تقلید و با منطق انتخاب کنیم و مسئولیت انتخاب خویش را پذیرا باشیم. همانطور که کاراکتر "سیاه" میان لو رفتن عملیات و شکست آرمانش و آلوده شدن دستانش به خون کودکی بی‌گناه، دومی را برمی‌گزیند و تک تک ثانیه‌های باقی عمرش را با فکرکردن به این انتخاب می‌گذراند و مسئولیت عمل خویش را می‌پذیرد.